Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği

1) (Değişik: 11/1/2000-2000/34 K.) 11-18 yaş kız ve erkek çocukları ile
18 ve üzerindeki yaş grupları için boy-ağırlık oranları, aşağıda belirtilen
ölçülere uygun olmalıdır.
A-11 ila 18 Yaş Kız Çocukları için Boy ve Vücut Ağırlığı Nomogramı
------------------------------------------------------------------
Yaş 3 Persantil (% 3) 50 Persantil (% 50) 97 Persantil (% 97)
--- ----------------- ------------------- -------------------
11 Yaş cm. 133,5 145 157,5
kg. 26,5 40 53,5
11,5 Yaş cm. 137 149 161,5
kg. 28,3 42,4 56,6
12 Yaş cm. 140,9 152,5 165
kg. 30,4 44,8 59,2
12,5 Yaş cm. 143 154,5 167,5
kg. 32,5 46,8 61,5
13 Yaş cm. 144,5 156 169
kg. 34,6 48,8 63,3
13,5 Yaş cm. 146 157,5 170
kg. 36,5 50,5 65
14 Yaş cm. 147,5 158,5 170,4
kg. 38 51,8 66,3
14,5 cm. 148 159 170,7
kg. 39,3 52,8 67,5
15 Yaş cm. 148,5 159,5 171
kg. 40,3 53,6 68,4
15,5 Yaş cm. 148,5 159,6 171
kg. 41 54,4 69,2
16 Yaş cm. 148,5 160 171
kg. 41,8 55 70
16,5 cm. 148,5 160 171
kg. 42,5 55,5 70,5
17 Yaş cm. 148,5 160 171
kg. 43 56 71
17,5 Yaş cm. 151,5 165 174,5
kg. 43,5 56,4 71,5
18 Yaş cm. 151,5 165 175
kg. 44 56,6 71,8
2336-1
B- 11 ila 18 Yaş Erkek Çocukları için Boy ve Vücut Ağırlığı Nomogramı
---------------------------------------------------------------------
Yaş 3 Persantil (%3) 50 Persantil (%50) 97 Persantil (%97)
--- ---------------- ------------------ ------------------
11 Yaş cm. 130 143,5 158
kg. 24,05 38,5 52,8
11,5 Yaş cm. 132,5 146,5 161,8
kg. 25,4 40,8 56,6
12 Yaş cm. 135 150 165
kg. 26,7 43,1 60,1
12,5 Yaş cm. 137,5 153 168,5
kg. 28,3 45,55 64
13 Yaş cm. 140,5 156 171,5
kg. 30 48 67,45
13,5 Yaş cm. 143 159 175
kg. 32 50,4 70,35
14 Yaş cm. 146,5 162 178,5
kg. 34,2 52,8 72,8
14,5 Yaş cm. 149 165 181
kg. 36,8 55,6 75,5
15 Yaş cm. 152,5 168 182,5
kg. 39,5 58,3 77,6
15,5 Yaş cm. 155,5 170,5 184
kg. 42,1 60,9 79,5
16 Yaş cm. 158 172,5 185
kg. 44,9 63,25 80,8
16,5 Yaş cm. 160 173,5 185
kg. 47,35 65 82
17 Yaş cm. 162 173,5 185,5
kg. 49,35 66,2 82,7
17,5 Yaş cm. 162 173,5 185,5
kg. 50,4 66,7 83
18 Yaş cm. 162 173,5 185,5
kg. 50,7 67 83,3
C- 18 ve Üzeri Yaş için Boy ve Kilo Oranlarını Gösteren Nomogram
----------------------------------------------------------------
Boy (Cm.) Ağırlık Üst Sınırı (Kg.) Ağırlık Alt Sınırı (Kg.)
----------------- ------------------------ ------------------------
150 59 43
151 60 43
152 60 44
153 61 44
154 62 45
155 62 46
2336-2
Boy (Cm.) Ağırlık Üst Sınırı (Kg.) Ağırlık Alt Sınırı (Kg.)
--------------- ------------------------- ------------------------
156 63 46
157 64 47
158 65 47
159 66 48
160 67 49
161 67 49
162 68 50
163 69 50
164 70 51
165 71 52
166 72 52
167 73 53
168 73 54
169 74 54
170 75 55
171 76 56
172 77 56
173 78 57
174 79 58
175 80 58
176 81 59
177 81 60
178 82 60
179 83 61
180 84 62
181 85 62
182 86 63
183 87 64
184 88 64
185 89 65
186 90 66
187 91 66
188 92 67
189 93 68
190 94 69
2336-3
Boy (Cm.) Ağırlık Üst Sınırı (Kg.) Ağırlık Alt Sınırı (Kg.)
---------------- ------------------------- ------------------------
191 95 70
192 96 70
193 97 71
194 98 72
195 99 72
196 100 73
197 101 74
198 102 75
199 103 75
200 104 76
201 105 77
202 106 78
203 107 78
204 108 79
205 109 80
206 110 81
207 111 81
208 112 82
209 114 83
210 115 84
NOT: Ağırlık alt ve üst sınırlarının hesaplanmasında vücut kütle endeksinin
alt sınırı 19 kg/m2, üst sınırı 26 kg/m2 esas alınmıştır.
2) (Mülga: 11/1/2000 - 2000/34 K.)
(Değişik: 30/1/1997- 97/9106 K.) Kara, Deniz ve Hava Okulları hariç olmak
üzere, üniversite fakültelerine veya yüksek okullara alınacak askeri öğrenci
adaylarında düzeltme ile her iki gözde görmeler ayrı ayrı tam olmak şartıyla
3 diyoptriye kadar miyopi ve hipermetropi (3 dahil), yüksek çapı 3 diyoptriyi
geçmeyen veya iki ekseni arasında kırılma farkı 3 diyoptriyi geçmeyen astig-
matizmalar bu okullara girmeye engel değildir.
2336-4
(Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Aşağıda yazılı laboratuar muayeneleri
her askeri öğrenci adayına (uzman erbaş adayları dahil) kesinlikle yapılır.
1) Mikrofilm, direkt üriner sistem grafisi,
2) Serolojik sifiliz testleri HBsAG,
3) Kan sayımı ve sedimantasyon,
4) Tam idrar muayenesi,
5) Kanda üre ve kreatinin,
6) Açlık kan şekeri,
7) Lüzum görülen diğer laboratuar muayeneleri.
(Ek fıkra: 2/3/1995- 95/6599 K.) Askeri öğrenci adayları hakkında hastahane-
lerce verilecek ön raporlara, ön rapor tarihinden itibaren 7 gün içinde itiraz
edilebilir.
Askeri Öğrencilere Yapılacak İşlemler

Madde 26 - Askeri öğrencilerin okul yönergelerine göre belirli zamanlarda
okul tabibi tarafından gereken muayeneleri yapılır. Boyları ölçülür, kiloları
tartılır ve sağlık fişlerine işlenir. Gerekli görülenler sağlık kurullarına gön-
derilirler. Bu işlemlerin yapılması okul komutanı ile okul tabibinin başlıca gö-
revlerindendir.
Askeri öğrencilerin Sıhhi İzin Süresi ve Diğer Sağlık İşlemleri

Madde 27 - Tüm askeri öğrencilerin sıhhi izin süresi okulun normal öğrenim
süresinin her üç yılı için her çeşit hastalıklarda toplam olarak bir yıldır. Bu
süre tüberküloz için iki yıldır. Öğrenci, sıhhi izin süresini doldurduğu ayın
son haftasında kesin işlem yapılmak üzere sağlık kuruluna gönderilir. Hastalık
ve arıza öğrenciliğe devamına engel ise kesin işlem yapılır. Tedavisi mümkün ol-
mayan hastalık veya bedeni arızaları nedeni ile beden eğitimi ile askeri eğitim
derslerine devamlı şekilde katılamayacakları onaylı sağlık kurulu raporu ile
saptanan öğrenciler, sağlık izin süresinin doldurulması beklenilmeden okuldan
çıkarılır.
Hastalık ya da arızaları nedeni ile tedavi görmüş öğrencilerin geriye kalan
hastalık sekelleri (A.) ve (B) dilimlerine uyuyorsa, bunların 1 ve 2 numaralı sı-
nıflandırma çizelgelerinde Subay Astsubay Sütununda (+) işaretli sınıflar varsa
okuldan çıkarılmazlar ve bu sınıflardan birinde yetiştirilmek üzere öğrenimleri-
ne devam ederler. Sabitleşmiş arıza ve hastalık sekelleri için uygun sınıflar
yoksa veya sekel (D) dilimine uyuyorsa, sıhhi izin süresini doldurması beklenil-
meden okuldan çıkarılırlar.
Askeri Okulları Bitirirken Yapılacak Muayene

Madde 28 - Kara Harp Okulu öğrencilerine, meslek sınıflarına ayrılmadan önce
sağlık kurulu muayenesi yapılır. Muayene sonunda arıza ve hastalık sekelleri
saptananlar, bu yönetmeliğin 1 ve 2 numaralı Sınıflandırma Çizelgesindeki artı
(+) işaretli sınıflarda görevlendirilirler.
Harp Okullarının dışında kalan askeri okulları bitirenlere de aynı sağlık
işlemleri uygulanır.
Deniz ve Hava Harp Okulunu bitirenlere kendi bölümlerindeki sağlık işlemleri
uygulanır.
Askeri Okullardan Çıkarılan Öğrenciler

Madde 29 - Türk Silahlı Kuvvetleri Askeri Okullarından sağlık yetenekleri
nedeni ile çıkarılan askeri öğrenciler tekrar bu okullara alınmazlar.
Türk Silahlı Kuvvetleri Askeri Okullarına Alınacak Kız Öğrencilerin Sağlık
Yetenekleri (1)

Madde 30 - (Değişik: 30/1/1997-97/9106 K.)
Türk Silahlı Kuvvetleri Askeri okullarına alınacak kız öğrenci adayların
ve kız öğrencilerin sağlık yeteneklerinin saptanmasında 25, 26 ve 27 nci madde
hükümleri uygulanır.
Kız öğrencilerde anamnez ve inspeksiyonla muayene yapılır. Hekim lüzum gör-
düğünde pelyık ultrasonografi ve diğer muayeneler ile laboratuar muayenelerini
yapabilir (Hymen muayenesi yapılmayacaktır).
BEŞİNCİ BÖLÜM
Subay ve Astsubayların Sağlık Yeteneklerine Göre Görecekleri İşlemler
Subay ve Astsubayların Sağlık Yetenekleri

Madde 31 - Subay ve Astsubayların barışta ve savaşta, yurdun her yerinde sı-
nıfları görevini yapabilecek sağlık yeteneğine sahip bulunmaları gereklidir.
Sağlık yetenekleri bozulanlara aşağıdaki işlemler yapılır:
1) Barışta ve savaşta hizmet yapamayacak derecede hastalanan subay ve astsu-
baylara hastalıkları geçici ise veya geçici olup sekel bırakan hastalıklardan
ise, hastanelerde geçen tanı ve tedavi süreleri dışında aynı rütbede ay ve gün
hesabı ile her çeşit hastalıkları için toplam olarak ve fiilen iki yılı geçmemek
üzere nekahat tedavisi yapılması, hava değişimi ve istirahat verilmesi işlemi
yapılır. Bunların raporları sağlık kurullarınca verilir.
2) Kanser, kötü huylu tümörler, tüberküloz, akıl ve ruh hastalıklarında sağ-
lık kurulları raporlarında gösterilecek lüzum üzerine, aynı rütbede toplam ola-
rak ve fiilen üç yılı geçmemek üzere tedavi, istirahat veya hava değişimine tabi
tutulabilirler.
3) İstirahati sonunda klinik olarak iyileştiği veya tam remisyon içinde ol-
duğu saptanan kanser ya da kötü huylu tümör tanısı almış olan subay ve astsubay-
lara, ilgili uzmanın gerekli gördüğü aralıklarda kontrol muayenesi yapılmak üze-
re, sağlık kurullarınca kendi sınıflarında veya uygun görülecek diğer sınıflarda
görev yapma kararı verilir.
4) (Değişik: 4/5/1993 - 93/4398 K.) Sağlık durumları nedeniyle sınıfı göre-
vini yapamayacağı tesbit edilen general ve amirallere (uçucular hariç) sınıf
değiştirme işlemi uygulanmaz.Bunlar fiili kıt`a komutanlığı görevine atandırıl-
mayıp; idari, yönetim ve diğer geri hizmetlerle ilgili kadro görev yerlerine a-
tandırılırlar.
Sağlık durumları nedeniyle sınıfı görevini yapamayacağı tesbit edilen kıdem-
li yüzbaşı ve daha üst rütbedeki subaylar ile başçavuş ve daha üst rütbedeki
astsubaylardan kendi istekleri ile müracaat edip bu istekleri, bilgi ve tecrübe-
lerinin sınıfı için faydalı olacağı öngörülerek, mensup olduğu Kuvvet Komutan-
lıkları ve Jandarma Genel Komutanlığınca uygun görülenlere sınıf değiştirme iş-
lemi uygulanmaz. Bunlar fiili kıt`a komutanlığı görevine atandırılmayıp; idari,
yönetim ve diğer geri hizmetlerle ilgili kadro görev yerlerine atandırılırlar.
Bu bent gereğince sınıfları değiştirilmeyen personelin 5434 sayılı T.C. Emekli
Sandığı Kanunu ile getirilen malüllük hakları saklıdır.
5) (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Sekel haline gelmiş olan hastalık ve
arızaları için sınıflandırma çizelgelerine (2) işareti bulunan subay ve astsu-
baylar hakkında, ilgili uzmanın gerekli gördüğü aralıklarla kontrol muayenesi
yapılmak üzere, sağlık kurullarınca kendi sınıflarının Kuvvet Komutanlıkları ve
Jandarma Genel Komutanlığınca yönergelerde belirlenecek kıt`a komutanlığı ol-
mayan uygun kadro görev yerlerinde görev yapma kararı verilir.
Hastalık ve arızalar için sınıflandırma çizelgelerinde (2) işareti bulunan
uçucu subay ve astsubaylar hakkında ise, ilgili uzmanın gerekli gördüğü ara-
lıklarla kontrol muayenesi yapılmak üzere sağlık kurullarınca "Pilotaja Elve-
rişli Değildir" veya "Görevli Olarak Uçamaz. Fiilen Uçuşu Gerektirmeyen Sını-
fının Uygun Kadro Görev Yerlerinde Görev Yapar" kararı verilir. Ayrıca, has-
talık ve arızaları için sınıflandırma çizelgelerinde eksi (-) işareti bulunan
jet pilotları hakkında, ulaştırma pilotu ve başlangıç eğitim uçağı sü-
-----------------
(1) Bu madde başlığı, 30/1/1997 tarih ve 97/9106 sayılı BKK`nın 5 inci
maddesiyle değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
tununda artı (+) işareti bulunması durumunda, sağlık kurullarınca "Muharip
Jet Uçağı Pilotu Olamaz. Ulaştırma Pilotu ile Başlangıç Eğitim Uçağı (Jet
Uçakları Hariç) ve Helikopter Pilotu Olur" kararı verilir.
Haklarında uçuşa elverişsizlik raporu verilen Deniz Kuvvetleri Komutan-
lığı personeline ise, Deniz Kuvvetleri Komutanlığına Ait 1 ve ve 2 Numaralı
Sınıflandırma Çizelgelerine göre işlem yapılır.
6) (Değişik: 30/1/1997-97/9106 K.) Türk Silahlı Kuvvetlerinde "Görev
Yapamaz" raporu alan, organ kaybı veya organ zaafiyeti bulunan subay, astsu-
bay ve uzman jandarmalardan kendi istekleriyle müracaat edip, bu istekleri,
bilgi ve tecrübelerinin sınıfı için faydalı olması ve fiziki noksanlıkları-
nı kapatabilmesi nedeniyle mensup olduğu Kuvvet Komutanlığı veya Jandarma
Genel Komutanlığınca uygun görülenler Kuvvet Komutanlıklarınca veya Jandarma
Genel Komutanlığınca Gülhane Askeri Tıp Akademisi Profesörler Sağlık Kurulu-
na sevk edilir. Sevk yazısında görevlendirilecekleri yerlerin özellikleri açık-
ca belirtilerek, sağlık durumlarının bu görev yerlerinde çalışmaya uygun olup
olmadığının tayin edilmesi istenir. Profesörler Sağlık Kurulu, bu kişiler hak-
kında "Belirtilen Görevleri Yapar" veya "Belirtilen Görevleri Yapamaz" şeklinde
bir karar verir. Profesörler Sağlık Kurulu kararında, bu personelin kontrol mua-
yenelerinin yapılıp yapılmayacağı ya da hangi aralıklarla yapılacağı da belir-
tilir. "Belirtilen Görevleri Yapar" kararı alanları, Kuvvet Komutanlıkları ve
Jandarma Genel Komutanlığı, Genelkurmay Başkanlığının onayını aldıktan sonra
uygun göreve atar.
7) Sağlık durumundan dolayı "Yurdun alçak veya alçak ılıman bölgelerinde
faal görev yapar", "Muayyen bölgelere gidemez", "Denizin kara teşkillerinde ça-
lışır" şeklinde iklim değiştirme raporları alanlar ile kıt`a veya diğer görev-
lerde çalışması sağlık kurulu raporu ile kayıt ve şartlara bağlı olanların bu
durumdaki sıhhi izin süreleri tüm askerlik görevi süresince 4 (dört) yıl olarak
hesaplanır: Uçucuların sağlık durumları sebebi ile geçici olarak yer hizmetine
verilmeleri ve denizaltı, dalgıç, kurbağa adam, su altı, komando birlikleri per-
soneli ile, denizdeki patlayıcı maddeleri zararsız hale getiren personelden hiz-
metlerini yapamaz kararı alanların diğer görevlere verilmeleri sıhhi izin süre-
sinden sayılmaz.
Sıhhi izin süresini doldurmak durumuna girenler, sıhhi izin sürelerini dol-
duracakları ayın ilk haftasında haklarında kesin işlem yapılmak üzere tekrar
muayeneye gönderilirler. Sıhhi arızaları devam eden ve hiç bir sınıfta görev
yapamıyacak durumda olanlara, T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükümleri uygulanır.
8) (Değişik:11/1/2000-2000/34 K.) Bayan Subaya doğum yapmasından önce
üç hafta ve doğum yaptığı tarihten itibaren altı hafta süre ile izin veri-
lir. Bu süreden sonra altı ay süre ile de günde bir buçuk saat süt izni
verilir. Ayrıca, isteği üzerine en çok altı aya kadar aylıksız izin verile-
bilir.
9) Barışta ve savaşta görev sırasında veya görev dışında görevlerinden do-
layı bir saldırıya veya kazaya uğrayan veya bir meslek hastalığına yakalanan su-
bay ve astsubaylar,müddet ne olursa olsun,iyileşinceye kadar izinli sayılırlar.
10) Personelin sıhhi izin süresi hesapları, özlük dosyalarının bulunduğu
Personel Başkanlıkları ilgili sınıf şubelerince bu yönetmelik hükümlerine göre
yapılır.

Sıhhi İzin Süreleri

Madde 32 - Sıhhi izin süreleri aşağıda gösterilmiştir.
1) (Değişik: 30/1/1997-97/9106 K.) Her türlü tüberküloz için üç yıla kadar-
dır.
2) (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Her türlü kanser, kötü huylu tümörler
için üç yıla kadardır.
3) (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Her türlü akıl ve ruh hastalıkları için
üç yıla kadardır.
4) (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Hastalık ve Arızalar Listesinde açık-
lanmayan ve bu fıkranın (1), (2) ve (3) numaralı bendleri dışında kalan hasta-
lık ve arızalar için sıhhi izin süresi iki yıla kadardır.
5) Hastalık ve arızalardan dolayı tedavi için hastanede yatarak geçen gün-
lerle ayaktan tanı ve kontrol için geçen günler sıhhi izin süresinden sayılmaz.
6) Sonunda muayene kaydı ile rapor alanlar, kesinlikle hastaneye yatırılarak
tetkik ve tedavi edilirler. Hastaneye yatırılmada özellikle dış garnizonlardan
gelenlere öncelik verilir. Yatırılmalarına imkan bulunmadığından ayaktan tetkik
ya da sağlık işlemleri yapılanlar için geçen bu süre sıhhi izin süresinden sa-
yılmaz. Bunların tetkik ve sağlık işlemleri en çok bir ay içinde tamamlanır.
7) Türk Silahlı Kuvvetlerinde görev yapamaz kararı verilen personele kesin
işlem yapılıncaya kadar birlik ve kurumlarınca görev verilmez. Kesin işlem ka-
rarları rapor onaylanıp gelinceye kadar ilgili izinli sayılır.
2338 - 1
Komando ve Paraşütçü Olacaklar ile Özel Kuvvetler, Dağ ve Savaş Beden
Eğitimi Kursu Göreceklerin Sağlık Yetenekleri (1)

Madde 33 - (Değişik:11/1/2000-2000/34 K.) Komando olacaklar ile savaş
beden eğitimi kursu görecekler ve bu görevlerde yetiştirilecek subay ve
astsubayların ilk ve müteakip muayenelerinde Hastalık ve Arızalar Listesi-
nin A dilimine girme veya tam sağlam olmaları şartı; paraşütçü olacaklar
ile özel kuvvetler kursu göreceklerin ve bu görevlerde yetiştirilecek subay
ve astsubayların ilk muayenelerinde tam sağlam olma şartı aranır.
Ancak, komando ve paraşütçü olacaklar ile özel kuvvetler ve savaş
beden eğitimi kursu göreceklerden veya bu görevlerde yetişmiş personelden;
Kara Kuvvetleri Komutanlığına ve Hava Kuvvetleri Komutanlığına ait 1 Numaralı
Sınıflandırma Çizelgelerinde hastalık ve arızaları A dilimine giren ve
sınıf ve rütbeleri hizalarında eksi (-) veya çarpı (B) işareti bulunan
personel, bu görevlerine devam edemezler.
A dilimine giren hastalık ve arızalardan tıbbi ve cerrahi tedavi ile
giderilemeyeceği sağlık kurulu raporu ile belirlenenler, paraşütçü ve
özel kuvvetlerdeki görevlerine devam edemezler, ancak sınıfı görevini
yaparlar.
Subay ve Astsubayların Yeniden Sınıflandırılmaları

Madde 34 - Hastalık ve arızaları sekel haline gelmiş bulunan subay ve astsu-
baylar, sınıflandırma çizelgelerine göre sınıfları görevini yapamayıp, diğer
sınıflarda görev yapabilecekleri anlaşıldığı takdirde, Türk Silahlı Kuvvetleri
Personel Kanununun ilgili hükümleri gereğince yeniden sınıflandırılır.
Dikkat: (Devamı 2339 uncu sayfadadır.)
-------------------
(1)Bu madde başlığı "Komando ve Paraşütçü Olacaklar ile Özel Harp, Dağ
ve Savaş Beden Eğitimi Kursu Göreceklerin Sağlık Yetenekleri" iken,
11/1/2000 tarih ve 2000/34 sayılı Kararname ile metne işlendiği şekilde
değiştirilmiştir.
2338 - 2
Kara, Deniz ve Hava Kuvvetlerinin sınıflandırma çizelgelerinde gösterilmeyen
(mevcut ya da yeni teşekkül eden) sınıflarda görev alacak subay ve astsubaylar,
bu yönetmeliğe ekli sınıflandırma çizelgelerinde mevcut ve yapılacak göreve en
yakın bulunan sağlık niteliğine uygun olarak yeniden sınıflandırılırlar.
Emeklilik İşlemleri

Madde 35 - Subay ve astsubayların sağlık kurullarında yapılan muayeneleri
sonucu hastalık ve arızalarının tedavi, istirahat, hava değişimi ve yer değiş-
tirmesi ile geçmiyeceği anlaşılanlara, sıhhi izin sürelerini bitirmeleri beklen-
meden kesin işlem yapılır.
Kesin İşlem Kararları Raporların Onayı, Rapor Kararlarında Değişiklik Yapıl-
ması ve Rapor Kararına Yapılacak İtiraz Süresi

Madde 36 - (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
Subay ve astsubayların aldıkları kesin işlemli raporlar, Milli Savunma
Bakanlığı Sağlık Dairesi Başkanlığınca onaylanır. Raporda ve kararında bir nok-
sanlık varsa bu daire, raporu tekrar incelemek üzere raporu veren sağlık kuru-
luna gönderir. Sağlık kurulu, ilk kararında direnirse Milli Savunma Bakanlığı
Sağlık Dairesi Başkanlığı, Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Muayene Yönergesi
(MY 33-2a)`nın ilgili maddelerini uygular.
Subay ve Astsubayların Sağlık Kurulu Muayeneleri

Madde 37 - Subay ve astsubaylar aşağıdaki durumlarda sağlık kurulu muayene-
lerine gönderilirler:
1) Son sağlık durumlarının saptanmasını yazılı olarak isteyenler,
2) Amiri veya kıt`a tabibi tarafından sağlık durumlarında herhangi bir de-
ğişme olduğu görülenler,
3) Gerilla, komando, dağ kursu gibi ağır şartlı kurslara ayrılanlar,
4) Görev, eğitim veya kurs sebebiyle üç aydan fazla süre ile yurtdışına gön-
derilecekler,
5) Akademilerde eğitim görecekler,
6) 211 Sayılı Kanuna göre periyodik muayeneleri yapılacaklar,
7) 211 Sayılı Kanunun 68 nci maddesi gereğince tedavi için yurtdışına gönde-
rilecekler, (bunların muayeneleri Gülhane Askeri Tıp Akademisi Profesörler Sağ-
lık Kurulunda yapılır).
Yurtdışında yapılacak muayeneler için İç Hizmet Kanun ve Yönetmeliğinin il-
gili hükümleri uygulanır.
(Ek: 20/9/1988 - 88/13300 K.) Harp Akademilerinde öğrenim görecek yardımcı
sınıf subaylar hakkında "Faal kıt`a görevi yapar" raporu verilmesinde kendi sı-
nıflarının sağlık nitelikleri dikkate alınır.
Atanma Durumunda Olan Subay ve Astsubaylarla Diğer Personele Yapılacak Sağ-
lık İşlemleri

Madde 38 - Subay ve astsubaylarla Türk Silahlı Kuvvetlerinde çalışan diğer
personel, kendisinin ve kanunen bakmakla yükümlü olduğu aile fertlerinin ameli-
yat veya tedavi ile geçecek hastalıklarını, vaktinde tedavi ettirmekle yükümlü-
dürler.
Barış ve savaşta atama gören ve bu sırada rahatsızlanan subay ve astsubay-
larla diğer personel ile bunların aile fertleri hakkında aşağıdaki işlemler ya-
pılır.
1) Atama görüp de, atanmadan önce ameliyat veya tedaviyi gerektiren bir has-
talığı bulunan (acil hastalıklar hariç) ancak hastalığı tedavi ettirmeyen subay
ve astsubaylar atandıkları yere veya göreve giderler ve tedavilerini gittikleri
yerlerde yaptırırlar.
2) Herhangi bir göreve atandığı sırada acil tedaviyi gerektiren bir hasta-
lığa tutulan subay ve astsubaylar, en yakın askeri hastaneye (yoksa sivil hasta-
neye) gönderilir. Tedavi sonunda alacakları rapor kararlarına göre işlem görür-
ler.
3) Atanmadan önce müracaat edip de gerekli ameliyat veya tedaviyi kabul et-
meyenlerin hastalıkları sabitleşmiş olarak kabul edilir ve haklarında kesin iş-
lemli rapor düzenlenir.
4) Bakmakla yükümlü olduğu aile fertlerinden birinin ameliyatı ve tedaviyi
gerektiren bir hastalığı olup da barışta bir göreve atanan subay ve astsubayla-
rın atanmalarında "Türk Silahlı Kuvvetlerine Mensup Subay ve Astsubayların Atan-
ma ve Yer Değiştirmeleri Hakkındaki Yönetmelik" hükümleri uygulanır.
5) Acil durumlar hariç olmak üzere seferberliğe hazırlık döneminde ve sefer-
berlik sırasındaki sağlık müracaatları kabul edilmez.
Rapor Kararına Yapılacak İtiraz Süresi

Madde 39 - Bütün Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları ile askeri öğrenciler,
aldıkları rapor kararına karşı yapacakları itirazlarını, raporların en son onay
makamı tarafından onaylanıp kesin kararlı raporun tebliğ tarihinden itibaren 30
gün içinde itiraz edebilirler. Bundan sonra yapılacak itirazlar kabul edilmez.
Vazife Malülleri

Madde 40 - Subay, astsubay ve erlerin görev sırasında veya görevden doğma
malüllükleri, 5434 Sayılı Kanunun 49 ncu maddesine göre gerekli işlemler yapıl-
dıktan sonra, subay ve astsubaylar için bir yıl, erler için 1,5 yıllık bir süre
içinde T.C. Emekli Sandığı Genel Müdürlüğüne bildirilir. Vazife malüllükleri
kararı bu Genel Müdürlükçe verilir.
İntihara Teşebbüs Durumlarında Yapılacak Sağlık İşlemleri

Madde 41 - Herhangi bir sebep ve şekilde intihara teşebbüs edenlerin sağlık
işlemleri, intihar teşebbüsüne sebep olan hastalık ve intihar teşebbüsü sonucu
kalan sekeller gözönünde tutulmak sureti ile yapılır.
Diskromatopsi

Madde 42 - (Değişik: 20/9/1988 - 88/13300 K.)
Uçucu sınıflara mensup bütün rütbelerdeki subay ve astsubaylarda, aşağıda
1, 2 ve 3 üncü bentlerde gösterilen sınıf ve branşlardaki asteğmen - yüzbaşı
(dahil) rütbelerindeki subaylar ve her rütbedeki astsubaylarda diskromatopsi
bulunmaz. Diskromatopsi tespit edilenler yeniden sınıflandırılırlar. Bu şekilde
sınıflandırılanlar üst rütbelerde eski sınıflarına iade edilmezler.
1) Kara Kuvvetleri:
Piyade, Süvari, Tank, Topçu, Kara Havacılık, İstihkam, Muhabere, Jandarma,
Ulaştırma, Harita.
2) Deniz Kuvvetleri:
Güverte, Makina, Deniz, Deniz Piyade, Deniz İstihkam, Denizaltıcı, Dalgıç.
3) Hava Kuvvetleri:
Pilot, Seyrüsefer, Hava Yer (kontrol ve ihbar, uçak, elektronik, esliha ve
mühimmat, uçak bakım, ikmal, istihbarat, foto) Piyade, İstihkam, Muhabere, Füze,
Uçaksavar, Ulaştırma.
Türk Silahlı Kuvvetleri Askeri Okullarına alınacak öğrencilerde (Yedeksubay
öğrencileri hariç), Türk Silahlı Kuvvetlerine muvazzaf olarak sivil kaynaktan ve
yedeksubaylıktan alınacak adaylarda diskromatopsi bulunmaz. Diskromatopsi muaye-
nesi İschiara (Psödo İzokromatik renk levhaları) yöntemi ile yapılır. Gerek du-
yulduğunda, muayene yardımcı metodlarla desteklenir.
Yurtdışına Gönderileceklerin Sağlık İşlemleri

Madde 43 - (Değişik: 10/12/1998-98/12161 K.)
Eğitim ve sürekli görev sebebi ile yurt dışına gönderilecek subay, astsu-
bay ve askeri öğrenciler, gönderilmeden önce tam teşekküllü askeri hastahane
sağlık kurulunda 37 nci maddeye uygun olarak muayene ettirilirler.
Alacakları raporda hastalık ve arızaları; gönderilecekleri sınıfta (+)
işaretli olanlar gönderilir, (-) işaretli olanlar gönderilmezler.
Aancak, 31 inci maddenin 1 inci fıkrasının (6 numaralı bendi gereğince
göreve devam edenler, Kuvvet Komutanlıkları ve Jandarma Genel Komutanlığınca
yurtdışında bulunan Türk Birliklerinde görevlendirildiklerinde veya eğitim,
kurs ve staj nedeniyle yurtdışına gönderilmek üzere seçildiklerinde Gülhane
Askeri Tıp Akademisi Profösörler Sağlık Kurulu`na sevk edilirler. Sevk yazı-
sında görevlendirildikleri yerlerin özellikleri açıkça belirtilerek, sözkonusu
görevleri yapıp yapamayacakları konusunda rapor alırlar.
Eğitim amacıyla dış ülkelere gönderileceklerin raporları; Milli Savunma
Bakanlığı Sağlık Dairesi Başkanlığınca onaylanıp kesinleşmeden yurtdışına
çıkarılmazlar.

Madde 44 - Halen Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli ve özel kanunlara tabi
olup, yurtdışına gönderilecek sivil personele, görev ve mesleğine göre, bu Yö-
netmeliğin Subay ve Astsubay Sınıflandırma Çizelgelerinde karşılığı bulunan di-
limler uygulanır. Karşılığı bulunan bir sınıf yoksa, bu Yönetmeliğin personel
sınıfına uygulanan hükümlerine göre işlem yapılır.
ALTINCI BÖLÜM
Deniz Kuvvetleri Komutanlığına Ayrılacak Yükümlüler İle Deniz
Erlerinin Sağlık Yetenekleri
Deniz Kuvvetlerine Ayrılacak Yükümlülerin Sağlık Yetenekleri

Madde 45 - (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
Son yoklamada veya sağlık kurullarında Deniz Kuvvetlerine ayrılacak yüküm-
lülerde aranacak ruh ve beden nitelikleri aşağıda belirtilmiştir. Sınıflandırma,
10 uncu maddede yazılı hükümler gözönünde tutularak yapılır.
1. Sağlamlar, hastalık ve arızaları Hastalık ve Arızalar Listesinin (A.)
dilimlerine girenler ile öncelikle denize sahildar askerlik şubelerinden seçi-
len erler, Deniz Kuvvetleri Komutanlığına verilir.
2. Aşağıdaki yükümlüler Deniz Kuvvetleri Komutanlığına verilmezler,
a) Boyları 160 cm.`den kısa olanlar,
b) Zamanla ve deniz iklimi ile artacak hastalık ve arızaları bulunanlar,
c) Sık sık tekrarlayan akut belirtili deri hastalıkları, hiperhidroz,
bromhidroz ve benzeri bulunanlar,
d) Gözlerinde diplopi, hemerolopi bulunanlar,
e) İlk okul mezunu olmayanlar,
Deniz Erlerinin Sınıflara Ayrılması

Madde 46 - Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı olmamak şartı ile Deniz Kuvvet-
lerindeki sınıfların özel sağlık nitelikleri, Kuvvet Komutanlığınca hazırlanacak
yönerge ile tesbit edilir. Bu Yönetmelikte sınıflara ayırma konusundaki esaslara
ilişkin ana kurallar ayrıca sınıflandırma yönergesinde gösterilir.
Sağlık Niteliğini Kaybedenler

Madde 47 - Deniz Kuvvetleri sınıflarından birinde iken bu sınıfların sağlık
niteliğini kaybedenler 14 üncü madde gereğince Deniz Kuvvetlerindeki diğer uygun
sınıflardan birine geçirilir.
Deniz Kuvvetlerindeki Sınıf ve Branşlar

Madde 48 - (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
Deniz Kuvvetlerine ayrılan erlerin, Deniz Kuvvetlerindeki sınıf ve branşla-
rını (mesleklerini) gösterir liste ile bu sınıf ve mesleklere ayrılacak erlerin
sağlık nitelikleri aşağıda gösterilmiştir:
Sınıfı Branşı (Mesleği)
--------------- --------------------------
Güverte Topçu
" Manzumeci
" Mesafe Aletçisi
" Torpidocu
" Serdümen
" Vardabandra
" Gözcü
" Porsun
" Mayıncı
" Deniz Polisi
" Radarcı
" Telsizci
" Telemci
" Deniz Altı Savunma Aletcisi (DSA)
" Liman Savunmacı
" Fotoğrafçı
" Boru - Trampetci
" Denizaltıcı (Güverte)
" Talim Öğretmeni
" Deniz Piyadesi
" Hizmet
" Muhafız
Makina Telefon İşletmecisi
" Telefon Kurucusu
" Motorcu
" Elektrikçi
" Çarkcı
" Kazancı
" Yara Savunmacı
" Şoför
" Denizaltıcı (Makina)
" Dalgıç
" Matbaacı
" Balık adam
İkmal İkmalci
" Aşcı
" Fırıncı
" Katip
" Kamarot
" Berber
" Terzi
" Kunduracı
" Denizaltıcı (ikmal)
Sıhhiye Sıhhiye
Sınıfı Branşı (Mesleği)
---------------- ----------------------------
İnşaat Mekanikçi
" Betoncu
" Demirci
" Elektrikçi
" Borucu
" Marangoz
" İstihkamcı
" Kademeci
1. Topçu: Kas ve iskelet yapıları sağlam, en az ilkokul mezunu olanlardan
seçilir.
2. Manzumeci: Gemide ve karada kullanılmakta olan bu erler, topçunun atış
elemanlarını teşkil ederler; özel bir kurs görecek olan bu erler, en az ilkokul
mezunları arasından seçilir.
3. Mesafe aletçisi: Gemilerde ve kara birliklerinde görevlendirilecek olan
bu erler, en az ilk okul mezunu ve gözleri sağlam olanlar arasından seçilir.
4. Torpidocu: Gemilerde ve kara birliklerinde görevlendirilecek olan
bu erler, kas ve iskelet yapıları sağlam en az ilk okul mezunu olanlar arasın-
dan seçilir.
5. Seyirci (Serdümen, Vardabandra, Gözcü): % 95`i gemilerde görevlendiril-
mekte olan bu erler, sağlam bünyeli ve denize dayanıklı olmaları gerektiğinden,
diskromatopsi bulunmayan en az ilk okul mezunu olanlar arasından seçilir.
6. Porsun: Bu mesleğe ayrılacak olanların hepsi gemilerde görev alacaklar-
dır. Sağlam bünyeli ve denize dayanıklı olmalıdırlar. Gemicilikle ilgili her
türlü işlemleri yürütmekle görevlendirilecek olan bu meslek erleri, diskroma-
topsi bulunmayan en az ilk okul mezunu olanlar arasından seçilir.
7. Mayın: Gemilerde ve kara birliklerinde görevlendirilecek olan bu erler,
mayın silahının her türlü bakım, tutum ve hazırlanması işlerinde kullanılacak-
larından en az ilk okul mezunu olanlar arasından seçilir.
8. Deniz Polisi: Gemilerde ve kara birliklerinde her türlü inzibat işlerinde
kullanılacak olan bu erler, en az ilk okul mezunu olan ve boyları 170 cm.`den
kısa olmayanlar arasından seçilir.
9. Radarcı: Gemilerde ve kara birliklerinde, genellikle de radar istasyon-
larında görevlendirilecek olan bu erler, kavrayış yetenekleri iyi ve en az orta
okul mezunu olanlar arasından seçilir.
10. Telsizci (Telsiz, Telem) : Gemilerde ve kara birliklerindeki telsiz is-
tasyonlarında görevlendirilecek olan bu erler, kavrayış yetenekleri yüksek ve
lise düzeyinde eğitim görenlere öncelik vermek üzere en az ilk okul mezunu
olanlar arasından seçilir.
11. Denizaltı Savunma Aletcisi: Düşman denizaltılarını arayıp bulmak, din-
lemek ve takip etmekle görevlendirilecek olan bu erler, gemilerde görev ala-
caklarından, denize dayanıklı, en az ilk okul mezunu ve işitme yönünden tam
sağlam olanlar arasından seçilir.
12. Liman Savunmacı: Kara birliklerinde görevlendirilecek olan bu erler,
en az ilk okul mezunu olanlar arasından seçilir.
13. Fotoğrafçı: Gemilerde ve kara birliklerinde her türlü fotoğraf işlerin-
de kullanılacak olan bu erler, en az ilk okul mezunu olanlar arasından ve sivil
hayatta ftoğrafcılıkla uğraşanlara öncelik verilerek seçilir.
14. Boru - Trampetçi: Kara birliklerinde ve gerektiğinde de denizde görev-
lendirilecek olan bu erler, meslekte yetişmiş, müzik bilgisine sahip en az ilk
okul mezunu olanlar arasından seçilir.
15. Denizaltıcı (Güverte-Makina-İkmal) : Denizaltılarda görevlendirilecek
olan ve güverte, makina, ikmal olmak üzere üç grupta toplanan bu erler, özel
bir kurstan geçirileceklerinden en az orta okul mezunu olanlar arasından
seçilir ve "Denizaltıcı Olur" kararlı sağlık muayenesine tabi tutulurlar.
16. Talim Öğretmeni: Kara birliklerinde ve özellikle eğitim merkezlerinde
acemi erlerin yetiştirilmelerinde görevlendirilecek olan bu erler, boyları
170 cm.`den uzun, konuşmaları ve lisanı düzgün ve en az orta okul mezunu olanlar
arasından seçilir.
17. Deniz Piyadesi: Kara birliklerinde, amfibi birliklerde ve merasim
kıt`alarında görevlendirilecek olan bu erler, en az ilk okul mezunu ve boyları
175 cm.`den kısa olmayanlar arasından; amfibi birliklerde görev alacaklar,
ayrıca komando niteliği taşıyanlar arasından seçilir.
18. Hizmet: Gemilerde ve kara birliklerinde her türlü hizmet işlerinde kul-
lanılacak olan bu erler, en az ilk okul mezunu olanlar arasından seçilir.
19. Muhafız: Kara birliklerinde görevlendirilecek olan bu erler, sağlam ya-
pılı ve boyları 165 cm.`den kısa olmayan, en az ilk okul mezunları arasından
seçilir.
20. Telefoncu (Kurucu, İşletmeci): Kara birliklerinde görevlendirilecek
olan bu erler, sağlam yapılı, boyları 165 cm.`den kısa olmayan, diskromotopsi
bulunmayan, kavrayış düzeyi ve lisanı düzgün en az ilk okul mezunu olanlar ara-
sından seçilir.
21. Motorcu: Gemilerde ve kara birliklerinde görevlendirilecek olan bu er-
ler, ilgili okul mezunu ve sivil hayatta bu işlerle uğraşmış olanlara öncelik
verilmek üzere en az ilk okul mezunu olanlar arasından seçilir.
22. Elektrikçi (Makina): Gemilerde ve kara birliklerinde görevlendirilecek
olan bu erler, ilgili okul mezunu, elektrikçilikten anlayan ve sivil hayatta
bu işlerle uğraşmış olanlara öncelik verilmek üzere, diskromotopsi bulunmayan
en az ilk okul mezunu olanlar arasından seçilir.
23. Çarkçı: Gemilerin makina bölümlerinde ve kara birliklerinde görevlen-
dirilecek olan bu erler, denize dayanıklı ve en az ilk okul mezunu olanlar
arasından seçilir.
24. Kazancı: Gemilerin kazan dairelerinde ve kara birliklerinde görevlendi-
rilecek olan bu erler, denize ve sıcağa dayanıklı en az ilk okul mezunu olanlar
arasından seçilir.
25. Yara Savunmacı: Gemilerde ve kara birliklerinde tamirci parti ekiplerin-
de görevlendirilecek olan bu erler, benzer işlerde yetişmiş sanatkar olanlara
öncelik verilmek üzere en az ilk okul mezunu olanlar arasından seçilir.
26. Şoför: Bu yönetmeliğin 13 üncü maddesinde belirtilen sağlık yetenekleri
bulunanlar arasından seçilir.
27. Dalgıç, Balık Adam: Gemilerde ve kara birliklerinde görevlendirilecek
olan bu erler, özel kurs göreceklerinden sağlam yapılı, yüzme bilen, denize
dayanıklı, sivil hayatta bu işlerle uğraşmış olanlara öncelik verilmek üzere en
az ilk okul mezunu olanlar arasından seçilir.
28. Matbaacı: Kara birliklerinde görevlendirilecek olan bu erler, sivil
hayatta bu işte çalışmış olanlara öncelik verilmek üzere en az ilk okul mezunu
olanlar arasından seçilir.
29. İkmalci: Gemilerde ve kara birliklerinde görevlendirilecek olan bu
erler, en az ilk okul mezunu olanlar arasından seçilir.
30. Aşçı: Gemilerde ve kara birliklerinde görevlendirilecek olan bu erler,
sivil hayatta bu işte çalışmış olanlara öncelik verilmek üzere en az ilk okul
mezunu olanlar arasından seçilir.
31. Fırıncı: Gemilerde ve kara birliklerinde görevlendirilecek olan bu
erler, sivil hayatta bu işte çalışmış olanlara öncelik verilmek üzere en az
ilk okul mezunu olanlar arasından seçilir.
32. Katip: Gemilerde ve kara birliklerinde görevlendirilecek olan bu erler,
kavrayış ve temsil yetenekleri yüksek en az lise mezunu bulunmadığı takdirde
orta okul mezunu olanlar arasından seçilir.
33. Kamarot: Gemilerde ve kara birliklerinde görevlendirilecek olan bu
erler, sivil hayatta bu işte çalışmış olanlara öncelik verilmek üzere en az
ilk okul mezunu olanlar arasından seçilir.
34. Berber, Terzi, Kunduracı: Gemilerde ve kara birliklerinde görevlendi-
rilecek olan bu erler, sivil hayatta bu işte çalışmış olanlara öncelik verilmek
üzere en az ilk okul mezunu olanlar arasından seçilir.
35. Sıhhiye: Gemilerde ve kara birliklerinde görevlendirilecek olan bu
erler, özel kurs göreceklerinden, ilgili okul mezunları ile sivil hayatta bu
işlerle uğraşmış olanlara öncelik verilmek üzere en az ilk okul mezunu olanlar
arasından seçilir.
36. Mekanikci: Gemilerde ve kara birliklerinde görevlendirilecek olan bu
erler, özel kurs göreceklerinden sivil hayatta torna, freze ve kaynak işlerin-
de çalışmış olanlara öncelik verilmek üzere en az ilk okul mezunu olanlar ara-
sından seçilir.
37. Betoncu: Kara birliklerinde görevlendirilecek olan bu erler, sivil
hayatta duvarcı, sıvacı ve badanacı olarak çalışmış olanlara öncelik verilmek
üzere en az ilk okul mezunu olanlar arasından seçilir.
38. Demirci: Kara birliklerinde görevlendirilecek olan bu erler, sivil
hayatta bu işlerle çalışmış olanlara öncelik verilmek üzere en az ilk okul me-
zunu olanlar arasından seçilir.
39. Elektrikçi (İnşaat) : Kara birliklerinde elektrik tesislerinin yapılma-
sı, bakım ve tutumu işlerinde görevlendirilecek olan bu erler, sivil hayatta
yetişmiş yükümlülere öncelik verilmek üzere diskromotopsi bulunmayan en az ilk
okul mezunu olanlar arasından seçilir.
40. Borucu : Kara birliklerinde görevlendirilecek olan bu erler, sivil ha-
yatta bu işlerle uğraşmış olanlara öncelik verilmek üzere en az ilk okul mezunu
olanlar arasından seçilir.
41. Marangoz: Gemilerde ve kara birliklerinde görevlendirilecek olan bu er-
ler, sivil hayatta bu işlerle uğraşmış olanlara öncelik verilmek üzere en az
ilk okul mezunu olanlar arasından seçilir.
42. Deniz İstihkam : Kara birliklerinde görevlendirilecek olan bu erler,
sivil hayatta dozer, loder, grayder, gibi iş makinaları kullanmış olanlara ön-
celik verilmek üzere en az ilk okul mezunu olanlar arasından seçilir.
43. Kademeci: Kara birliklerinde görevlendirilecek olan bu erler, sivil
hayatta bu işlerle uğraşmış olanlara öncelik verilmek üzere en az ilk okul
mezunu olanlar arasından seçilir.
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Okullarına Alınacak Öğrenci Adayları ve Öğren-
cilerde Aranacak Sağlık Yetenekleri

Madde 49 - Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Askeri Okullarına alınacak öğrenci
adayları ve öğrencilerde aranacak sağlık yetenekleri hakkında, bu yönetmeliğin
25, 26 ve 27 nci maddesi hükümleri uygulanır.
Deniz Okullarını Bitirirken Yapılacak İşlemler

Madde 50 - Öğrenciler Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Askeri Okullarını biti-
rirken deniz hastaneleri sağlık kurullarında muayene edilirler. Bu muayene öğ-
rencilerin sağlık yeteneklerinin tesbit edilmesi ve sınıflandırılmaları için
yapılır.
Deniz Harp Okulu, yüksek meslek okulları ve astsubay okullarını bitirenlerin
almış oldukları kesin kararlı raporlara bu yönetmeliğin I ve II numaralı Sınıf-
landırma Çizelgelerindeki maddeleri uygulanır. Kara Harp Okulunu bitiren Deniz
Piyade ve Deniz İstihkam Piyade ve İstihkam Astsubay Hazırlama Okulları öğrenci-
lerine de aynı işlem yapılır.
Deniz Subaylarının Sağlık Yeteneği

Madde 51 - Deniz subaylarının sağlık yetenekleri her zaman sınıfları görev-
lerini faal olarak yapacak nitelikte bulunmalıdır. Denizaltı ve sualtı branşla-
rındaki subayların sağlık yetenekleri ilgili bölümlerde gösterilmiştir.
(Değişik:4/5/1993 - 93/4398K.) Deniz uçucu subaylarda, uçtukları uçak tipi
dikkate alınarak hava uçucu subaylarda aranan sağlık nitelikleri aranır.
Deniz Piyade ve Deniz İstihkam Subaylarında kara ordusu Piyade ve İstihkam
Subaylarında aranan sağlık nitelikleri aranır.
Deniz şartlarının özellikleri gözönünde tutularak deniz subaylarının sağlık-
larına itina gösterilmesi zorunludur. En küçük arazı veya hastalığı görülenler
birlik tabibi tarafından tedavi edilir ve gerektiğinde en yakın Deniz veya Aske-
ri Hastanelere veya sağlık kurullarına gönderilirler. Tedavi sonunda sağlık ku-
rullarınca verilecek raporlarda denizde görev yapmaya engel arızaları görülen-
ler, hastalıklarını artırıcı etki tesbit edilenler deniz görevlerinden geçici
olarak alınırlar. Bu durumdaki personel için düzenlenecek raporlarda, denizde
görev yapmayı engelleyen veya deniz şartlarında hastalıklarını artırıcı etki ya-
pan hastalıklarla ilgili gerekçeler bilimsel olarak belirtilir. Deniz birlikle-
rinin kara teşkillerinde tüm askerlik hizmetleri müddetinde en çok dört yıl süre
ile görevlendirilirler. Bu süre sonunda yeniden sağlık kurullarına gönderilirler
ve alacakları raporlara göre işlem yapılır.
Deniz Subaylarının Sağlık Muayeneleri ve Sıhhi İzin Süreleri

Madde 52 - Deniz subaylarının sağlık muayeneleri ve sıhhi izin süreleri, bu
yönetmeliğin 31 ve 32 nci maddelerinde yazılı hükümlere göre yürütülür.
Deniz Astsubaylarının Sağlık Yetenekleri

Madde 53 - Deniz astsubaylarının sağlık yetenekleri, deniz subaylarının sağ-
lık yeteneklerinin aynıdır. Sınıflara göre yapılacak işlemler aşağıda belirtil-
miştir.
1) Topçu,torpidocu,mayın,seyir,porsun,denizaltı,savun ma aletleri (D.S.A.)
radar, telsiz astsubayları, sağlık muayenelerinde güverte subaylarının bağlı ol-
duğu hükümlere göre işlem görürler.
2) Çarkçı, kazancı, motorcu, elektrikçi,yara savunma ve elektronik astsubay-
lar sağlık muayenelerinde makina subaylarının bağlı olduğu hükümlere göre işlem
görürler.
3) Deniz piyade astsubaylar ile deniz istihkam astsubayları sağlık muayene-
lerinde deniz piyade ve deniz istihkam subaylarının bağlı olduğu hükümlere göre
işlem görürler.
4) İkmal, maliye, idari ve ordudonatım astsubayları, sağlık muayenelerinde
ordudonatım, ikmal ve maliye subaylarının bağlı oldukları hükümlere göre işlem
görürler.
5) Hidrografi astsubayları, sağlık muayenelerinde hidrografi subaylarının
bağlı oldukları hükümlere göre işlem görürler. Sağlık teknisyeni astsubayları,
sağlık muayenelerinde Tbp, Ecz., Diş Tbp., Kimyager ve sağlık subaylarının bağlı
oldukları hükümlere göre işlem görürler.
6) Bando astsubayları, sağlık muayenelerinde bando subaylarının bağlı olduk-
ları hükümlere göre işlem görürler.
7) Görevleri itibariyle Hv.K.K.lığında uçak bakım sınıfına dahil olan Deniz
Kuvvetleri Komutanlığı mensubu uçak bakım astsubayları, sağlık yönünden Türk
Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliğinde Hava Kuvvetleri Komutanlığın-
daki uçak bakım sınıfı astsubayların tabi oldukları hükümlere göre işlem görür-
ler.
Deniz Astsubaylarına Muayeneleri Sonunda Yapılacak İşlemler

Madde 54 - Deniz astsubayları,gemi ve birliklerde tabibler tarafından,görev-
lerini yapmaya elverişli olacak şekilde daima sağlık kontroluna tabi tutulmalı
ve en küçük arızası bulunanlar derhal tedavi edilmelidir. Tedavi sonunda sağlık
kurullarınca verilecek raporlarda, denizde görev yapmaya engel arızaları görü-
lenler ve hastalıklarını artırıcı etki tesbit edilenler deniz görevlerinden ge-
çici olarak alınırlar. Bu durumdaki personel için düzenlenecek raporlarda,deniz-
de görev yapmayı engelleyen veya deniz şartlarında hastalıklarını artırıcı etki
yapan hastalıklarla ilgili gerekçeler bilimsel olarak belirtilir. Deniz Kuvvet-
lerinin kara teşkillerinde birer yıl olmak üzere, tüm askerlik görev süresinde
toplam olarak en çok dört yıl olarak görevlendirilirler. Bu süre sonunda sağlık
kurullarına gönderilirler ve alacakları raporlara göre haklarında işlem yapılır.
Faal Kıta Görevi Yapamayacaklara Yapılacak İşlem

Madde 55 - Sağlık niteliği sebebiyle, denizüstü ve denizaltı sınıflarında
faal kıta görevi yapamayacak olanlar hakkında bu yönetmeliğin ilgili maddeleri
uygulanır.
Yurt Dışına Gönderilecek Deniz Subay ve Astsubaylarının Muayeneleri

Madde 56 - Kısa süreli kurs, eğitim, geçici veya sürekli görev amaçlarıyla
yurtdışına gönderilecek olan deniz subay ve astsubaylarının sağlık muayeneleri
askeri hastanelerin sağlık kurullarında yapılır. Bu muayenede, personelin sınıf
ve branşlarıyla ilgili sağlık nitelikleri gözönünde bulundurulur. Bütün sistem
muayeneleri ve dişler üzerinde önemle durularak, mikrofilm ve diğer laboratuvar
tetkikleri yapılır.
Yurtdışına Gönderilecek Deniz Subay, Astsubay ve Öğrencilerine Yapılacak
İşlem

Madde 57 - Yurtdışına gönderilecek deniz subay, astsubay ve öğrencilere bu
Yönetmeliğin 43. maddesi hükümleri uygulanır.
Denizaltı Subay, Astsubay ve Erlerinin Sağlık Nitelikleri

Madde 58 - Denizaltı görevinin özellikleri gözönünde tutularak, bu sınıf
eğitimi için seçilecek olan personel, tam sağlam olmakla beraber aşağıda yazılan
beden niteliklerine de sahip olmalıdır.
1) Ruh Sağlığı: Denizaltı gemisinde görevli subay,astsubay ve erlerin görev-
lerinin özelliği ve sorumlulukları gözönünde tutularak ve denizaltı eğitimi için
seçilecek adayların muayenelerinde psikolojik uygunlukları dikkatle değerlendi-
rilir ve ruh sistemlerinin tam sağlam olmalarına dikkat edilir.
Denizaltında çalışacak personel, öncelikle bu işe istekli olanlar arasından
seçilmeli ve adayda emosyonel uygunluk, sağlamlık,mesleğe bağlılık ve zeka aran-
malıdır. Denizaltında çalışacak personelin ruhsal fonksiyonları ve sinir sistem-
leri tam sağlam olmalıdır.
2) Görme: Bu sınıfa ayrılacak bütün personelin görme kuvveti tam olmalıdır.
Denizaltı sınıfına girdikten sonra bu hizmete devam için gözlükle düzeltmeden
önce bir gözde görme 7/10 iken diğerinde 6/10`dan aşağı görmesi bulunanlar de-
nizaltı hizmetinde çalıştırılamazlar. Bunlar denizüstü gemilerinde veya Deniz
Kuvvetlerinin kara teşkillerinde görevlendirilirler.
3) Renk Görme: Diskromatopsi bulunmamalı,bütün adaylara (Pseudoisochromatic
plate) testi yapılmalıdır.
4) Optik aletlere uyum bakımından iki göz arasındaki uzaklık visual scree-
ning instrument ile ölçülür.
Radar aletlerini kullanmaya olan yetenekleri Orthorater aleti ile ölçülür ve
aletin çizelgelerine göre değerlendirilir.
Gece körlüğü özel adaptometre ile saptanır. Bu aletin bulunmadığı yerlerde
göz uzmanının kararı kabul edilir.
5) Burun-Boğaz: Adayların nazofarinks ve larinksleri dikkatle muayene edi-
lir. Burun,farinks,larinks nezlelerine yol açabilecek kronik tonsillitis,atrofik
rinit, kronik ve sık sık nükseden sinüzitis olmadığı ya da bu hastalıkları daha
önce geçirmediği saptanır. Ön sinüslerin radyografik muayenesi yapılır. Adayda
solumaya engel burun yolu veya burun delikleri şekil bozuklukları bulunmamalı-
dır.
6) İşitme kuvveti her iki kulakta normal ve birbirine eşit olmalı, fısıltıyı
5 metreden duymalıdır. Dinleme işlerinde görevlendirilecek personele ediometrik
muayene yapılır. Akut veya kronik dış, orta ve iç kulak hastalıkları, kulak zarı
perforasyonu bulunmamalı ve Eustachi borusu açık olmalıdır.
Bu sınıfa girdikten sonra, her iki kulağın ayrı ayrı işitme kuvvetleri, fı-
sıltıyı 3 metre kadar mesafeden işitecek derecede azalanlar denizaltı sınıfından
alınırlar ve deniz üstü gemilerinde veya Deniz Kuvvetlerinin teşkillerinde gö-
revlendirilirler.
7) Vücut Kokusu: Yanındakileri rahatsız edecek derecede ağız ve solunum ko-
kusu olanlarla bromhidroz ve hiperhidrozu bulunanlar bu sınıfa alınmazlar.
8) Dişler: Diş muayenesi bir diş tabibi tarafından yapılır. Beslenmeyi boza-
cak derecede diş noksanlığı olanlar, diş etlerinde hastalığı bulunanlar bu sını-
fa alınmazlar. Kısmi protez ve diş köPage Rankingüleri bu sınıf personelin görevden çıka-
rılmasını gerektirmez.
9) Solunum Sistemi: Her adaya akciğer radyografisi yapılır. Adayda geçiril-
miş veya aktif bir akciğer hastalığı bulunmamalıdır. Yapılacak muayenede tüber-
küloz üzerinde özellikle durulur ve tanı için özel bir dikkat gösterilir. Adayın
vital kapasiteleri normal olmalıdır.
10) Dolaşım Sistemi: Her adaya tele-radyografi elektro-kardiyografi ve kalp
fonksiyon deneyleri yapılır. Sistolik arteriyel kan basıncı 140 mm., diyastolik
kan basıncı 90 mm.nin üzerinde bulunmamalıdır. Sinuzal taşıkardisi, aritmileri,
kalp ve damar sisteminde hastalık ve arızaları bulunanlar bu sınıfa alınmazlar.
11) Sindirim Sistemi: Denizaltı sınıfına seçilecek olanlarda kronik kabız-
lık, sık sık tekrarlayan diyare, kolitis, açken ve yemekten sonra meydana gelen
karın ağrılarıyla birlikte sindirim şikayetleri, mide ve duodenum ülserleri,
mide ve barsakların kronik hastalıkları, kolesistit, birden fazla sarılık v.b.,
sindirim sistemi hastalıkları bulunmamalıdır.
12) Deri: Aktif veneral hastalığı veya evvelce geçirmiş oldukları veneral
hastalıkları, yapılan tedaviye rağmen nüksetmiş bulunanlar, orta derecede akne
hariç diğer sık sık nükseden akut belirtili deri hastalıkları olanlar denizaltı
sınıfına alınmazlar.
13) Boy ve Kilo: Adayların boy ve ağırlıkları, ağırlık orantılarına uygun
olur kabul edilen tolerans % 20`yi geçemez.
14) Basınç Karşılama Yeteneği: Denizaltı sınıfına ayrılacak adaylar, dalış
personelinde olduğu gibi, basınç odasında muayene edilirler. Basınç odasında
25 kilogram basınç altında normal işitmenin devamlılığı ve basıncın diğer etki-
lerine karşı dirençleri incelenir. Bu muayene personelin denizaltı kurtarma ci-
hazı eğitimi için yapılması gereken bir testtir.
Denizaltıcı Personelin Muayenesi Sonunda Yapılacak İşlem

Madde 59 - Denizaltıcı personel her yıl tam teşekküllü Deniz Hastaneleri
Sağlık Kurullarında muayene ettirilir. Bu muayenelerde, yukarıdaki sağlık nite-
liklerini kaybetmiş oldukları saptananlar Denizaltı sınıfından çıkarılır.
Gerektiğinde dalıştan önce ve sonra muayeneleri yapılarak, sağlık durumla-
rında görülecek değişiklikler fişlerine yazılır.
Denizaltıcı subay, astsubay ve erlerde aranan sağlık niteliklerine haiz ol-
mayan, denizaltı gemileri ile kısa süreli dalışa iştirak edecek (Müşahit olarak,
tecrübeler v.s. maksatlar için) personelin geçmişinde kulak,burun,boğaz,solunum
ve dolaşım sistemi ile psikiyatrik yönden bir rahatsızlığı olmamalıdır. Şahsın
dalışa mani bir şikayeti bulunmaması halinde sağlık muayenesine gerek olmadan
dalışa katılır. Dalış için muayenesini talep edenler, Denizaltı Filo Tabibince
muayene edilir ve kısa süreli dalmaya engel hali saptanmayanlar dalışa katılır-
lar.
Denizaltıcılık veya Dalgıçlıktan Ayrılma Kararı

Madde 60 - (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
Denizaltıcılık veya dalgıçlıktan geçici veya sürekli ayrılma kararları,
İSTANBUL/Kasımpaşa Deniz Hastahanesi ile KOCAELİ/Gölcük Deniz Hastahanesi tara-
fından verilir. Denizaltıcılık ve dalgıçlık için itiraz ve kontrol muayenele-
ri, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı emrindeki askeri hastahaneler tarafından sağ-
lanır. Anlaşmazlık ve karar aykırılığında kesin karar, Gülhane Askeri Tıp
Akademisi Profesörler Sağlık Kurulu tarafından verilir.
Balık adamlarla, kurbağa adamların her türlü sağlık kurulu muayeneleri; Ka-
sımpaşa Deniz Hastahanesi ile Gölcük Deniz Hastahanesinde yapılır.
Dalgıç Eğitimi İçin Seçilecek Personelin Muayenesi

Madde 61 - Dalgıç eğitimi için seçilecek personelin sağlık kurul muayeneleri
deniz hastanelerinde yapılır ve bunlarda aşağıdaki nitelikler aranır. Rekompres-
yon odası basınç ve oksijene dayanıklılık testleri Kurtarma ve Sualtı Komutan-
lığınca yapılır.
Personelin seçilmeleri,yetenekleri ve eğitimlerinin diğer özellikleri yürür-
lükte olan yönergelere göre uygulanır.
Dalgıçlığa kabul edilecek bütün adaylarda aranacak sağlık nitelikleri:
1) Geçirdiği Hastalıklar: Aşağıdaki hastalıklardan herhangi birini geçirmiş
olan adaylar dalgıç olamazlar.
A - Tüberküloz, astımbronşial, kronik akciğer hastalıkları,
B - Kronik veya tekrarlıyan sinüzüt, dış kulak yolunun kronik hastalıkları,
orta kulağın kronik ve akut hastalıkları,
C - Kronik ve tekrarlayan ortopedik hastalıklar,
D - Kronik veya tekrarlayan mide, barsak hastalıkları,
E - Kronik alkolizm,
F - Tedavi görmüş olan veya devam eden aktif sifiliz.
2) Yaş: 30 yaşından büyük olanlar, dalgıç adaylığına kabul edilmezler. En
uygun yaş 20 - 30 arasındaki yaştır.
3) Boy ve Ağırlık: Dalgıç adayları sağlam yapılı olmalı, şişmanlığa eğilim-
li bulunmamalıdır. Genel olarak adayların "Sualtı personelinin Yaşlara Göre Boy
ve Ağırlık Standart Oranlarını Gösteren Çizelge"de gösterilen değerlerden % 10`
dan fazla bir değişiklik göstermemesi gerekir. Ancak kalın kemikli adeleli olma-
ları sebebiyle ağırlıkları fazla olanların durumları gözönünde bulundurulmalı-
dır. Adayların boyları 157 cm.den aşağı, 180 cm.den yukarı olmamalıdır.
4) Görmeler: Sualtı çalışmalarında kullanılacak aletlere engel olması bakı-
mından, gözlük takılması uygun değildir. Bu bakımdan adayların görmeleri düzelt-
meden önce tam olmalı ve 0.25 diyoptriye kadar miyopi, 0.50 diyoptriye kadar
hipermetropi bulunanların göreve devamları kabul edilmelidir. Adaylarda oftal-
moskopik bulgular normal olmalıdır.
5) Kulaklar: Dış kulak yolu kronik hastalıkları, orta kulak kronik ve akut
hastalıkları, kulak zarı perforasyonları, atrofisi, orta kulak adesiv proçesi
bulunanlar kabul edilmezler. Eustachi borusu basınç değişikliklerini eşitleyecek
durumda ve açık olmalı, gerekirse kateterizasyonla kontrol edilmelidir. İşitme
kuvveti her iki kulakta normal ve eşit derecede olmalı, fısıltı 5 metreden işi-
tilmelidir. Adayların odiometrik muayenelerinin yapılması zorunludur.
6) Burun ve Boğaz: Burunda,farinks ve larinks nezlelerine eğilim,kronik ton-
silit,atrofik rinit,kronik ve sık sık tekrarlayan sinüzit bulunmamalı ve ön si-
nüslerin grafisi yapılmalıdır. Solumaya engel burun bölgelerinde veya burun de-
liklerinde şekil bozuklukları bulunanlar dalgıç adaylığına seçilmezler.
7) Dişler: Adayların dişleri,diş tabibi tarafından muayene edilir. Belirli
ağız hastalıkları ve genel olarak bozuk dişleri olanlar adaylığa kabul edilmez-
ler. Sağlam köPage Rankingülerle yenilenmiş dişler,dalgıç olmaya engel değildirler. Dalgıç
personelin iyi bir ağız hijyenine ve su altında çeşitli cihazları kullanmalarına
engel olmayacak dişlere sahip olmaları zorunludur.
8) Solunum Sistemi: Solunum sistemi klinik ve radyografik olarak kontrol
edilir. Geçirilmiş veya aktif hiç bir hastalık belirtisi bulunmamalı ve vital
kapasite normal olmalıdır.
9) (Değişik: 4/5/1993 - 93/4398 K.) Dolaşım Sistemi: Yapılan klinik ve la-
boratuvar inceleme ve testlerde dolaşım sistemi normal olmalıdır. Arteriyel kan
basıncı normal sınırlar içinde olmalı, sinüzal taşikardi,aritmi,damar sertliği,
varis ve hemoroid gibi damar hastalıkları bulunmamalıdır. Adaylarda EKG çekilir,
tam kan sayımı ve sedimantasyon tayini, biyokimyasal testlerden; açlık kan şe-
keri, üre, SGOT, SGPT, serolojik testlerden; sifiliz testi, immünolojik testler-
den; HBsAg ve HİV(Elisa) testleri ile ilgili uzmanın gerekli gördüğü diğer tet-
kik ve testler yapılır.
10) (Değişik: 4/5/1993 - 93/4398 K.) Sindirim Sistemi: Açlıktan ve yemekten
sonra gelen karın ağrılarıyla sindirim şikayetleri, mide ve duodenum ülserleri,
sık sık tekrarlayan bağırsak bozuklukları,kolesistit (kolesistektomi operasyonu
ile izale edilenler hariç), konjenital hiperbilirübinemi sendromları (Gilbert
Dubin-Johnson-Rotor, Crigler-Najjar tip II) ve viral hepatit portörlüğü
(B-Hepatiti, Delta Hepatiti, Non-A, Non-B Hepatiti) saptananlar dalgıç görevine
alınmazlar.
11) Genito-Üriner Sistem: Adayların tam idrar muayenesi yapılır. Kronik ve
tekrarlayıcı genito-Üriner sistem hastalıkları veya şikayetleri aktif veya tek-
rarlayıcı venerial hastalıklar bulunmamalıdır. Son 5 sene içinde aktif veya giz-
li sifiliz geçirmiş olanlar,klinik veya serolojik bulguları olanlar veyahut geç-
mişinde kardiovaskuler, santral sinir sistemi sifilizine ait bulgular tesbit
edilenler dalgıç olamazlar.
12) Adayların birbirlerine yakın çalışmaları veya dalgıç elbiselerinin de-
ğiştirilmesi halinde,birinden diğerine geçebilecek herhangi bir akit veya kro-
nik deri hastalığı bulunmamalıdır.
13) Sinir Sistemi ve Ruh Sağlığı: Dalgıç görevinin özelliği gereği adayların
kişilik, ruh ve entellektüel durumları dikkatle incelenir. Aday,dalgıçlık eğiti-
mine başlamak kararını herhangi bir etkiden uzak bulunarak vermeli ve bu görev
için kendisinde bir istek duymalıdır. Bu sebeple adaylarda, sinir ve ruh hasta-
lıkları bakımından, bu yönetmeliğin Hastalık ve Arızalar Listesindeki hastalık
ve arızalardan hiç birisi bulunmamalıdır. Bundan başka kişilik, karakter ve mi-
zacında askerliğe uyumsuzluk, kararsızlık, asosyal ve antisosyal davranışları
bulunmamalı ve zekaları normal olmalıdır.
14) Basınç Eşitleme Yeteneği: Deniz hastanelerinde yapılacak sağlık kurulu
muayenesinde, dalgıçlığa uygun sağlık niteliklerine sahip olduğu tesbit edilerek
dalgıç seçilenlerin son muayeneleri, basınç odasında yapılacak deneylerle tamam-
lanır. Bütün adaylar, basınç odasında Puskareye 50 librelik (25 Kgr.) bir basınç
altında bırakılır. Bu sırada kulakların basınç eşitlemeye dayanma yeteneği tes-
bit edilir. Aynı zamanda östaki kanalının tıkanmasından dolayı basınç eşitleme
yeteneğinin geçici aksamasına sebep olan yukarı solunum yolları enfeksiyonunun
bulunup bulunmadığı da incelenir.
Adayların oksijene karşı duyarlılıklarının bulunup bulunmadığını anlamak
için, bunlara 60 feet (27 libre) 30 dakika süreyle oksijen solunumu yaptırılır,
belirgin bulgular fişine işlenir.
Dalgıçların Yıllık Muayeneleri

Madde 62 - Bütün dalgıçların senelik sağlık muayeneleri 61 inci maddede bu-
lunan standartlara göre, tam teşekküllü deniz hastaneleri sağlık kurulları tara-
fından büyük bir dikkatle yapılır. Bu muayenelerde bütün laboratuvar tetkikleri-
ne önem verilir. Muayeneler sırasında, dalgıçlık sağlık niteliklerini kaybettiği
tesbit edilenler Deniz Kuvvetleri kara teşkillerine veya diğer görev yerlerine
atanır.
YÖNETMELİKLER, AĞUSTOS 1993 (EK - 16)

Kırk Yaşına Gelmiş Dalgıçların Muayenesi

Madde 63 - Dalgıçlık mesleğinde 40 yaşına gelmiş olan kalifiye dalgıçlar,
dalgıçlığa devam etmek isterlerse tam teşekküllü deniz hastaneleri sağlık kurul-
ları tarafından büyük bir dikkatle muayene edilirler. Bu muayeneyi yapacak sağ-
lık kurullarında derin su dalgıçlığı veya deniz tababeti branşında ihtisas yap-
mış en az bir tabip üye bulundurulur. Böyle bir tabip bulunmazsa, onun yerini
kıdemli bir dalgıç subayı alır.
Uzun tecrübesi ve dalışta yüksek yeteneği olan bir dalgıca bazı toleranslar
tanınabilir. Bununla beraber,dolaşım,solunum,sindirim,göz,nöropsikiyatr ik ve ku-
lak hastalıkları bakımından tam sağlam olmaları gerekir. Dalgıç sağlam ve aktif
durumda olursa az bir kilo fazlalığı dikkate alınmamalıdır. Sağlık niteliğini
kaybetmeyen dalgıçlar ikinci sınıf dalgıçlık ve kurbağa adam görevlerine devam
edebilirler. Sağlık niteliklerini kaybedenlere 62 nci madde hükümleri uygulanır.
2350 - 1
Sualtı Personelinin Yaşlara Göre Boy ve Ağırlık Standart Oranlarını
Gösterir Çizelge
17-20 Yaş 21-25 Yaş 26-30 Yaş 31-35 Yaş 36-40 Yaş 41-45 Yaş 46 Yaş ve
Arası Arası Arası Arası Arası Arası Yukarısı
Ağırlık Ağırlık Ağırlık Ağırlık Ağırlık Ağırlık Ağırlık
(Kğ.) (Kğ) (Kğ) (Kğ) (Kğ) (Kğ) (Kğ)
----------- ---------- ---------- ----------- ---------- ---------- ---------
Boy
Cm.Enaz Stan.Ençok Enaz Stan.Ençok Enaz Stan.Ençok Enaz Stan.Enaz Stan.Enaz Stan
-- ---- ---- ----- ---- ---- ----- ---- ---- ----- ---- ---- ---- ---- ---- ----
157 49 55 68 50 56 70 51 57 71 58 73 60 75 61 76 62 77
160 50 56 70 51 57 71 52 58 72 59 74 61 76 62 77 63 78
162 51 57 73 52 58 72 53 59 73 61 75 62 77 63 79 64 79
164 52 59 74 54 59 74 55 61 74 62 78 63 79 65 81 66 83
167 53 60 75 55 60 76 58 62 78 64 80 65 81 67 83 68 85
169 55 62 77 57 63 79 59 64 81 66 83 67 84 69 86 69 87
172 57 64 79 59 65 81 60 66 83 68 85 69 86 70 88 71 89
175 58 65 82 60 67 83 62 68 85 69 87 71 88 72 90 73 92
177 60 67 84 62 69 86 64 70 88 71 89 72 90 73 93 75 94
180 62 69 86 63 70 88 65 72 90 73 91 74 92 75 95 76 96
YÖNETMELİKLER, AĞUSTOS 1993 (Ek - 16)
2350 - 2
YEDİNCİ BÖLÜM
Hava Kuvvetleri Komutanlığına Ayrılacak Yükümlülerin Sağlık
Yetenekleri
Hava Kuvvetleri Komutanlığına Ayrılacak Yükümlülerin Sağlık Yetenekleri

Madde 64 - Son yoklamada veya sağlık kurullarında yapılan muayenelerde sağ-
lam bulunanlar ile hastalık ve arızaları hastalık ve arızalar listesinin A di-
limlerine giren yükümlüler Hava Kuvvetleri Komutanlığına verilirler.
Hava Kuvvetleri Komutanlığı Erlerinin Sınıflandırılması

Madde 65 - Hava Kuvvetlerindeki sınıfların özel sağlık nitelikleri ile bu
komutanlığa ayrılan erlerin sınıflandırılmaları Kuvvet Komutanlığınca hazırlana-
cak yönerge ile tesbit edilir.
Hava Kuvvetleri Komutanlığındaki sınıflardan birinde iken bu sınıfın sağlık
yeteneğini kaybedenler, Hava Kuvvetlerindeki diğer sınıflara geçirilirler.
Hava Kuvvetleri Komutanlığı Okullarına Alınacak Öğrenci Adayları ve Öğrenci-
lerde Aranacak Sağlık Yetenekleri

Madde 66 - Hava Kuvvetleri Komutanlığı Askeri Okullarına alınacak öğrenci
adayları ve öğrenciler hakkında bu Yönetmeliğin 25,26 ve 27 nci madde hükümleri
uygulanır.
Uçuş Hizmetlerinde Görevlendirileceklerin Sağlık Muayeneleri

Madde 67 -(Değişik:20/9/1988-88/13300 K.)
(Değişik birinci fıkra:11/1/2000-2000/34 K.) Hava Harp Okuluna alınacak
öğrenci adaylarının; Hava Harp Okulu mezunlarının; Türk Silahlı Kuvvetlerinde
ilk defa uçuşa başlayacak personelin; pilot, silah sistem operatörü, uçuş
ekibi gibi yetişmiş uçucuların; uçuş tabibi, arama kurtarmacı, paraşütçü,
uçuş ekibi dışında uçan uçak bakım personeli, alçak basınç odası gözlemci
subay ve astsubayları gibi görevli olarak uçacakların; sağlık yeteneklerini
belirlemek için yapılacak muayeneleri Hava Kuvvetleri Komutanlığı tarafından
belirlenecek Hava Sağlık Muayene Merkezlerinde yapılır. Anılan personelden
Hava Harp Okuluna alınacak öğrenci adayları haricindekilerin fizyolojik
eğitimleri ise, Eskişehir`deki 600 Yataklı Hava Hastahanesi Hava Sağlık
Muayene ve Fizyolojik Eğitim Merkezi Başkanlığında yapılır. Muayeneler ve
fizyolojik eğitimde, yönergelerde belirtilecek özel yöntemler uygulanır.
Kara Havacılık pilotlarının (Kara Havacılık turbo jet pilotları hariç) mua-
yeneleri için Kara Kuvvetleri Komutanlığınca hazırlanacak yönergede yer alacak
esaslar dikkate alınır.
Hava Harp Okulu Öğrenci Adayları ile Uçucu Yetiştirilecek Adayların Sağlık
Yetenekleri

Madde 68 - (Değişik : 30/1/1997-97/9106 K.)
Hava Harp Okuluna alınacak öğrenciler ile uçucu yetiştirilecek adaylara bu
Yönetmeliğin 25 (Boy ile ilgili hükümler hariç), 26 ve 27 nci maddesi hükümle-
ri uygulanmakla beraber, bunlarda boy 165 cm.den kısa, 190 cm.den uzun, oturma
yüksekliği 98 cm.den fazla olmamalıdır. Yaşlarına göre boy ve ağırlıkları, "Uçu-
cu Yetiştirilecek ve Uçucu Personelin Yaşlarına Göre Boy ve Ağırlıklarını Gös-
terir Çizelge"ye uygun olmalı, Askeri Havacılığa Uyarlılık Yeteneği yeterli bu-
lunmalı, havacılığa uygun kişilik testlerinde başarılı olmalıdır.
Uçucu Adaylarının Sağlık Nitelikleri

Madde 69 - (Değişik: 20/9/1988 - 88/13300 K.)
İlk defa uçuşa başlayacakların ve uçuş eğitimindeki adayların tam sağlam ol-
maları şarttır. Uçuş eğitimi sırasında çıkacak arıza ve hastalıklar için yetiş-
miş uçucuların sağlık yetenekleri ile ilgili hükümler uygulanmaz. Uçucu aday
uçuculuk sağlık niteliğini kaybedenlere, Hava Sağlık Muayene Merkezleri Sağlık
Kurullarınca "uçucu yetiştirilmeye elverişli değildir" kararı verilir ve bunlar
hakkında bu Yönetmeliğin 1 ve 2 numaralı sınıflandırma çizelgelerine göre işlem
yapılır.
Yetişmiş Uçuculara Uygulanacak Sağlık İşlemleri

Madde 70 - (Değişik: 20/9/1988 - 88/13300 K.)
Silahlı Kuvvetlerdeki yetişmiş pilotlar, silah sistem operatörü ve uçuş eki-
bi personelinin periyodik kontrol muayeneleri ve fizyolojik eğitimleri aşağıdaki
esaslara göre yapılır.
1) Periyodik Kontrol:
Uçuşun insan organizması üzerinde yapması muhtemel bozuklukları kontrol,uçu-
şa bağlı ya da bunun dışında herhangi bir sebeple meydana gelip uçucunun farkına
varamadığı ve uçuş emniyeti ile bağdaşmayacak olan sağlık durumlarındaki arıza-
ları tespit etmek ve uçucuya sağlık durumunun tam olduğunu bilmesinin yaratacağı
güven ve morali sağlamak amacı ile yapılır.
Rutin olarak yapılan bu periyodik kontrollar aşağıda sıralanmıştır.
A - Hava ve Deniz Kuvvetleri ile Sahil Güvenlik Komutanlığı yetişmiş uçucu-
ları için:
(a) Periyodik ağız ve diş kontrol muayenesi: Pilotlar, silah sistem opera-
törleri ve uçuş ekibi personeli her altı ayda bir kendi birlik sağlık ünitele-
rinde ağız ve diş muayenesine tabi tutulur.
(b) Yıllık periyodik kontrol muayenesi: Pilotlar, silah sistem operatörleri
ve uçuş ekibi personeli her yıl Hava Kuvvetleri Komutanlığı Sağlık Daire Başkan-
lığınca yapılacak bir proğram dahilinde Eskişehir, Etimesgut ve İzmir 600 yatak-
lı Hava Hastaneleri Hava Sağlık ve Muayene Merkezlerinde periyodik kontrol mua-
yenesine tabi tutulur.
(c) (Değişik: 10/12/1998-98/12161 K.) Üç yılda bir yapılacak periyodik kont-
rol muayenesi ve fizyolojik eğitim: Pilotlar, silah sistem operatörleri ve uçuş
ekibi personelinin üç yıllık periyodik kontrol muayeneleri ile fizyolojik eği-
timleri, Hava Kuvvetleri Komutanlığı Sağlık Dairesi Başkanlığınca yapılacak bir
plana göre ESKİŞEHİR 600 Yataklı Hava Hastahanesi Hava Sağlık Muayene ve Fiz-
yolojik Eğitim Merkezi Başkanlığınca, bu konuda yürürlüğe konulacak özel yö-
nerge esaslarına göre yapılır. Fizyolojik eğitimlerini tamamlamış olanlara fiz-
yolojik eğitim kartı verilir.
(d) (Ek: 4/5/1993 - 93/4398 K.) Herhangi bir nedenle muharip jet pilotu
statüsündeki personelin sağlık niteliklerindeki "Tam sağlam" koşulunun azaldığı
durumlarda uçucunun halihazırdaki sağlık verilerine göre, bunlara 1 numaralı
sınıflandırma çizelgesindeki ulaştırma uçağı pilotu, başlangış eğitim uçağı ve
helikopter pilotu sağlık nitelikleri uygulanabilir. Jet uçaklarında görev yapan
Jet silah sistem operatörleri, muharip jet uçağı pilotları ile; uçuş ekibi per-
soneli, seyrüsefer sınıfı ile aynı sağlık işlemlerine tabidir.
B - Kara Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Harita Genel Komutanlığı
yetişmiş pilotları için:
(a) Periyodik ağız ve diş muayenesi: Yetişmiş pilotlar her yıl ağız ve diş
sağlığı yönünden muayeneden geçirilir. Bu muayeneler yıllık periyodik kontrol
muayenelerinde yapılır.
(b) Yıllık periyodik kontrol muayenesi: Pilotlar her yıl Hava Sağlık ve Mua-
yene Merkezlerinde periyodik kontrol muayenesine tabi tutulur. Muayenelerin ya-
pılış zamanı, yeri ve şekli Hava Kuvvetleri ile yapılacak protokol ile tesbit
edilir.
(c) (Değişik: 10/12/1998-98/12161 .) Üç yılda bir yapılacak periyodik kont-
rol muayenesi ve fizyolojik eğitim: Pilotların üç yıllık periyodik kontrol mua-
yeneleri ile fizyolojik eğitimleri, Hava Kuvvetleri Komutanlığı Sağlık Dairesi
Başkanlığınca yapılacak bir plana göre ESKİŞEHİR 600 Yataklı Hava Hastahanesi
Hava Sağlık Muayene ve Fizyolojik Eğitim Merkezi Başkanlığınca, bu konuda yü-
rürlüğe konulacak özel yönerge esaslarına göre yapılır. Fizyolojik eğitimleri-
ni tamamlamış olanlara fizyolojik eğitim kartı verilir.
C - Ağız ve diş kontrol muayenesini, yıllık ve üç yıllık periyodik kontrol
muayenelerini ve üç yılda bir fizyolojik eğitimlerini tamamlamayan uçuculara
uçuş verilmez.
D - Uçucular hakkında geçici uçuştan men, uçuşa elverişlilik veya elveriş-
sizlik kararları sadece hava sağlık ve muayene merkezlerince verilebilir.
2) Hastalık ve Kaza:
Birlik uçuş tabibi, hastalık veya herhangi bir nedenle uçucunun uzun bir
süre uçmasını sakıncalı gördüğü hallerde, 20 güne kadar (20 gün dahil) geçici
uçuştan men kararı veya istira-
2352 - 1
hat verebilir. Bu süre sonunda birlik uçuş tabibi
uçucuyu muayene ederek uçuş kararı verebilir. Aynı hastalıktan aralıksız 20 gün-
den fazla tedavi, uçuştan men veya istirahat gereken durumlarda uçucular uçuş
tabiplerince en yakın hava sağlık ve muayene merkezine gönderilir.
Herhangi bir askeri hastanede kaza ya da hastalık nedeniyle tedavi veya ame-
liyat edilen uçuculara (pilot, silah sistem operatörü, uçuş ekibi), tedavileri
bitiminde gerekli istirahat verilir ve bu istirahatleri sonunda uçuş yönünden
değerlendirilmek üzere en yakın hava sağlık ve muayene merkezine gönderilirler.
Dikkat: (Devamı 2353 üncü sayfadadır.)
YÖNETMELİKLER, AĞUSTOS 1993 (Ek - 16)
Uçucular, küçük kaza kırımlardan sonra yada uçuş esnasında ortaya çıkabi-
lecek bazı tıbbi problemlerden sonra birlik uçuş tabibi tarafından muayene ve
kontrol edilirler. Uçuş tabibi, küçük kaza kırım geçiren personeli gerekli gör-
düğünde, büyük kaza kırım geçirenleri ise kesinlikle en yakın hava sağlık ve
muayene merkezine gönderir.
Sivil tabip veya sivil hastanede muayene ve tedavi gören uçucular hakkında
211 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu ve Türk Silahlı Kuvvetleri
İç Hizmet Yönetmeliği hükümlerine göre işlem yapılır. Aynı hastalık veya arıza-
dan dolayı 20 günden fazla tedavi gören veya istirahat alan uçucular, tedavi ve
istirahatleri bitiminde,uçuş yönünden değerlendirilmek üzere amirleri tarafından
en yakın hava sağlık ve muayene merkezine gönderilirler.
3) (Değişik : 30/1/1997 - 97/9106 K.) Uçuş Tabibinin Gerekli Gördüğü
Durumlar:
Uçuş tabibinin görevlerinden biri de uçucunun günlük yaşantısına, zevkle-
rine, endişelerine, mali durumuna, hayat anlayışına ve ailevi mahremiyetine
kadar en yakın sırdaşı olmaktır. Uçucunun tüm beden ve ruhsal yapısının devamlı
bir gözlemcisi ve mimarı olmak durumunda bulunan ideal bir uçuş tabibi, uçucu-
da, uçuş emniyeti ve yeteneğini tehlikeye düşürecek en ufak bir ruhsal veya be-
den aksaklığını fark ettiği anda, durumu birlik komutanına arz ederek uçucuyu
muayeneye çağırır ve hastalık veya kaza hallerinde belirtilen şekillerde ken-
disi ile ilgilenir. Kendi ihtisası dışında olan durumlarda, uçucuyu en yakın
hava sağlık ve muayene merkezine gönderir.
Bayan uçucular hamilelik döneminde uçamazlar.
Bayan uçuculardan doğum sonrası göreve başlayıp uçmak isteyenler, doğum yap-
tığı tarihten altı ay sonra uçuş için periyodik muayeneye gönderilir. Bu süreye
kadar uçurulmazlar. Periyodik muayene sonucuna göre işlem yapılır. (Ulaştırma
Pilotu ile Başlangıç eğitim uçağı (Jet uçakları hariç) ve Helikopter pilotu
için bu süre üç aydır). Emzirme döneminde de, 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetle-
ri Personel Kanununun 128 inci maddesi hükümleri saklı kalmak üzere yukarıdaki
hükümler uygulanır.
Bayan uçucular menstrüasyon süresince uçamazlar. Bu süre öncesi ve sonrası
günlerde uçuş, uçuş tabibinin iznine bağlıdır.
Bayan uçucular, uçuşta oral kontraseptifler kullanabilir. Oral kontraseptif-
lere ilk başlarken veya preparat değiştirirken bir hafta süre ile uçamazlar. Jet
uçağı pilotu bayan uçucular RIA. kullanamazlar.
4) Birlik Komutanının Gerekli Gördüğü Durumlar:
Birlik Komutanı, birliğinde bir uçucunun uçuş niteliğinde aksaklık görürse,
hakkında meslek yetersizliği kararı vermeden önce bu yetersizliği sebep olabile-
cek bir sağlık sorunu bulunup bulunmadığını anlamak üzere uçucuyu birlik uçuş
tabibinin muayenesine gönderir. Tatmin edici bir cevap alamadığı kanaatına var-
dığı zaman uçucuyu en yakın hava sağlık ve muayene merkezine gönderir.
5) (Değişik: 11/1/2000 - 2000/34 K.) Yetişmiş uçucular, fizyolojik eğitim
için Eskişehir`deki 600 Yataklı Hava Hastanesi Hava Sağlık Muayene ve Fizyolo-
jik Eğitim Merkezi Başkanlığına, komutanlıklarınca düzenlenen kıt`a anketi ile
birlikte gönderilirler. Anket içeriği, yönergede belirlenir.
Raporların Onay Makamları ve İtirazları

Madde 71 - (Değişik: 20/9/1988 - 88/13300 K.)
(Değişik birinci fıkra: 30/1/1997-97/9106 K.) Hava Sağlık ve Muayene Merkez-
lerinin düzenlediği istirahat, geçici uçuştan men, uçuşa elverişsizlik veya uçu-
şa elverişlilik raporları, Hava Kuvvetleri Komutanlığı Sağlık Dairesi Başkanlı-
ğınca onaylanır. Sınıf değişikliğini gerektiren raporların son onay makamı,
Milli Savunma Bakanlığı Sağlık Dairesi Başkanlığıdır.
Hava sağlık ve Muayene Merkezlerince verilen raporların en son onay makamı
tarafından onaylanıp ilgiliye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde itiraz
edildiği veya karar onay makamlarınca tatminkar bulunmadığı takdirde ya da her-
hangi bir ihbarda, uçucu Hava Kuvvetleri Komutanlığı Sağlık Daire Başkanlığınca,
kontrol muayenesi için diğer Hava Sağlık ve Muayene Merkezine gönderilir. Yapı-
lan ilk muayenenin kararı ile sonraki kontrol muayenesi arasında uyumsuzluk bu-
lunmazsa karar kesinlik kazanır. Kararlar arasında uyumsuzluk bulunursa uçucu,
hakem muayenesi için üçüncü Hava Sağlık ve Muayene Merkezine gönderilir. Bu mer-
kezin kararı önceki iki karardan hangisine uyuyorsa ona göre işlem yapılır.
Ancak bu merkezin kararına tanı yönünden itiraz edilirse veya bu merkezin rapo-
runda önceki iki merkezin tanılarından farklı bir tanı varsa, uçucu Hava Kuvvet-
leri Komutanlığı Sağlık Daire Başkanlığınca GATA Profesörler Sağlık Kuruluna
gönderilir. Uçuşa elverişli olup olmama kararı, GATA Profesörler Sağlık Kurulu-
nun koyacağı son tanıya göre Hava Kuvvetleri Komutanlığınca verilir.
Pilot, Silah Sistem Operatörü ve Uçuş Ekibi Personelinin Sağlık Yetenekleri

Madde 72 - Yetişmiş uçucular hakkında, Hava Sağlık Muayene Merkezlerindeki
muayeneleri sırasında, uçuş yönünden karar verilirken, uçucu adayların nitelik-
leri uygulanmakla beraber uçuş, araç ve gereçlerini kullanmaya engel teşkil et-
meyecek, uçuş emniyetini
bozmayacak ve zamanla artmayacak aşağıdaki arızalar da uçuşa engel teşkil etmez.
Bu arızalar daha kısa süre içinde muayene ve kontrolu gerektirirse, Hava Sağlık
Muayene Merkezince raporun karar hanesinde bu süre açıkça belirtilir.
Sınıflandırma çizelgesinin (.A) diliminde (+) veya (-) işaret almayan hasta-
lık ve arızalar bu madde hükümlerine göre değerlendirilir.
1) Baş (saçlı deri yüz) ve Boyun:
A - Saçlı deri, yüz ve boyunda ameliyat, yaralanma, yanık ya da ülserasyona
bağlı nedenle, doku kayıpları ve kısmi paraliziler. (konuşma, görme ve boyun
hareketlerini engellemeyen)
B - Temporo-mandibuler eklemin kronik artriti veya tekrarlayan çıkıklar.
C - Aktivitesi tamamen durmuş, sınırlı, kalsifiye, tüberküloza bağlı adeno-
patiler.
D - Selim adenopati ve selim tümörler.
E - Boyun kaslarının geçici spastik veya nonspastik kontraksiyonları.
2) Burun, sinüsler, ağız ve boğaz:
A - Nefes almayı ve konuşmayı güçleştirmeyen septum deviasyonu, hafif atro-
fik ve kronik rinitler.
B - Ameliyatla iyileşmiş septum devüasyonları ve nasal polipler.
C - Hafif derecede veya ameliyatla iyileşmiş nüks etmemiş kronik siniüzit-
ler.
D - Asemptomatik (kanama, kabuklanma yapmayan) küçük septum perforasyon-
ları.
3) Kulak:
A - Kronik otitis e2terna.
B - Dış kulak yolunda ufak egzostozlar.
C - İşitme fonksiyonunu bozmayan, asemptomatik kapalı otit skatrisiel.
D - İşitme fonksiyonu normale dönen kulak ameliyatları (Otoskleroz ve iş
kulak cerrahisi hariç)
4) (Değişik: 20/9/1988 - 88/13300 K.) İşitme: Bir veya iki kulakta 500,
1000 ve 2000 frekanslarda ortalama olarak 25 dB`i geçmeyen işitme kayıplarıyla
bir veya iki kulakta 4000 ve 8000 frekanslarda ortalama 60 dB`i geçmeyen işitme
kayıpları.
5) Diş:
Her türlü parsiyel ya da total protezler.
6) Göz:
A - Her iki gözün görme derecesi camlarla düzeltildikten sonra ayrı ayrı
20/20 (10/10)`den aşağı olmamalıdır.
B - Görme fonksiyonunu bozmayan, irritasyon yapmayan, ilerleme göstermeyen,
tıbbi ve cerrahi tedavi ile iyileşmiş kirpik ve kapak hastalıkları.
C - Görme keskinliğini bozmayan, ilerleme göstermeyen kornea, konjonktiva
hastalıkları ve sekelleri.
D - Tıbbi ve cerrahi tedavi ile iyileşmiş gözyaşı sistem hastalıkları.
E - Binokuler görmeyi ve derinlik hissini bozmayan, 10 prizma dereceyi geç-
meyen eso veya eksoforyalar, 2 prizm dereceyi geçmeyen hiper veya hipoforya.
F - 20/20 (10/10) görmeyi bozmayan, çeşitli nedenlerle oluşmuş kornea, lens
ve vitreus kesafetleri, göz tabakalarının çeşitli şekil bozukluk ve sekelleri
(Santral lens kesafetleri hariç).
G - (Değişik:11/1/2000-2000/34 K.) (a) Her iki gözün görmeleri ayrı ayrı
20/50 (4/10) olup, düzeltmeden sonra 20/20 (10/10) olmak şartıyla 3.00
diyoptri (dahil) hipermetropi, -2.00 diyoptri (dahil) miyopi ve diyoptrisi
en fazla olan eksendeki refraksiyon bozukluğu +2.00 diyoptri veya -2.00
diyoptriyi geçmeyen çeşitli astigmatizmalar.
(b) Her iki gözde yakın görme 20/200 (1/10)`dan aşağı olmayıp düzeltme
ile 20/20 (10/10) olanlar.
NOT: Yumuşak kontakt lens kullanılabilmesi için, yumuşak kontakt lens
ile uzak ve yakın görmelerin bifokal, multifokal veya variofokal yumuşak
kontakt lens kullanımı veya yumuşak kontakt lens üzerine gözlük kullanılma-
ması kaydıyla, her iki gözde ayrı ayrı 20/20 (10/10) olması; yumuşak kontakt
lens çıkarıldıktan hemen sonra gözlükle uzak veya yakın görmelerin uçuş
esnasında birer adet gözlük, güneş gözlüğü ile yedek yumuşak kontakt lens
ve bakım seti bulundurulması kaydıyla, her iki gözde ayrı ayrı 20/20 (10/10)
olması gerekir.
Yumuşak kontakt lens kullanan uçucu personel, bir hafta önceden kontakt
lenslerini çıkartmış olarak her altı ayda bir periyodik muayeneye tabi tu-
tulur.
Kontakt lens ile ilgili her türlü masraf, personel tarafından karşılanır.
H - Renk görmeleri normal olanlar.
1 - (a) Tam şifa bulmuş, nüks göstermeyen, görme alanında (Santral ve para-
santlar hariç) toplam 1/10`dan fazla kayıp yapmayan, uzak görme 20/20 (10/10)
olmak şartıyla iris, kopus siliare, retina, koroidea ve görme siniri hastalık-
ları, metamorfobsi oluşturmayan drusen v.b. paramakuler ve lezyonlar. (Retina
dekolmanı ve fluorescein anjioğrafi ile görme derecesinde azalma riski taşıyan
makula lezyonları hariç).
(b) Giriş esnasında veya cerrahi girişim ile çıkarıldığında görmeyi bozmayan
veya ilerlemeyen, komplikasyon yapmamış, göz ön segmentinin yabancı cisim ameli-
yatları (Retina ve koroideayı zedeleyen arka segment yabancı cisimleri hariç).
(c) Komlikasyon yapmayan ve görmeyi bozmayan tam şifa bulmuş selim ekstra-
okuller tümörler (Lipom, kist dermoid v.b.)
(d) Göziçi basıncı 22 mm Hg. Schiotz`den aşağı ve karanlık adaptasyon eşiği
normal olanlar.
7) Akciğer ve Göğüs Kafesi:
A - Klinik ve laboratuvar muayeneleri sonucu aktivitesinin tamamen durduğu
saptanan tüberküloza bağlı sınırlı fibroz artıklar.
B - Akciğer ve mediastenin sınırlı, tek ya da birkaç tüberküloz dışı fibroz
ya da kalsifiye artıkları.
C - Akciğer fonksiyonlarını bozmayan ve kot aralıklarının daralmasına yol
açmayan plevranın inaktif şeridi kalınlaşmaları, sisüritler ve sinüs kapalılık-
ları, radyolojik diyafragma dantellenmeleri (Spontan pnomotoraks hariç)
D - Belirli bir sebebe bağlı olmayan akciğerlerin radyolojik bronkovasküler
arborizasyonları, konjenital anomalileri ve küçük yabancı cisimleri (Küçük loka-
lize hava kistleri, küçük kist hedatikleri ve laboratuvar muayeneleri ile tanı
konulmuş lokalize bronşektazi ve amfizem hariç)
E - Toraksta fonksiyonel hiç bir bozukluk yapmamış yaralanma, yanık sekel-
leri ya da cerrahi girişimler.
F - Kosto, klavökula ya da skapulanın hareket ve toraks fonksiyonlarını boz-
mayan iyileşmiş kırık sekelleri.
8) Kardiovaksküler Sistem:
A - 35 yaşından sonra hiç bir komplikasyon yapmamış, sistolik 160 mm. Hg.
diyastolik 100 mm. Hg.ye kadar olan arteriyal kan basıncı.
B - Uygun süre uçuştan alıkoymadan sonra klinik, laboratuvar, röntgen ve EKG
ile tamamen iyileşmiş ve kalpte sekel bırakmamış akut asıl romatizma.
C - Venöz dolaşım yetersizliği yapmamış olan hafif yüzeysel varisler.
D - Geçirilmiş veya iyileşmiş nörosirkülatuvar asteni.
9) Kan ve kan yapıcı hastalıkları:
Tedavi ile düzelmiş kan kaybına bağlı anemiler ve karans anemileri,diğer tip
anemiler ve skonder polisitemiler hariç olmak üzere klinik belirti vermese bile
her türlü hemoglobinopatiler.
10) Karın ve Gastroentestinal Sistem:
A - Ameliyatla düzeltilmiş karın duvarı zayıflıkları.
B - Tedavi ile iyileşmiş özofagitler,özofagus spazmaları ve özofagusun diğer
hastalıkları.
C - Gastropitozis, gastrit, duodenit, mide ve duodenumun tıbbi tedavi ile
iyileşmiş peptik ülser sekelleri. (Radyolojik ve/veya endoskopik pilor ve bulbus
deformasyonları) mide ve duoderumunsemtemsuz diyertiküleri.
D - Komplikasyon yapmamış, radyolojik veya endoskopik olarak pasaj normal
ilaç ve diyeti gerektirmeyen her türlü mide ve duedonum ameliyatları.
E - Semptomsuz Visseropitoz, midenin ince ve kalın barsağın konjenital mal-
formasyonları (megakolon hariç), divertikülleri, ince ve kalın barsağın rezeksi-
yonsuz veya uçuş görevine engel teşkil etmeyen (klinik ve laboratuvar bulguları-
nın normal olduğu) segmenter rezeksiyonlu ameliyatları, tek veya birkaç adet po-
lipleri, hafif irritable kolon sendromu.
F - Karaciğer konjenital lop anomalileri.
G - Tıbbi tedavi veya ameliyatla tamamen şifa bulmuş ve sekel bırakmamış
safra kesesi ve safra yollarının hastalıkları (tümör hariç)
H - Laparotomiler, karnın ateşli silah ve travmalarla komplikasyon yapmamış
yaralanmaları ve bunların komplikasyonsuz ameliyatları.
I - Bilirübin düzeyi % 1-2 mg. arasında olan,diğer karaciğer fonksiyon test-
lerinin tamamen normal bulunduğu hafif hiperbil irübinomileri.
İ - Radyolojik ve/veya gastroskopik olarak pasaj ve mukozal yapının normal
bulunduğu ilaç ve özel diyeti gerektirmeyen ve ameliyattan sonra en az 6 ay süre
ile hiç bir komplikasyon ve nüks belirtisi olmayan rezeksiyonsuz ve rezeksiyonlu
peptik ülser ameliyatları.
J - Travmaya bağlı splenektomiler.
11) Anüs Rektum:
Anüs ve rektumun hafif şekil bozuklukları, inaktif küçük hemoroidler,fistül-
leri veya bunların komplikasyon göstermemiş ameliyatlıları.
12) Genito - Uriner Sistem:
A - Ortostatik veya fonksiyonel albüminüriler.
B - Koli renal geçirmekle beraber klinik, laboratuvar, ürografik ve renal
fonksiyonları normal bulunanlar.
C - Klinik, laboratuvar, ürografik ve renal fonksiyonları normal bulunan
böbrek ve idrar yolu taşı ameliyatlıları.
D - Kolektör sistemle herhangi bir irtibatı olmayan radyolojik tetkikler so-
nunda hareket etmeyeceği kesin olan konjenital veya edinsel bir patolojiye bağlı
olmayan (avitaminoz, hipoparatiroidi, idiopatik veya endokrin nedenlere bağlı
hiperüriseni v.b.) ve üriner fonksiyonda bozukluk yapmayan parankim taşları il-
gili uzmanın göreceği aralıklarla kontrol edilmek kaydıyla uçuşa elverişlidir.
E - Mesanede fonksiyon bozukluğu yapmayan her türlü hastalık ve ameliyatlar
(Mesane taşı, selim tümör ameliyatları).
F - Fonksiyon bozukluğu yapmamış benign prostat hiperplazibi ve kol sklero-
zu ameliyatları.
G - Küçük ve ağrısız sol varikosel veya komplikasyon göstermemiş her türlü
hidrosel ve sol varikosel ameliyatları.
H - Tıbbi tedavi ile iyileşmiş üriner sistem iltihapları.
I - Tıbbi ve cerrahi tedaviden sonra hiç bir komplikasyon ve sekel bırakma-
yan üretra hastalıkları.
13) Sinir Sistemi:
A - Aşağıdaki komplikasyonlardan biri veya birkaçı ile birlikte kafa travma-
sı geçirenler her altı ayda bir kontrol edilmek üzere en az iki yıl uçuştan alı-
konur. Bu süre sonunda klinik, nörolojik, EEG ve psikometrik muayenelerde normal
bulunan kafa travmaları.
(a) Kafatasında kırık (linoar) olsun ya da olmasın,2 saatten uzun;24 saatten
kısa süreli şuur kayıplarına yol açan, kafatasının kırıksız ya da linear kırıklı
travmaları (bazilor kırıklar, linear kırık kabul edilir.)
(b) 48 saatten uzun süren post travmatik amneziler (tam ya da kısmi) deliri-
um, dezoriyantasyon ya da zeka ve muhakeme bozuklukları.
(c) Yaralanmayı takip eden bir ay içinde iyileşebilen ve kişilik değişimle-
ri, yüksek zeka fonksiyonları gerilemesi anksiyete,baş ağrısı ve denge bozukluğu
gibi belirtilerle kendini gösteren post travmatik sendrom.
B - Aşağıdaki komplikasyonlardan biri veya birkaçı ile birlikte olan kafa
travması geçirenler en az üç ay uçuştan alıkonur ve ilk fırsatta EEG çekilir. Bu
süre sonunda klinik, nörolojik, EEG ve psikometrik bulguları normal bulunan kafa
travmaları.
(a) Şuur kaybı yapmayan veya 15 dakikadan az şuur kaybına yol açan linear
kafa tası kırıkları.
(b) Kafa tasında linear kırıkları veya kırıksız 15 dakikadan uzun iki saat-
ten kısa süreli şuur kayıpları, posttravmatik amnezi veya 48 saati geçmeyen kon-
füzyonla sonuçlanan kafa travması olanlar en az bir ay uçuştan alıkonur. Bu süre
sonunda radyolojik, EEG ve ortostatik tolerans testi dahil nürolojik muayenede
normal bulunan kafa travmaları.
C - Herhangi bir sebebe bağlı epilepsiler hariç, kaza, akut enfeksiyon veya
hastalıklar, ağır kan kaybı gibi sebeplerle meydana gelen bayılma (senkop) geçi-
rip, uygun bir süre istirahati sonunda klinik, nörolojik, EEG ve laboratuvar
bulguları normal bulunanlar.
D - Klinik, laboratuvar bulguları normal olupta, EEG`de belirgin bulgular
(fokal veya jenaralize diken, keskin dolga, kompleksler, fokal veya jeneralize
yavaş aktivite) gösterenlerin dışında kalan nonspesifik EEG değişiklikleri.
14) (Değişik: 20/9/1988 - 88/13300 K.) Ruh Hastalıkları: Reaktif psikonevro-
tik reaksiyonlar hariç, tek hecme halinde geçirilmiş psikonevrotik reaksiyonlar.
15) Ekstremiteler:
A dilimine giren üst ve alt ekstremitelerin kemik ve oynaklarında geçirilmiş
kaza, hastalık, ameliyat, yanık v.b. sonucu oluşan hafif sekelleri.
16) Bel Kemiği ve İskelet Sistemi:
A dilimine giren bel kemiği ve iskelet kas sisteminin geçirilmiş kaza,hasta-
lık, ameliyat, yanık v.b. sonucu oluşan hafif sekelleri.
17) Deri:
A dilimine giren derinin hastalık, kaza, ameliyat ve yanık sonucu oluşan se-
kalleri.
18) Endokrin ve Metabolik Hastalıklar:
A - Diyabetes Mellitusa bağlı olmayan idiopatik glikozüriler ve çeşitli mel-
litüriler.
B - Tıbbi tedavi ya da ameliyatla şifa bulmuş, salgı bozukluğu belirtisi
vermeyen tiroid bezi hastalıkları.
YÖNETMELİKLER, ŞUBAT 1989 (EK - 2)
19) Boy, Ağırlık, Vücut Yapısı:
Boy ve ağırlığın, uçucu yetiştirilecek ve uçucu personelin yaşlarına göre
boy ve ağırlıklarını gösterir çizelge`de gösterilen sınırlar içinde olması.
20) Diğer Hastalıklar:
A - Hiç bir klinik belirtisi olmayan, kan ve likörde serolojik testleri men-
fi olan, sinir sistemi komplikasyonu yapmamış ve yeterli antisifilitik tedavi
görmüş primer ya da sekonder sifilis.
B - Tedavi ile tamamen iyileşmiş ve altı ay içinde malaria ilaçları kullan-
madan nüks belirtisi göstermeyen eritrositleri normal sayı ve yapıda bulunan,
hemoglabin % 12 gramın altına düşmeyen ve kalın damla ile malara paraziti sap-
tanmayan sıtma.
C - Tedavi ile iyileşen parazit enfestasyonları.
D - Tedavi ile iyileşmiş geçici allerjik reaksiyonlar.
Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Jandarma Genel
Komutanlığı ve Harita Genel Komutanlığında Uçuş Ekibi Personelinin Sağlık Nite-
likleri

Madde 73 - Kara Kuvvetleri Komutanlığı,Deniz Kuvvetleri Komutanlığı,Jandarma
Genel Komutanlığı ve Harita Genel Komutanlığında görevli uçuş ekibi personeline
(silahçı, uçuş makinisti, uçuş öperatörü v.b.), görevli olarak uçan personelin
sağlık nitelikleri uygulanır.
Kara Kuvvetleri Komutanlığındaki uçuş ekibi personelinden "Uçuşa Elverişli
Değildir" raporu alanlar, Kara Kuvvetleri Havacılığı ile ilgili ikmal bakım,ona-
rım ve yer hizmetlerinde istihdam edilirler. Bunlardan "Sınıfı Görevini Yapamaz"
raporu alanlara, Kara Kuvvetleri Komutanlığı çizelgelerine göre işlem yapılır.
Görev Nedeniyle Uçan Personelin Sağlık Nitelikleri

Madde 74 - Silahlı Kuvvetler Personelinden (1); uçakta pilot,silah sistem
operatörü ve uçuş ekibi dışında bulunan, uçağın sevk ve idaresinde direkt rolü
olmadığı gibi görevin emniyet ve başarı ile tamamlanmasında katkısı olmayan ve
sadece görevleri nedeniyle uçan personel (uçuş tabibi,arama-kurtarmacı,paraşüt-
çü, uçuş ekibi dışındaki uçan uçak bakım personeli, alçak basınç odası gözlemci
subay ve astsubayı v.b.) giriş muayenelerinde, bu yönetmelikte belirtilen sınıf-
larına uygun sağlık niteliklerine sahip olmalı ve bunların uçuş görevlerine en-
gel teşkil edecek ve uçuş emniyetini tehlikeye düşürecek, uçuşla bağdaşmayan ve
zamanla artacak arıza ve hastalıkları bulunmamalıdır.
(Değişik: 20/9/1988 - 88/13300 K.) Bu personel Kuvvet Komutanlıkları ve Jan-
darma Genel Komutanlığınca hazırlanacak yönergelerdeki esaslara göre; her yıl
birliklerinde iki uçuş tabibi ve bir diş tabibinden oluşan geçici sağlık kurul-
larınca, beş yılda bir Hava Sağlık ve Muayene Merkezlerince muayene ve kontrol
edilirler. İlk muayenelerinde ve 5 yılda bir yapılacak muayenelerde fizyolojik
eğitime de tabi tutulurlar.
-------------------
(1) Bu fıkradaki "Kuvvet Komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı ve Harita
Genel Komutanlığı" ibaresi 20/9/1988 tarih ve 88/13300 sayılı kararname ile
değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
Hastalık, ameliyat veya kazadan sonra birlik uçuş tabibinin gerekli gördüğü
hallerde en yakın Hava Sağlık Muayene Merkezine gönderilirler.
Kara, Deniz, Jandarma,Sahil Güvenlik ve Harita Uçucularının Sağlık Nitelik-
leri

Madde 75 - (Değişik: 4/5/1993 - 93/4398 K.) Kara ve Deniz Kuvvetleri ile
Jandarma ve Harita Genel Komutanlıklarına seçilecek pilot adaylarına yaş ve ya-
şa tekabül eden beden ölçüleri hariç, ilk defa uçuş eğitimine başlayacak pilot
aday sağlık nitelikleri uygulanır.
Uçakla Seyahat Edeceklerin Sağlık Nitelikleri

Madde 76 - (Değişik birinci fıkra: 20/9/1988 - 88/13300 K.) Herhangi bir gö-
rev veya sebeple uçakla seyahat edecek kişilerden aşağıda belirtilen hastalık ve
arızaları olmayanların uçuşuna müsaade edilir. Aşağıdaki hastalık ve arızaları
bulunduğunu beyan edenlerin durumları uçuş tabibince değerlendirilir.
1) Göz: Glokom, retina dekolmanı, hemorajik retinit.
2) Kalp Damar Hastalıkları: Angina pektoris, miyokart enfarktüsünü takiben
4-6 hafta, senkop yapan A-V komplet blok, ağır dolaşım yetmezliği, hipertiroild
ve mitral kapağı hastalığına bağlı takiaritmi komplet (Atrium fibrilasyonu.)
3) Nöro - Psikiatri İntrakranial hipertasyon, serebro - vasküler aksidanlar,
status epiliptikus.
4) Kulak, Burun, Boğaz: Akut otit, akut mastoidit, akut sinüzit.
5) Solunum Sistemi: Pnömoni, astım (Dispne ile birlikte) ileri derecede ak-
ciğer tüberkülozu, sekel bırakmış akciğer ameliyatları.
6) Sindirim Sistemi: İtilmeyen büyük herniler,delinme ve kanama yapan hasta-
lıklar, karında asit, yeni ameliyatlar.
7) Kan Hastalıkları: Anemi (Eritrositler 2.000.000`dan az ise)
8) Gebelik: 7 nci aydan sonra.
Hava Astsubaylarının Sağlık Yetenekleri

Madde 77 - Hava Astsubay Okulu öğrenci adayları ile öğrencilerinin ve Hava
Astsubaylarının Sağlık Yetenekleri bu Yönetmeliğin 4 ncü ve 5 nci bölümlerindeki
hükümlere göre tesbit edilir. Ancak uçuş görevi alacak astsubaylarda görevli
olarak uçacakların sağlık yetenekleri aranır.
(Değişik: 20/9/1988 - 88/13300 K.) Hidrazinle çalışan astsubayların sağlık
yetenekleri bu göreve ilk başlayışta tam sağlam olmakla beraber periyodik kont-
rolları yılda bir Hava Sağlık ve Muayene Merkezinde yapılır. Diğer sağlık nite-
likleri yönergede gösterilir.
YÖNETMELİKLER, AĞUSTOS 1993 (EK - 16)
Uçucu Yetiştirilecek ve Uçucu Personelin Yaşlarına Göre
Boy ve Ağırlıklarını Gösterir Çizelge
Boy En az
Santi-Ağırlık 18-20 Yaş 21-25 Yaş 26-30 Yaş 31-35 Yaş 36-40 Yaş
metre (Kğ.)Ufak Orta İri Ufak Orta İri Ufak Orta İri Ufak Orta İri Ufak Orta İri
----- ---- ------------- ------------- ------------- ------------- -------------
165 49 60 62 65 61 64 67 63 66 69 64 68 72 65 69 74
166 49 60 62 65 61 64 67 63 66 69 64 68 72 65 69 74
167 50 60 63 66 62 64 68 63 67 70 65 69 73 66 70 75
168 51 61 63 66 62 65 69 64 67 71 65 69 73 66 70 75
169 51 61 64 67 63 66 69 65 68 71 66 70 74 67 71 76
170 52 62 65 68 64 67 70 65 69 72 67 71 76 68 72 77
171 53 62 65 68 65 68 71 66 69 73 68 72 76 69 74 77
172 53 63 66 69 65 68 71 67 70 73 68 73 77 69 75 78
173 54 64 67 70 66 69 72 67 71 74 69 74 78 70 75 79
174 54 65 67 70 67 70 73 68 72 75 70 74 78 71 75 79
175 55 66 69 71 68 71 73 69 72 76 71 75 79 72 76 80
176 55 67 69 72 69 71 74 70 73 76 72 76 80 73 77 81
177 56 68 70 72 69 72 75 71 74 77 72 77 81 73 77 82
178 56 69 71 73 70 72 75 71 74 78 73 77 81 74 78 82
179 57 69 72 74 70 73 76 72 75 78 73 78 82 74 79 83
180 57 70 72 74 72 74 77 72 76 79 75 79 83 76 81 84
181 58 70 73 75 72 75 77 73 76 80 75 80 84 77 81 85
182 58 71 73 76 73 75 78 74 77 81 76 80 84 79 82 86
183 59 71 74 76 73 76 79 75 78 82 76 81 85 79 83 87
184 59 72 75 77 74 77 80 76 79 83 77 81 85 80 84 88
185 60 73 76 78 75 78 81 77 80 84 78 82 86 80 85 89
40 Yaştan Sonra
Ufak Orta İri
---- ---- ---
67 72 76
67 72 76
68 72 77
68 73 77
69 74 78
70 74 79
71 75 79
72 76 80
72 77 81
73 78 82
74 78 82
75 79 83
76 80 84
77 80 84
78 81 85
79 82 86
79 82 87
80 83 88
80 84 89
81 84 89
81 85 90
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Yedek Subay Adayları ile öğrencilerin ve Yedek Subayların Sağlık Yetenekleri
Yedek Subay Adaylarının Sağlık Yetenekleri

Madde 78 - 1076 Sayılı Kanuna göre yedek subay yetiştirilecek adaylar sevk-
lerinden önce askerlik şubelerinde kurulan Askerlik Meclisindeki çifte tabibe,bu
muayenelere yetişemiyenler ise sevk edildikleri Askeri Hastanelerdeki,baştabipçe
tefrik edilecek çifte tabibe muayene ettirilir. Bu muayeneler sonucunda adaylar
hakkında "Sağlam-Askerliğe Elverişlidir" veya "Askeri Hastane Sağlık Kurulunca
Muayenesi Uygundur" kararı verilir. Çifte tabip tarafından sağlam kararı verilen
adaylardan;
1) Tam sağlam olanlar,
2) Kas ve iskelet sistemi gelişmiş ve çevik olanlar,
3) Yargılama ve kavrama yeteneği süratli bulunanlar,
4) Refleksleri kuvvetli olanlar,
5) (Değişik: 20/9/1988 - 88/13300 K.) Görme derecesi tam olanlar ile +- 0,5
diyoptri cam ile tam olanlar, ayrılarak "Komando olabilir" şeklinde rapor
alabilmeleri için, Askeri Hastane sağlık kuruluna sevk edilir.
Askerliğe elverişli olma veya askerliğe elverişli olmama durumu aşağıdaki
esaslara göre tesbit edilir.
1) Askerliğe elverişli olanlar:
A - Ruh ve beden sağlığı bakımından hiç bir hastalığı bulunmayanlar,
B - Hastalık ve arızaları bu yönetmeliğin Hastalık ve Arızalar Listesinin
A ve B dilimlerine giren, 1 ve 2 numaralı sınıflandırma çizelgelerindeki subay
ve astsubay sütununda (+) işareti olanlardır.
2) Askerliğe elverişli olmayanlar:
A - Hastalık ve arızaları bu yönetmeliğin Hastalık ve Arızalar Listesinin
A ve B dilimlerine giren 1 ve 2 numaralı sınıflandırma çizelgelerindeki subay ve
astsubaylar sütununda bütün sınıflarda (-) eksi olanlar,
B - Hastalık ve arızaları Hastalık ve Arızalar Listesinin D dilimlerine gi-
renlerdir.
Yedek Subay Adaylarının Sağlık Yeteneklerine Göre Sınıflandırma,Sevki Gecik-
tirme ve Ertesi Yıla Bırakma İşlemleri

Madde 79 - Yedek subay adaylarının sağlık yeteneklerine göre sınıflandırma,
sevki geciktirme ve ertesi yıla bırakma işlemleri aşağıda gösterilmiştir.
1) Askerliğe elverişli olan yedek subay adayları:
Sağlık yeteneği bakımından Hastalık ve Arızalar Listesinin A ve B dilimle-
rindeki hastalık ve arızaları bulunan adaylar, yapılan test sonucuna göre 1 ve 2
numaralı sınıflandırma çizelgelerindeki hastalık ve arızalarına uygun artı (+)
işaretli sınıflardan birine verilir.
2) (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Askerliğe elverişli olmayan yedek
subay adayları:
Sağlık yeteneği bakımından hastalık ve arızaları 1 ve 2 numaralı Sınıflan-
dırma Çizelgelerinin (A.) ve (B) dilimlerinde her sınıfta eksi (-) işaretli
olanlarla, (D) dilimlerinde gösterilen hastalık ve arızaları bulunan yedek su-
bay adayları, askerliğe elverişli değildir. Bunlardan okula girmiş olanlar çıka-
rılır, subay nasbedilmiş olanlar terhis edilir.
Yedek subay adaylarında tesbit edilen birden fazla hastalık veya arıza se-
kelleri, ayrı ayrı olarak Hastalık ve Arızalar Listesinin (B) dilimlerindeki
fıkralara girdikleri halde, bu hastalık ve arızaların toplamı, kişinin asker-
lik görevini yapmasına engel olacak nitelikte ise, sağlık kurullarınca bu ki-
şiye "Askerliğe Elverişli Değildir. Yedek Subay Adayı Olamaz" işlemi yapılır.
Bunlardan okula girmiş olanlar çıkarılır, subay nasbedilmiş olanlar terhis
edilir.
3) "Askerliğe elverişli değildir" kararlı, rapor alan yedek subay adayı veya
yedek subaylar, gerektiğinde Milli Savunma Bakanlığınca yeniden muayeneye sevk
edilir ve alacakları raporlara göre işlem görürler.
4) Geçici hastalık ve arızaları olanlara hastalıkları geçinceye veya sekel
haline gelinceye kadar,sevki geciktirme veya ertesi yıla bırakma işlemi yapılır.
Bu süre hiç bir zaman toplam olarak ilk işlem tarihinden itibaren 5 yılı geçe-
mez. Sabitleşmiş hastalık ve arızalarda bu 5 yıllık süre beklenmeden kesin karar
verilir ve buna göre işlem yapılır. Bu geçici hastalık ve arızalar, Hastalık ve
Arızalar Listesinin C dilimlerinde gösterilmiştir.
5) (Değişik: 9/11/1991 - 91/2445 K.) Yedek subay adaylarından sevklerinden
önce veya sevkleri sırasında hastalananlar askerlik şubesince; varsa askeri
hastaneye, yoksa askeri tabibe, askeri tabip de bulunmuyorsa resmi hastaneye, o
da yoksa resmi görevli sivil tabibe sevk edilerek, usulüne uygun olarak alacak-
ları raporlara göre işlem görürler. Ancak askerliğe elverişli olup olmama konu-
sunda askeri hastane sağlık kurullarınca verilecek raporlara göre işlem yapılır.
Yedek Subay Öğrencilerinin Sıhhi İzin Süresi

Madde 80 - Yedek subay öğrencilerine, hastalık ve arızaları nedeni ile ala-
cakları hava değişimi, istirahat ve hastanede yatarak geçen süre toplam olarak
okul döneminin 1/3`den fazla olursa, geçici terhis işlemi yapılır. Bir sonraki
dönemde hastalık ve arızalarının devam etmediği sağlık kurulu raporu ile sapta-
nanlar, yeni dönemin tamamına katılırlar.
Devam edilmeyen süre dönemin sonuna rastlar ve aralıksız olursa bir sonraki
dönemde yalnız devam edilmeyen süre tamamlatılır. Geçici terhisi gerekenlerin
hastalık ve arızaları kronik değilse, isterlerse tedavileri sonuna kadar askeri
hastanelerde bırakılabilirler.
Yedek subay öğrenciler, okul döneminde hastalanırlarsa ya da bir azızaları
tesbit edilirse askeri hastane ve sağlık kurullarından alacakları rapor kararla-
rına göre yeniden sınıflandırılırlar.
Yedek Subaylara Yapılacak Sağlık İşlemleri

Madde 81 - Yedek subaylar, hastalanır veya arızalanırlarsa aşağıdaki işlem-
lerden biri yapılır.
1) Sağlık nitelikleri bakımından hiç bir hastalık ve arızası kalmayanlar sı-
nıflarında bırakılır.
2) Almış oldukları roporlarda hastalık ve arızaları olanlara rütbelerine
uyan muvazzaf subaylar gibi işlem yapılır. (Hastalık ve arızaları A ve B dilim-
lerine girip 1 ve 2 numaralı sınıflandırma çizelgelerinde subay, astsubay sütu-
nunda (-) olanlar ile D dilimine uyanlara 79 ncu maddenin 2 nci bendi hükümleri
uygulanır.)
Raporların Onayı

Madde 82 - (Değişik: 30/1/1997-97/9106 K.)
Yedek subay adayları, yedek subay öğrencileri ile yedek subayların kesin iş-
lem kararlı raporları, Milli Savunma Bakanlığı Sağlık Dairesi Başkanlığınca
onaylanır.
Harp Okulu Dışındaki Kaynaklardan Muvazzaf Subay Olarak Alınacak Adayların
ve İstihdam Edileceklerin Sağlık Yeteneği

Madde 83 -(Değişik:11/1/2000-2000/34 K.) Türk Silahlı Kuvvetleri adına
yetiştirilenler hariç olmak üzere fakülte veya yüksek okul mezunlarından
yahut yedek subaylardan, Türk Silahlı Kuvvetlerinde muvazzaf subay olarak
istihdam edileceklerden, HIV enfeksiyonu, kronik Hepatit B ve C enfeksiyonu,
sifiliz gibi kronikleşme özelliğinde bulaşıcı hastalığı bulunmayanlar, sağlık
yetenekleri yönünden istihdam edilecekleri sınıfın sağlık yeteneğine uygun
olmak üzere harp okulları mezunları ile aynı işlemlere tabi tutulurlar.

Madde 84 - Türk Silahlı Kuvvetlerinden istifa, emeklilik, hastalık veya arı-
zaları sebebiyle ayrılmış ve yedekliğe geçmiş bulunanlar ile yedek subay olarak
hizmetlerini tamamlamış olanların yeniden sevklerinde veya yazılı olarak sağlık
durumlarının tesbitini istediklerinde, sağlık kurullarına gönderilerek muayene-
leri yaptırılır. Bunlar alacakları rapor kararına göre işlem görürler.
DOKUZUNCU BÖLÜM
Türk Silahlı Kuvvetlerinde Görevli Sivil Personelin Sağlık İşlemleri
Sivil Personel Göreve Alınırken Yapılacak Sağlık İşlemleri

Madde 85 - (Değişik birinci fıkra:11/1/2000-2000/34 K.) Türk Silahlı
Kuvvetlerine alınacak sivil personelin sağlık yetenekleri; yapacakları
göreve engel olmayacak, rahatsızlığı zamanla artmayacak nitelikte olmalı
ve HIV enfeksiyonu, kronik Hepatit B ve C enfeksiyonu, sifiliz gibi kronik-
leşme özelliğinde bulaşıcı hastalığı bulunmamalıdır. Sivil personelin
sağlık kurullarında yapılan muayeneleri sonunda alacakları raporlar, görev
yapacakları Kuvvet Komutanlıklarının Sağlık Dairesi Başkanlığınca; Milli
Savunma Bakanlığı karargahı ve bağlıları ile kuvvetlere bağlı olmayan birlik
ve kurumlara girecek sivil personelin raporları, Milli Savunma Bakanlığı Sağlık
Dairesi Başkanlığınca onaylanır. Sivil personelin sağlık yetenekleri, askeri
hastanelerin sağlık kurullarınca belirlenir. Sivil personelin rapor kararları
sivil görev ve mesleğine göre bu Yönetmeliğin Subay ve Astsubay Sınıflandırma
Çizelgelerinde karşılığı bulunan sınıfın subay sütununa göre; karşılığı
bulunan bir sınıf yoksa ve personel fikir ağırlıklı işlerde görev yapacaksa
personel sınıfına göre; beden ağırlıklı işlerde görev yapacaksa teknisyen
sınıfına göre işlem görür ve bu sınıflarda artı (+) işaretli olanlar göreve
alınır, eksi (-) işaretli olanlar göreve alınmazlar.
(Ek: 4/5/1993 - 93/4398 K.) Türk Silahlı Kuvvetlerine alınacak bayan memur-
larda; boy alt sınırı 150 cm.(150 cm. dahil), kilo sınırı ise boy ölçülerinin
son iki rakamının 5 kg. (5 kg. dahil) fazlalığı ve 15 kg. (15 kg. dahil) nok-
sanlığı olarak uygulanır.
Türk Silahlı Kuvvetlerine alınacak sivil sakat memurlara, 657 Sayılı Devlet
Memurları Kanununun 53 ncü maddesi uyarınca çıkarılan ve 27 Temmuz 1983 tarihli
ve 18117 Sayılı Resmi Gazete`de yayınlanarak yürürlüğe giren "Sakatların Devlet
Memurluğuna Alınma Şartları ile Hangi İşlerde Çalıştırılacakları Hakkında Yönet-
melik" hükümleri uygulanır.
Ancak bu yönetmeliğe göre alınacak sakat sivil memurların sakatlık derecele-
rinin tesbiti 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun 31 nci maddesinin 3 ncü bendi
uyarınca çıkarılan 28/4/1981 tarihli ve 17234 sayılı Resmi Gazete`de yayınlana-
rak yürürlüğe giren "Sakatlık İndiriminden Yararlanacak Hizmet Erbabının Sakat-
lık Derecelerinin Tesbit Şekli ile Uygulanması Hakkında Yönetmelik" hükümlerine
göre yapılır.
Sivil Personelin Sıhhi İzin Süreleri, Emeklilik İşlemleri ve Sağlık Yetenek-
leri

Madde 86 - Sivil personel hastalanır veya arızalanırsa, ilgili kanun ve yö-
netmeliklerde belirtilen süreler kadar sıhhi izin süresi kullanırlar.
(Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Sivil personel; hastalık ve arızalarda
Sıhhi izin süresi sonunda, sabitleşmiş olan hastalık ve arızalarda ise sıhhi
izin süresi bitimini beklemeden muayeneye gönderilir. Hastane sağlık kurulların-
da, bu personele, kesin işlem kararlı rapor düzenlenir. Rapor kararları, perso-
nelin görev ve mesleğine göre bu Yönetmeliğin sınıflandırma çizelgelerinde kar-
şılığı bulunan sınıfın üst subay sütunu uyarınca, karşılığı bulunan bir sınıf
yoksa, personel fikir ağırlıklı işlerde görev yapacaksa, personel sınıfının üst
subay sütununa göre; beden ağırlıklı işlerde görev yapacaksa,teknisyen sınıfı-
nın üst subay sütununa göre; beden ağırlıklı işlerde görev yapacaksa, teknisyen
sınıfının üst subay sütununa göre işlem görür ve artı (+) işaretli olanlar
görevlerine devam eder, eksi (-) işaretli olanlar emekliye sevk edilir.
85 nci maddenin 2 ve 3 ncü fıkralarına göre sakat olarak göreve alınan per-
sonele, sonradan başka bir hastalığa yakalandıklarında, bu madde hükümleri uygu-
lanır.
Raporların Onayı

Madde 87 - (Değişik: 30/1/1997-97/9106 K.)
Sivil personel hakkında düzenlenen istirahat raporları, hastahane baş
tabipliğince; kesin işlem kararlı raporlar, Milli Savunma Bakanlığı Sağlık Dai-
resi Başkanlığınca onaylanır.
Türk Silahlı Kuvvetleri İşyerlerinde Çalışan İşçi Personele Yapılacak Sağlık
İşlemleri

Madde 88 - Askeri işyerlerinde çalışan işçilerin sağlık işlemleri iş ve işçi
ilişkilerini düzenleyen yasa ve toplu sözleşmelerine göre yürütülür.
ONUNCU BÖLÜM
Çeşitli Hükümler
Yürürlükten Kaldırma

Madde 89 - 28 Şubat 1978 tarihli ve 7/15002 sayılı kararname ile yürürlüğe
konan "Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği" ile ek ve değişik-
likleri yürürlükten kaldırılmıştır.

Geçici Madde 1 - (Mülga: 20/9/1988 - 88/13300 K.)

Geçici Madde 2 - Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce hakkında "Türk
Silahlı Kuvvetlerinde Görev Yapamaz" şeklinde rapor düzenlenmiş olup ilişikleri
kesilmeyen-
lerden, kendi isteği ile başvuranların, sıralı komutanlıklar kanalı ile Türk
Silahlı Kuvvetlerinde hizmete devamlarının yararlı olacağı teklif edilmesi ha-
linde, durumları bu Yönetmelik hükümlerine göre yeniden değerlendirilir.

Geçici Madde 3 - Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce, haklarında
"Sınıf Görevini Yapamaz" şeklinde rapor düzenlenmiş olanlardan;
1) Malülen emekliye ayrılanlar ve yeniden sınıflandırılıp da yeni sınıfının
temel kursuna katılmış veya bitirmiş olanlara hiç bir işlem yapılmaz.
2) Henüz sınıflandırılmamış olanların durumları, istekleri halinde bu Yönet-
melik hükümlerine göre yeniden değerlendirilir.

Geçici Madde 4 - Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce "askerliğe
elverişli değildir" kararlı rapor alanlardan, herhangi bir sebeple sonradan ya-
pılan muayenelerinde bu Yönetmeliğe göre aynı arıza ve hastalık yüzenden "asker-
liğe elverişlidir" kararı verilenlere hiçbir işlem yapılmaz.
Yürürlük

Madde 90 - Sayıştay`ın görüşü alınarak hazırlanan bu Yönetmelik yayımı tari-
hinde yürürlüğe girer.
Yürütme

Madde 91 - Bu Yönetmelik hükümlerini Milli Savunma ve İçişleri Bakanları
yürütür.
24/11/1986 tarihli ve 19291 sayılı Resmi Gazete`de yayımlanan; 8/10/1986
tarihli ve 86/11092 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına bağlı "Türk
Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği"nin ekleridir.
AÇIKLAMA
I. General, Amiral, Subay ve Astsubayların Hastalık ve Arızalarına göre Sı-
nıflandırma Çizelgelerinin Uygulanması:
1. Sınıflandırma Çizelgeleri 1 ve 2 numaralı olmak üzere 2 grupta toplanmış-
tır. Bu çizelgelerde Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlıkları ile Jandarma
Genel Komutanlığındaki bütün sınıflar belirtilmiş ve Hastalık ve Arızalar liste-
sindeki maddelerle bu maddelerdeki A, B ve D dilimleri ve bu dilimlerdeki fıkra-
lar sıralanmıştır. Sınıflandırma Çizelgelerindeki artı (+) işaretleri general,
amiral, üstsubay, subay, yedek subay ve astsubayların o sınıfta görev yapacakla-
rını, çarpı (2) işaretleri sınıflarında Kuvvet Komutanlıkları ve Jandarma Genel
Komutanlığınca yönergelerde belirtilecek olan kadro görev yerlerinde görev yapa-
caklarını, eksi (-) işaretleri general ve amirallerin fiili kıt`a komutanlığı
görevini yapamıyacaklarını buna mukabil yönetim, idari ve diğer geri hizmetlerle
ilgili kadro görevlerini yapabileceklerini, üstsubay, subay, yedek subay ve ast-
subayların ise sınıflarında görev yapamayacaklarını belirtir.
2. Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlığı personeline Sınıflandırma Çi-
zelgeleri ile beraber, ayrıca bu Yönetmeliğin Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri
Komutanlıkları bölümlerinde belirtilen sağlık nitelikleri hükümleri gereğince
işlem yapılır.
3. Bütün sınıflarda artı (+) işaretli olan maddelerin A dilimi fıkraları ve
bütün sınıflarda eksi (-) işaretli bulunan maddelerin D dilimi fıkraları Sınıf-
landırma Çizelgelerinde gösterilmemiştir. İşlemler bu durumlar gözönüne alınarak
yapılacaktır.
4) (Değişik: 20/9/1988 - 88/13300 K.) 1 ve 2 numaralı Sınıflandırma Çizelge-
lerinde, kendi sınıfında eksi (-) işaretli bulunan bir hastalık ve arızası olan
personele, 1 ve 2 numaralı Sınıflandırma Çizelgelerinde aynı hastalık ve arıza-
lardan (+) işaretli bir sınıf varsa, sınıf değiştirme işlemi uygulanır.
5. 1 ve 2 numaralı Sınıflandırma Çizelgelerinde bütün sınıflarda eksi (-)
işaretli fıkralarda gösterilen hastalık ve arızası bulunan personeli Türk Silah-
lı Kuvvetlerinde görev yapamaz kararı verilir.
6) (Değişik: 20/9/1988 - 88/13300 K.) Sınıflandırma Çizelgelerinin kullanı-
lışı: Bir hastalık ve arızası bulunan kişiye önce kesin tanı konulur, sonra bu
hastalık ve arızanın Hastalık ve Arızalar Listesinde hangi madde, dilim ve fık-
raya girdiği saptanır. Daha sonra bu madde, dilim ve fıkra Sınıflandırma Çizel-
gesinde bulunur. Madde, dilim ve fıkra için personelin görev yaptığı sınıfta
(+), eksi (-) ya da çarpı (2) işareti bulunduğuna göre sınıfı görevini yapar,
sınıfı görevini yapamaz, sınıfı görevini uygun kadro görevinde yapar ya da Türk
Silahlı Kuvvetlerinde görev yapamaz kararı verilir. Hastalık ya da arızası per-
sonelin görev yaptığı sınıf ve rütbede eksi (-) işaretli ise 1 ve 2 Numaralı
Sınıflandırma Çizelgelerine bakılır. O hastalık ya da arızanın bulunduğu fıkra
herhangi bir sınıfta personelin bulunduğu rütbe için artı (+) ise sınıf değiş-
tirme işlemi yapılır.
Örnek: 1
Tanı: Gastropitozis
Hastalık ve Arızalar Listesinde yeri:
Madde 45, Dilim A, Fıkra 3
Rütbesi: Üsteğmen
YÖNETMELİKLER, ŞUBAT 1989 (EK - 2)
Sınıfı: Piyade
Sınıflandırma Çizelgelerinde yeri: Yok
Karar: Durumu Madde 45, Dilim A, Fıkra 3`e uyar, sınıfı görevini yapar.
Örnek: 2 (Dğişik: 20/9/1988 - 88/13300 K.)
Tanı: Sol böbrekte fonksiyon bozukluğu yapmış uretoro-pelvik darlık
Hastalık ve Arızalar Listesinde yeri:
Madde 53, Dilim B, Fıkra 1
Rütbesi: Üsteğmen
Sınıfı: İstihkam
Karar: Durumu 53 ncü madde,B Dilimi, Fıkra 1`e uyar,sınıfı görevini yapamaz.
1 ve 2 numaralı sınıflandırma çizelgesindeki artı (+) işaretli sınıflardan bi-
rinde görevlendirilmesi uygundur.
Örnek: 3
Tanı: Böbrek tüberkülozu (Tedaviye cevap veren)
Hastalık ve Arızalar Listesinde yeri:
Madde 53, Dilim B, Fıkra 3
Rütbesi: Binbaşı
Sınıfı: Topçu
Karar: Durumu 53 ncü madde, B Dilimi, Fıkra 3`e uyar. Sınıfının uygun kadro
görev yerlerinde görev yapar.
Örnek: 4
Tanı: Zeka geriliği ile beraber Von Rocklinghausen
Hastalık ve Arızalar Listesinde yeri:
Madde 29, Dilim D, Fıkra 2
Sınıfı: Muhabere
Karar: Durumu 29 ncu madde, D Dilimi, Fıkra 3`e uyar. T.S.K.lerinde görev
yapamaz kararı uygulanır.
II. Yükümlü, Er ve Erbaşlara Hastalık ve Arızalar Listesinin Uygulanması:
Tüm hastalık ve arızalar askerliğe uyarlık açısından Yönetmelik kapsamına
alınmıştır. Hastalık ve Arızalar Listesinde her madde hastalık ve arızaların
ağırlık derecesine göre A, B, C, D dilimlerine, dilimler de fıkralara ayrılmış-
tır. A dilimlerinde askerliğe elverişli olan hastalık ve arızalar, B ve D dilim-
lerinde askerliğe elverişli olmayan hastalık ve arızalar toplanmıştır. C dilim-
lerinde; A, B, D dilimlerinde toplanan hastalık ve arızaların tedavi ve nekahat
hallerinde geçici olarak askerliğe elverişli olmayan durumları belirtilmiştir.
D dilimlerinde barış ve savaşta sürekli olarak askerliğe elverişli olmayan, B
dilimlerinde barışta askerliğe elverişli olmayan, savaşta gereksinme duyulduğu
zaman askerliğe alınabilecek durumlar belirtilmiştir.
HASTALIK VE ARIZALAR LİSTESİ
GÖZ HASTALIKLARI

Madde 1 - (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
A) 1. Camlarla düzeltildikten sonra, her iki gözün görme dereceleri
(bir gözün görmesi 0.2`den aşağı olmamak kaydı ile) toplamının 8/10 ile 20/10
arasında olması (8/10 dahil).
AÇIKLAMA:
0.2 + 0.6 ile TAM arası
0.3 + 0.5 " " "
0.4 + 0.4 " " "
0.5 + 0.3 " " "
0.5 + 0.3 " " "
0.6 + 0.2 " " "
0.7 + 0.2 " " "
0.8 + 0.2 " " "
0.9 + 0.2 " " "
TAM + 02 " " "
B) 1. Camlarla düzeltildikten sonra her iki gözün görme dereceleri toplamı-
nın 8/10 ile 4/10 arasında olması (8/10 ve 4/10 hariç).
AÇIKLAMA:
0.4 ile 0.7 arası + 0.1,
0.4 ile 0.5 arası + 0.1 ile 0.2 arası,
0.4 + 0.3,
0.1 ile 0.3 arası + 04.
2. Camlarla düzeltildikten sonra bir gözün görme derecesinin 4/10 ile tam
arasında olduğu halde, diğer gözün görmesinin 2/10`nun altında olması
(0.1 ve altı).
AÇIKLAMA:
TAM ile 0.4 arası + 0.1 ve altı
C) Bu dilim uygulanmaz.
D) 1. Camlarla düzeltildikten sonra her iki gözün görme dereceleri toplamı-
nın 4/10 ve daha aşağı olması.
AÇIKLAMA:
0.1 + 0.1 ile 0.3 arası,
0.2 + 0.1 ile 0.2 arası.
2. Bir gözün görme derecesi ne olursa olsun, diğer gözde görme yokluğu (Işık
hissi olsa dahi)
AÇIKLAMA:
(P+P) TAM ile (P+P) arası."

Madde 2 - A) 1. Görmeyi bozmayan kronik konjonktivit ve blefaritler.
2. Bir veya iki gözde santral görmeyi bozmayan pitozisler.
3. Bir veya iki gözde hafif semblefaron.
4. Göz kapaklarında hafif şekil bozuklukları, noksanlıkları lagoftalmi, kir-
pik yokluğu ve tik.
B) 1. Bir veya iki gözde askerliğe engel olacak derecede ve görmesi 1. Mad-
denin B dilimi kadar olan tedavisi olanaksız kronik blefarit konjonktivitler.
2. Bir veya iki gözde santral görmeyi bozan ve cerrahi tedavi ile sonuç
alınmayan pitozisler.
3. Bir veya iki gözde göz hareketlerine ileri derecede engel olan, cerrahi
tedavi ile düzeltilemeyen, görmesi 1. maddenin B dilimi kadar olan semblefaron-
lar.
4. Görme derecesi 1. maddenin B dilimi kadar olan bir veya her iki göz kapa-
ğında askerlik görevlerini yapmaya engel olacak derecede şekil bozuklukları,
noksanlıkları, lagoftalmi ve tikler.
C) Kapak ve konjonktivanın uzun zaman tedaviyi gereken hastalıkları ve neka-
hat halleri.
D) 1. Bir veya her iki gözde 1. maddenin B diliminden az olan korneayı kıs-
men veya tamamen örten semblefaronlar.

Madde 3 - A) 1. Görme derecesi 1. maddenin A dilimi kadar olan kornea, kon-
jonktiva ve kapaklarda sikatris bırakmış hastalıklar ve trahom sekelleri.
B) 1. Görme derecesi 1. maddenin B dilimi kadar olan kornea, konjonktiva ve
kapaklarda sikatris bırakmış hastalıklar ve trahom sekelleri.
C) 3 ncü maddenin A, B, D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Görme derecesi 1. maddenin B diliminden az olan kornea, konjonktiva ve
kapaklarda sikatris bırakmış hastalıklar ve trahom sekelleri.

Madde 4 - A) 1. Bir veya iki gözde göz yaşı yolları ve kesesinin deformite-
leri ve fonksiyon bozukluklarına bağlı göz yaşarmaları.
B) 1. (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Her iki gözde dakrio-sistorinostomi
ameliyatından istifade etmemiş göz yaşarması veya her iki göz yaşı kesesinin
ameliyatla alınmış olması.
C) Göz yaşı yolları ve kesesi hastalıklarının tedavi ve nekahat halleri.
D) Bu dilime uyan hastalık ve arıza yoktur.

Madde 5 - A) 1. Görme derecesi 1. maddenin A dilimi kadar olan şaşılıklar.
2. Bir gözde tek kasın paralizisi.
3. Görme derecesi 1. maddenin A dilimi kadar olan nistagmuslar.
B) 1. (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Fovea dışı fiksasyonu olan ve görme
derecesi 1 inci maddenin B dilimi kadar olan şaşılıklar.
2. Her iki gözde birer veya tek gözde birden fazla kas paralizileri (Sekel
halinde).
3. Görme derecesi 1. maddenin B dilimi kadar olan nistagmuslar.
C) Göz kasları hastalıklarının tedavi ve nekahat halleri.
D) 1. İki gözde ayrı ayrı, birden fazla kas paralizileri.
2. Görme derecesi 1. maddenin B diliminden daha az olan nistagmuslar.

Madde 6 - (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
A) 1. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin A dilimi ka-
dar olan kornea, lens ve vitreusun kesafetleri,göz tabakalarının çeşitli şekil
bozuklukları ve hastalıklarının bıraktığı sekeller.
2. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin A dilimi kadar
olan bir veya iki gözde psödofaki (ameliyatla lens ekstraksiyonu + göz içi lens
implantasyonlusu).
3. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin A dilimi kadar
olan bir gözde vitrektomi ameliyatı.
4. Keratorefraktif ameliyat geçirmiş, görmesi tashihle 1 inci maddenin
A dilimi kadar olanlar.
B) 1. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin B dilimi ka-
dar olan kornea, lens ve vitreusun kesafetleri, göz tabakalarının çeşitli şekil
bozuklukları ve hastalıklarının bıraktığı sekeller.
2. Görmesi düzeltikten sonra 1. maddenin A dilimi kadar olan bir gözde
lens yokluğu (konjenital, operatuvar ve başka nedenlerle).
3. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin B dilimi kadar
olan bir veya iki gözde psödofaki.
4. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin B dilimi kadar
olan bir gözde vitrektomi ameliyatı.
5. Keratorefraktif ameliyat geçirmiş, görmesi tashihle 1 inci maddenin
B dilimi kadar olanlar.
C) 6 ncı maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi
ve nekahat halleri.
D) 1. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin B diliminden
az olan kornea, lens, vitreus kesafetleri, göz tabakalarının şekil bozuklukları
ve hastalıklarının bıraktığı sekeller.
2. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin A dilimi kadar
olan her iki gözde lens yokluğu.
3. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin B veya D dilimi
kadar olan her iki gözde lens yokluğu.
4. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin B dilimi kadar
olan tek gözde lens yokluğu.
5. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin D dilimi kadar
olan bir veya iki gözde psödofaki.
6. Camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin D dilimi kadar
olan bir veya iki gözde vitrektomi ameliyatlıları.
2368 - 1

Madde 7 - (Değişik: 10/12/1998 - 98/12161 K.)
A) 1. Bir veya iki gözde 7 diyoptriye kadar olan (7 hariç) miyopi
ve hipermetropi.
2. Bir veya her iki gözde 7 diyoptriye kadar olan (7 hariç) astigmatizmalar.
NOT: Mi2t astigmatizmalarda iki eksen arasındaki fark dikkate alınır.
3. Her iki gözün refraksiyon değerlerinin sferik eşdeğerleri farkı 6 diyop-
riye kadar (6 dahil) olan miyopi, 4 diyoptriye kadar ( 4 dahil) olan hipermet-
ropi ve astigmatizmalar.
NOT: Sferik Eşdeğer=Sferik kusur+(silenderik kusur şeklinde hesaplanır.
------------------------------
4. Her iki göz refraksiyon kusuru toplamı 14 diyoptriye kadar (14 hariç)
olan miyopi, hipermetropi ve astigmatizmalar.
NOT: Astigmatizmalarda iki göz arasındaki refraksiyon kusuru toplamında,
refraksiyon kusuru yüksek olan meridyenler esas alınır.
B) 1. Her iki gözde 7-11 diyoptrilik (7 dahil,11 hariç) miyopi ve hipermet-
ropi.
2. Her iki gözde iki meridyen arasında 7-11 diyoptrilik (7 dahil,11 hariç)
fark veya 7-11 (7 dahil, 11 hariç) diyoptri arasındaki astigmatizmalar.
3. Her İki gözün refraksiyon değerlerinin sferik eşdeğerleri farkı 6 diyopt-
ri (6 hariç) ile 11 diyoptriye (11 hariç) kadar olan miyopi, 4 diyoptri (4 ha-
riç)ile 11 diyoptriye (11 hariç) kadar olan hipermetropi ve astigmatizmalar.
4. Her iki göz refraksiyon kusuru toplamı 14 diyoptri (14 dahil) ile 23
diyoptri (23 hariç) arasındaki miyopi, hipermetropi ve astigmatizmalar.
C) Bu dilim uygulanmaz.
D) 1. Görme derecesi ne olursa olsun, her iki gözde 11 diyoptriyi (11 dahil)
aşan miyopi veya hipermetropi,
2. Görme derecesi ne olursa olsun, her iki gözde iki meridyen arasında 11
diyoptriyi (11 dahil) aşan fark veya 11 diyoptriyi (11 dahil) aşan astigmatiz-
malar,
3. Görme derecesi ne olursa olsun, her iki gözün refraksiyon değerlerinin
sferik eşdeğleri farkı 11 diyoptriyi (11 dahil) aşan miyopi, hipermetropi ve
astigmatizmalar.
4. Görme derecesi ne olursa olsun, her iki göz refraksiyon kusuru toplamı 23
diyoptri (23 dahil) üzerinde olan miyopi, hipermetropi ve astigmatizmalar.
2368 - 2

Madde 8 - A) 1. Görme derecesi tam veya 1. maddenin A dilimi kadar olan
diskromatopsi ve hafif albinoz.
B) 1. Albinoz (camlarla düzeltildikten sonra görme derecesi 1. maddenin B
dilimine kadar olan).
2. Görme derecesi 1. maddenin B dilimi kadar olan diskromatopsi.
C) Bu dilim uygulanmaz.
D) 1. İleri derecede albinoz (Görme derecesi 1. maddenin B diliminden az
olan).
2. Görme derecesi 1. maddenin B diliminden az olan diskromatopsi.
3. Görme derecesi ne olursa olsun akromatopsi (tüm renk körlüğü).

Madde 9- (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
A) 1. Görme derecesi 1. maddenin A dilimi kadar olan koroidea, retina ve
görme sinirleri hastalıklarının sekelleri, şekil bozuklukları ve konjeni-
tal defektleri.
2. Görme yolları ve retina patolojileri nedeniyle görme dereceleri 1 inci
maddenin A diliminde olan görme alanının; bir gözde 2/3`den az yada her iki
gözde 1/2`den az kaybı (Kinetik perimetri ile).
3. Reaksiyon göstermeyen orbita yabancı cisimleri.
4. Tedaviden sonra görme kuvveti 1 inci maddenin A dilimi kadar olan bul-
busun, adne2lerin ve orbitanın tümörleri ve ekzoftalmiler.
5. Bir gözde retina dekolmanı (tedavi ve ameliyattan sonra dekolmanlı gözün
görme derecesinin 0.2 veya yukarı olması kaydıyla).
6. Bir veya iki gözün retina ve retina damarlarında patolojik değişiklikler
göstermeyen retina kanaması (Görme derecesi 1. maddenin A dilimi kadar olmak
şartı ile).
7. Bir veya iki gözde fonksiyonel bozukluk yapmamış glokom veya bir gözde
glokom ameliyatlısı (Görme derecesi 1. maddenin A dilimi kadar olmak şartı ile).
B) 1. Görme derecesi 1. maddenin B dilimi kadar olan koroidea, retina ve
görme sinirleri hastalıklarının sekelleri, şekil bozuklukları ve konjenital
anomaliler.
2. Görme yolları veya retina patolojileri nedeniyle görme dereceleri 1 inci
maddenin A diliminde olsa bile, görme alanı kaybı bir gözde 2/3 ve üstü yada
iki gözde ayrı ayrı 1/2 ve üstünde olması (Kinetik perimetri ile).
3. Gözde veya orbitada şekil ve fonksiyon bozukluğu yapmış orbita yabancı
cisimleri (Görmesi 1. maddenin B dilimi kadar olması kaydı ile).
4. Tedaviden sonra görme kuvveti 1. maddenin B dilimi kadar olan bulbusun,
adnekslerinin ve orbitanın tümörleri ve ekzoftalmiler.
5. Bir gözde retina dekolmanı (Ameliyattan sonra dekolmanlı gözün görme
derecesi 0.1 dahil parmak sayar derecede olması kaydıyla) ya da tedavi edilmiş
ve görme derecesi 1 inci maddenin A dilimi kadar olan her iki gözde retina
dekolmanı.
6. Bir gözde retina ve retina damarlarında patolojik değişikliklerde birlik-
te görülen retina kanaması (Görme derecesi 1. maddenin B dilimi kadar olması
şartı ile ya da bilateral vakalarda görmeleri 1. maddenin A dilimi kadar olsa
bile).
7. Bir veya iki gözde glokom (Tedaviden sonra görme derecesi 1. maddenin B
dilimi kadar olması şartı ile veya görmesi 1. maddenin A dilimi kadar olsa dahi
her iki gözde glokom ameliyatı geçirmiş olması ve periferik görme alanlarının
1/2 oranında daralmış olması şartıyla).
C) 9. maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Görme derecesi 1. maddenin B diliminden az olan koroidea, retina ve
görme sinirleri hastalıklarının sekelleri, konjenital anomalileri, fitizis bul-
bi, bir gözün ameliyatla alınmış olması.
2. Görme yolları ve retina patolojileri nedeniyle görme derecesi 1 inci
maddenin A veya B diliminde olsa bile, görme alanı kayıpları her iki gözde
2/3 ve üstünde olması (Kinetik perimetri ile).
3. Görmesi 1. maddenin D dilimi kadar olan orbitada şekil ve fonksiyon bo-
zukluğu yapmış orbita yabancı cisimleri.
4. Bulbusun, adnekslerin ve orbitanın tedavi ve ameliyatla iyileşmesi imkan-
sız kötü huylu tümörleri.
5. Bir gözde retina dekolmanı (Ameliyattan istifade etmeyen ve santral gör-
mesi olmayan) ya da tedavi edilmiş ve görme derecesi 1. maddenin A dilimi kadar
olan her iki gözde retina dekolmanı.
6. Her iki gözde vitreus, retina damarlarında organik ve anatomik bozukluk-
larla birlikte iki veya daha fazla tekrarlayan göz içi kanamaları (Görme derece-
si 1. maddenin B dilimi kadar olsa bile).
7. Bir veya iki gözde 1. maddenin B diliminden az olan primer veya
sekonder glokom veya görmeleri 1. maddenin B dilimi kadar olsa dahi her iki
gözde glokom ameliyatlısı.
8. Kişinin gece karanlığında kendisini sevk ve idare etmesine engel olacak
derecede ışık hissi noksanlığı husule getiren retina ve koroideanın herediter,
organik ve tedavisi olanaksız hastalıkları (Retinit pigmenter, yaygın koriore-
tinit sekelleri v.b.)
SİNİR HASTALIKLARI

Madde 10 - A) 1. Santral sinir sistemlerinin ya da örtülerinin (dura, arak-
noid v.b.) ve vasküler yapılarının hastalıklarının (Arteriovenöz malformasyon,
anevrizma ve tümörler hariç) hafif derecedeki fonksiyon bozuklukları yada sekel-
leri.
B) 1. Santral sinir sisteminin, örtülerinin ve vasküler yapılarının hasta-
lıkları orta derecedeki fonksiyon bozuklukları ya da sekelleri, santral sinir
sisteminin cerrahi tedavi ile tam iyileşmiş veya hafif derecede sekel bırakmış
arterio-venöz malformasyon, anevrizma ve iyi huylu tümörleri.
C) 10. maddenin A, B ve D dilimlerinde hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Santral sinir sisteminin, örtülerinin ve vasküler yapılarının hasta-
lıklarının ileri derecedeki fonksiyon bozuklukları ya da sekelleri, santral si-
nir sisteminin cerrahi olarak tedavi edilmiş, orta veya ileri derecede sekel
bırakmış veya ameliyat edilmeyen arteriovenöz malformasyon, anevrizma ve tümör-
leri.

Madde 11 - (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
A) 1. Periferik sinir sisteminin hafif derecedeki fonksiyon bozuklukları
ya da sekelleri. (Spinal kord yada kök basısına neden olan veya foramende
daralma yapan lezyonlar bu kapsamda değerlendirilmeyip, bu listenin 63 üncü
maddesine göre karar verilecektir.
2. Sinir sistemi ile ilgili kas hastalıklarının hafif derecedeki fonksiyon
bozuklukları ya da sekelleri.
B) 1. Periferik sinir sisteminin fonksiyon bozukluğu yapmış parsiyel lez-
yonları. (Spinal kord yada kök basısına neden olan veya foramende daralma
yapan lezyonlar bu kapsamda değerlendirilmeyip, bu listenin 63 üncü maddesine
göre karar verilecektir.)
2. Sinir sistemi ile ilgili kas hastalıklarının fonksiyon bozukluğu yapmış
parsiyel lezyonları.
C) 11. Maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Periferik sinir sisteminin tedavisi olanaksız total lezyonları.
(Spinal kord yada kök basısına neden olan veya foromende daralma yapan lezyon-
lar bu kapsamda değerlendirilmeyip, bu listenin 63 üncü maddesine göre karar
verilecektir.)
2. Sinir sistemi ile kas ile ilgili kas hastalıklarının tedavisi olanaksız
lezyonları.

Madde 12 - (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
A) 1. Epilepsiler dışında kalan sinir sisteminin hafif derecedeki
paroksismal hastalıkları ya da arızaları.
2. Klinik ve laboratuvar bulgular normal olup da elektroansefalogramlarda
(EEG)`de belirgin bulgular (fokal veya jeneralize diken, keskin dalga, kompleks-
ler, fokal veya jeneralize yavaş aktivite) gösterenler.
B) 1. Seyrek gelen ve hayata tehdit etmeyen, ilaçla kontrol edilebilen
parsiyel epilepsiler.
C) 12. maddenin A ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve neka-
hat halleri.
D) 1. Klinik gözlem sonucu ilgili uzman tabip tarafından görülen
tüm örnek epilepsiler.
2. Klinik observasyonla epilepsi nöbeti gözlenmeyen, ancak çocukluğundan
itibaren epilepsili olduğu anamnezi, epilepsi nöbetleri geçirdiğini belirten
klinik işaretler ile tıbbi dökümanlara dayanan, uzman tabibe kesin tanı veren
bütün örnek epilepsiler.
3. Tardiv olarak ortaya çıkan, belirli bir nedene bağlı ya da nedeni sapta-
namayan ve ilaçlarla kontrol altına alınanamayan bütün örnek epilepsiler.
4. Nedeni saptanamayan ya da belirli nedeni giderilmiş, seyrek gelen ve
ilaçlarda kontrol altına alınabilen Grand mal epilepsiler.
5. Askerlik görevi ile bağdaşmayacak derecedeki epilepsiler dışında kalan
sinir sisteminin paroksismal hastalıkları ya da arızaları (narkolepsi, somnam-
bulizm, v.b.)
NOT: Kardiyazol aktivasyonu ile epilepsi nöbeti uyarılanlar epıleptik kabul
edilmez.

Madde 13 - A) 1. Otonom sinir sisteminin hafif derecedeki hastalık ya da
fonksiyon bozuklukları.
B) Bu dilime uyan hastalık ve arıza yoktur.
C) 13 ncü maddenin A ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Otonom sinir sisteminin ileri derecedeki hastalık ya da fonksiyon
bozuklukları.

Madde 14- (Değişik: 10/12/1998-98/12161 K.)
A) 1. Kraniumun başlık altında belli olmayan hafif şekil bozuk-
lukları.
2. Nörolojik ve psikiyatrik semptom ve bulgu vermeyen ve ameliyat endikas-
yonu olmayan kranium içi yabancı cisimler.
3. Teşhis ve tedavi amacı ile yapılmış, nabazanı olmayan, fibröz kal teşek-
kül etmiş trepanasyonlar.
4. Nörolojik ve psikiyatrik semptom ve bulguları olmayan, kraniumun her
iki laminasını ilgilendiren tek veya birden fazla, toplamı 8 cm2 (dahil) fib-
rözkal teşekkül etmiş ya da ameliyatla tamir edilmiş kemik defektleri.
B) 1. Hafif derecede nörolojik ve psikiyatrik semptom ve bulgusu olan
kranium içi yabancı cisimler.
2. Kraniumda her iki laminayı ilgilendiren, tek veya birden fazla, topla-
mı 8 cm2`den büyük fibröz kal teşekkül etmiş ya da ameliyatla tamir edilmiş
kemik defektleri (travmatik, intrakraniyal selim lezyonlar veya cerrahi teda-
vi sırasında oluşan, EEG bulgusu vermeyen, nörolojik ve psikiyatrik semptom
vermeyen).
C) 14 üncü Maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların teda-
vi ve nekahat halleri,
D) 1. Başlık taşımaya engel olan ve görünüşü çok bozan kraniumun ileri
derecede şekil bozuklukları.
2. Nörolojik ve psikiyatrik semptom ve bulguları olan; travmatik, intra ve
ekstra kraniyal selim lezyonlara bağlı kranium defektleri ile nörolojik ve
psikiyatrik semptomları olan veya olmayan intra ve ekstra kraniyal malign lez-
yonlara bağlı her türlü ve her genişlikteki kranium kemik defektleri.
3. Nörolojik ve psikiyatrik semptom ve bulgularla birlikte kraniosteno-
zisler.
4. Orta ve ağır derecede nörolojik ve psikiyatrik semptom ve bulgular ile
birlikte kranium içi yabancı cisimler.
RUH SAĞLIĞI VE HASTALlKLARl

Madde 15 - (Değişik: 30/1/1997-97/9106 K.)
A) 1. Skizoid, siklotimik, paranoid, borderline ve diğer kişilik
bozuklukları.
2. Tamamen iyileşen tek hecme halinde geçirilmiş kısa süreli akut
psikotik bozukluklar.
AÇIKLAMA:
Bu fıkraya gireceklerin askerlik çevresine uyumlarının bozulmamış olması,
çalışma güç ve verimlerinin azalmamış olması gereklidir.
B) 1. Bir hecmeden fazla tekrarlayan şizofreni, mizaç bozuklukları, paranoid
bozukluk ve diğer psikotik bozukluklar.
2. Bir hecmeden fazla tekrarlayan akut ayırt edilmeyen psikozlar.
AÇIKLAMA: Bu dilime girecek psikozların sık sık tekrarlanmamaları, devam-
lı nitelik göstermemeleri kişinin çalışma güç ve verimini önemli derecede boz-
mamış olması gerekmektedir.
C) 15 inci Maddenin A,B ve D dilimlerindeki fıkralarda bulunan ruhsal
bozuklukların tedavi nekahat halleri.
D) 1 . Kronik nitelik kazanmış şizofreni, mizaç bozuklukları, paranoid
bozukluk ve diğer psikotik bozukluklar.
2. Ayırt edilmeyen kronik psikotik bozukluklar.
AÇIKLAMA: Bu dilimin 1 ve 2 nci fıkralarına girecek psikotik bozuklukların
tedavilerden yararlanmamış olmaları ve devamlıbir psikoz niteliği kazanmış ol-
maları gerekir.
3. Borderline, şizotipal vb. ağır kişilik bozuklukları.
AÇIKLAMA: Bu fıkraya gireceklerin; psikotik atak geçirmeleri, mevcut du-
rumlarının askerlik uyumlarını bozması, çalışma güç ve verimini ileri derecede
azaltması, bu durumlarının klinik gözlem ve resmi belgelerle saptanması gerek-
lidir.

Madde 16 - (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
A) 1. Nevrotik kişilikler (Obsessif-kompulsif, histerionik, bağımlı, vb.
kişilik bozuklukları.)
2. Geçirilmiş nevrotik bozukluklar (Anksiete, somatoform, dissosiatif
depressif bozuklar ve bunların alt tipleri) ve nevrotik adaptasyon bozukluk-
ları.
3. Hafif ve orta derecede konuşma bozuklukları.
4. Geçirilmiş psikosomatik hastalıklar.
AÇIKLAMA:Bu fıkralara gireceklerin askerlik ortamına uyumlarının bozulmamış
olması, çalışma güç ve verimlerinin azalmamış olması gereklidir.
B) 1. Nevrotik bozukluklar (Anksiyete, somatoform,dissosiyatif, depressif
bozuklarlar ve bunların alt tipleri) ve nevrotik adaptasyon bozuklukları.
2. Psikosomatik hastalıklar
AÇIKLAMA: Bu fıkralara girecek ruhsal bozuklukların kronik nitelik kazanmış
olması ve kişinin çalışmagüç ve verimlerini etkilemiş olması gereklidir.
C) 16. Maddenin A, B ve D dilimindeki fıkralarda bulunan ruhsal bozukluk-
ların tedavi ve nekahat halleri.
D) 1. Nevrotik bozukluklar ( Anksiyete, somatoform, dissosiyatif, defressif
bozukluklar ve bunların alt tipleri) ve nevrotik adaptasyon bozuklukları.
2. Psikosomatik hastalıklar
3. İleri derecede konuşma bozukluğu
AÇIKLAMA: Bu fıkralara girecek ruhsal bozuklukların; çeşitli tedavilere
rağmen iyileşmemiş olması, kronik ve devamlı bir nitelik kazanarak, askerlik
hizmetini yapmaya engel olacak derecede ve ağır nitelikle bulunması gereklidir.

Madde 17 - (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
A) 1. Antisosyal Kişilik, geçirilmiş toksik madde ve alkol bağımlılığı.
2. Hafif derecede, zeka yetersizliği.
AÇIKLAMA: Bu fıkralara gireceklerin askerlik ortamına uyumlarının bozulmamış
olması, çalışma güç ve verimlerinin azalmamış olması gereklidir.
B) 1.Kronik nitelik kazanmış Antisosyal kişilik, toksik madde ve alkol ba-
ğımlılıkları.
AÇIKLAMA: Bu fıkraya gireceklerin; en az üç antisosyal eylemlerinden dolayı
almış oldukları cezaların infaz edilmesine rağmen iyileşmeyerek, bozuklukları-
nın kronik nitelik kazanmışolması, askerlik uyumlarının bozulması ve bu nitelik-
lerinin kıt`a anketi veya adli dosyalar gibi yazılı belgelerle saptanarak sağlık
raporlarında belirtilmesi gereklidir.
2. Hafif derecede debilite.
AÇIKLAMA: Bu fıkraya gireceklerin askerlik görevini yapamıyacak, askerlik
eğitimini öğrenemeyecek nitelikte bulunması gereklidir.
3. Psikoseksüel bozukluklar (homoseksüalite, transvestizm ve diğerleri)
AÇIKLAMA: Bu fıkraya gireceklerin seksüel davranış bozukluklarının belirgin
olması, bu durumlarının askerlik ortamında bilinerek sakıncalara yol açması ve
bu durumun resmi belgelerle kanıtlanması gereklidir.
C) 17 nci maddenin A, B ve D dilimlerindeki fıkralarda bulunan ruhsal bozuk-
lukların tedavi nekahat halleri.
D) 1. İleri derecede antisosyal kişilik,
AÇIKLAMA: Bu fıkraya gireceklerin; adam öldürme, adam yaralama, gasp yüz
kızartıcı suçlar, edep ve ahlaka aykırı fiiller gibi ağır ceza almayı gerekti-
rir suçları birçok kez işlemeleri, ceza almaları ve bu cezalarının infazına dair
resmi belgelerinin olması, hiçbir sınıfta askerlik görevini yapamayacak durumda
bulunmaları gereklidir.
2. İleri derecede debilite, ambesilite, idiosi.
3. İleri derecede psikoseksüel bozukluklar (homoseksüalite, transseksüalite,
transvestitizim)
AÇIKLAMA: Bu fıkraya gireceklerin;seksüel davranış bozukluklarının tüm yaşa-
mında ileri derecede belirgin olması, duygu ve davranışlarına yansımış olması
gereklidir. Ayrıca, silah altına alınanların askerlik ortamında sakıncalı bir
durum yarattığının veya yaratacağının resmi belgelerle tesbiti gereklidir.

Madde 18 - (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
A) 1. Organik nedenlere bağlı, çok hafif derecede kişilik bozuklukları.
2. Geçirilmiş akut organik ruhsal reaksiyonlar.
AÇIKLAMA: Bu fıkraya gireceklerin askerlik çevresine uyumlarının bozulmuş
olması, çalışma güç ve verimlerinin azalmamış olması gereklidir.
B) 1. Organik nedenlere bağlı ruhsal bozukluklar (Organik nedenlere bağlı
nöropsikolojik testlerle ortaya konan kognitif fonksiyonlarda bozukluk yapmış
sekel niteliğindeki organik ruhsal bozukluklar).
AÇIKLAMA: Bu fıkraya giren bozuklukların, kişinin çalışma güç ve verimini
bozmuş olması gereklidir.
C) 18 nci maddenin A ve D dilimlerindeki fıkralarda bulunan ruhsal bozuk-
lukların tedavi ve nekahat halleri.
D) 1. Organik nedenlere bağlı ileri derecede kişilik bozuklukları.
2. Kronik organik ruhsal bozukluklar (demanslar).
AÇIKLAMA: Bu fıkralara girenler; alkol, ilaç ve toksik maddeler, travmalar,
damar bozuklukları, konvulzil hastalıklar, neoplazmlar, metobolizma bozuklukla-
rı, hormonlar, vitaminler ve fizik etkenlerden ileri gelen ruhsal bozukluklar.
Bunların, askerlik çevresine uyumlarının bozulmuş olması, çalışma güç ve
verimlerinin azalmış olması gereklidir.
3. Psikomotor epilepsi ve epilepsinin ruhsal ekivalanları.
NOT: Psikiyatri bölümlerine sevk edilecek hastalar hakkında kıt`a anketi
doldurulması ve hasta ile birlikte gönderilmesi zorunludur.
KULAK, BURUN VE BOĞAZ HASTALIKLARI

Madde 19 - Bu maddenin değerlendirilmesinde, odyolojik inceleme olmaksızın
sadece fısıltı sesi ile karar verilebilir. Odyolojik inceleme sonuçlarının ra-
pora girmesi halinde, fısıltı sesi sonuçları da mutlaka değerlendirmeye alına-
caktır.
A) 1. Bir kulak fısıltı sesini, 3 metreden yukarı (0-25 dB arası) mesafeden
işittiği halde, öteki kulağın fısıltı sesini 1 metre (60 dB) mesafeden işitmesi.
2. Her iki kulağın fısıltı sesini 2 (dahil) metreden yukarı (30-40 dB arası)
mesafeden işitecek derecedeki sağırlıkları.
3. (Değişik: 20/9/1988 - 88/13300 K.) Her iki kulakta 4000 (dahil) frekans-
dan itibaren 60 dB`in üstünde neurosensoriel işitme kayıpları.
B) 1. Bir kulak fısıltı sesini 3 (dahil) metreden (30 dB) işittiği halde
diğer kulağın fısıltı sesini 1 metreden daha az (65 dB ve daha fazla) mesafeden
işitmesi, tam sağır olması ya da tam sağıra yakın olması.
2. Her iki kulağın fısıltı sesini 1 ile 2 metre arası (40-65 dB arası) me-
safeden işitmesi.
3. Bir kulağın işitmesi normal olduğu halde diğer kulağın tam sağırlığı.
C) 19 ncu Maddenin A, B, D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1.Her iki kulağın fısıltı sesini 1 metreden aşağı (65 dB ve daha fazla)
mesafeden işitecek olan ileri derecedeki sağırlıkları.
2. Sağır ve dilsizlik.

Madde 20 - A) 1. İşitme kuvveti A/19 kadar olan dış kulak yolları darlıkları
ya da hafif derecedeki sayvan şekil bozuklukları.
2. Dış kulak yolu normal olmak şartıyla bir taraflı kulak kepçesi yokluğu.
3. Dış kulak yollarının travmaya veya kronik enfeksiyonlarına bağlı darlık-
ları veya hastalıkları (İşitmenin A/19 kadar olması hallerinde).
B) 1. İşitme kuvvetini B/19 kadar azaltan dış kulak yollarının (bir veya iki
taraflı) travmatik veya civar organların kronik enfeksiyonlarına bağlı ya da
konjenital kaynaklı olan tedavisi olanaksız darlıkları, şekil bozuklukları.
2. Dış kulak yolu normal olmak şartıyla iki tarafta kulak kepçesi yokluğu.
3. (Ek: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Hasta kulakta fısıltı sesini, 1 metrenin
altında (65 dB ve daha fazla) duyacak derecede işitme kaybına neden olan tek
taraflı kulak yolunun travmatik veya civar organlarının kronik enfeksiyonlarına
bağlı ya da konjenital kaynaklı tedavisi olanaksız darlıkları, ileri derecedeki
aurikula deformiteleri.
C) 20 nci maddenin A, B, D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. İki taraflı tedavisi olanaksız dış kulak yollarının tam kapanıklığı.

Madde 21 - A) 1. İşitme kuvvetini A/19 kadar azaltan, kataral, sikatrisiyel,
adaziv ya da orta kulağın sklerotik iltihapları, otoskleroz, labirent atrofi-
leri, labirenter hidropslar (işitme fonksiyonu bozmayan asemptomatik küçük kal-
ker plakları sağlam kabul edilir.)
2. İşitme fonksiyonu normal hudutlarda olan açık otit skatrisiyel.
B) 1. İşitme kuvvetini B/19 kadar azaltan kataral, sikatrisiyel, adeziv ve
orta kulağın sklerotik iltihapları, otoskleroz, labirent atrofileri, labiren-
ter hidropslar.
2. Hasta kulakta fısıltı sesini 2 (dahil) metrenin altında (40 dB ve daha
fazla) duyacak derecede işitme kaybı olan, kolesteatomlu ya da kronik pürülan
akıntısı bulunan bir taraflı kronik orta kulak iltihabı (Radyografide hasta
taraf mastoidin sklerotik bir hal aldığının ya da hücre strüktürünün kayboldu-
ğunun saptanması şarttır).
3. Bir kulak EVİDE olmakla beraber diğer kulağın sağlam veya fonksiyonunun
A/19 kadar olması.
C) 21 nci maddenin A, B, D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. İşitme kuvvetini D/19 kadar azaltan sikatrisiyel, adeziv ya da orta
kulağın sklerotik iltihapları, iki taraflı kolesteatom ya da kemik iltihabı
ile birlikte cerrahatlı akıntıları (radyografik muayene şarttır) iki taraflı
otoskleroz, labirent atrofileri, labirenter hidropslar.
2. Her iki kulağın ameliyatla evide ya da otovide olması (Radyografik mua-
yene şarttır).
3. Total perforasyonla birlikte iki taraflı kronik orta kulak akıntılı
iltihapları iki taraflı mastoidit (Radyografide her iki mastoidin sklerotik bir
hal aldığının ya da hücre strüktürünün kaybolduğunun saptanması şarttır.)

Madde 22 - A) 1. Konka hipertrofileri, burun polipleri, nefes alma ve
konuşmayı güçleştiren burun boşluklarının septum deviasyonları (Nefes alma ve
konuşmayı güçleştirmeyen septum deviasyonları sağlam kabul edilir.)
B) 1. Konuşmaya güçlük veren, ağızdan nefes almayı gerektiren, tedavi ile
giderilemeyen burun boşluklarının şekil bozuklukları.
2. Etrafındakileri rahatsız edecek derecede kokusu bulunmayan hakiki ozen.
3. Üçüncü devir sifilizin burun boşluğunda ve seste fazla bozukluk yapmamış
harabiyetleri.
4. Travmatik ya da yapısal kaynaklı ileri derecede olmayan rinit atrofikler
(Kokusuz).
C) 22 nci Maddenin A, B ve D dilimlerindeki arıza ve hastalıkların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Plastik ameliyatla düzeltilmesi olanaksız burun yokluğu ya da ileri
derecedeki şekil bozuklukları.
2. Nefes almayı ileri derecede güçleştiren ve göğüste şekil bozukluğu mey-
dana getirmiş ve ağızdan nefes almayı gerektiren burun boşluklarının tedavisi
olanaksız şekil bozuklukları.
3. Burun boşluklarının ve sinüslerinin tedavisi olanaksız hastalıkları (Kötü
huylu urları, lupus tüberküloz, lepra, sklerom, üçüncü devir sifilizinin seste
bozukluk yapmış ya da estetiği tiksinti derecesinde bozmuş olan harabiyetleri,
şekil bozuklukları, ileri derecede fena kokulu ozen).
4. Yüzde önemli derecede şekil bozukluğu yapmış burun boşluklarının tedavisi
olanaksız iyi huylu tümörleri (Osteokondrom, fibrom, nazofaranjiorinosklerom).
5. Burun boşluklarının tedavi ile iyileşmiş ve B/22`deki arızalar kadar şe-
kil bozukluğu yapmış iyi ve kötü huylu tümörlerinden veya iltihaplardan kalan
sekelleri.

Madde 23 - A) 1. Hafif ses kısıklığı (Larenksin önemli şekil bozukluğu ya da
hastalıklarına bağlı olmamak şartıyla).
B) 1. Eforla nefes almaya fazla zorluk vermeyen larenks ve trakeanın darlık-
ları, ses kısıklıkları.
2. Eforla nefes almaya fazla zorluk vermeyen ve ses kısıklığına sebep olma-
mış bir taraf ses telinin intratorasik bir sebeple veya boyun ameliyatı sonucu
felci veya kriko-aretenoid eklem fiksasyonu sonucu (Romatizma, travma ya da her-
hangi bir enfeksiyona bağlı) medyan durumda fiksasyonu (Bir süre tedavi ve hava
değişiminden sonra bu madde uygulanır).
C) 23 ncü Maddenin A, B, D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Travmatik, cerrahi ya da herhangi bir hastalığa bağlı iki taraflı
afoni derecesine varacak derecede ses kısıklığı yapmış, tedavi ile şifa bulması
olanaksız iki taraflı addüktör felci. Ses kısıklığı yapmamış fakat hafif eforla
dispneye sebep olan iki taraflı ses teli medyan felci (En az bir sene hava deği-
şiminden sonra bu madde uygulanır).
2. Larenksin veya trakeanın tedavisi olanaksız travmatik, kronik, hastalık-
ları, tüberküloz larenjiti, ileri derecede fonksiyon bozukluğu yapmış olan tü-
mörler.
3. Larenks ve trakeanın nefes almaya engel olan bozuklukları (Sürekli kanül
taşıyanlar).

Madde 24 - A) 1. Ameliyatla giderilmesi ve düzeltilmesi mümkün farenks şekil
bozuklukları.
B) 1. Tedavi ve ameliyatla giderilmesi olanaksız, gıda alma ve yutmayı güç-
leştiren farenks şekil bozuklukları.
2. (Ek: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Remisyonda nazofarenks kanseri.
C) 24 ncü maddesinin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi
ve nekahat halleri.
D) 1. Yutmayı önemli derecede bozan, ameliyatla düzeltilmesi olanaksız fa-
renkste şekil bozukluğu yapmış hastalıklar, tümörler.
2. (Ek:4/5/1993-93/4398) Paranazal sinüslerin, burun boşluklarının, ağız
boşluğunun, nazofarenks ve hipofarenksin malign tümörleri.
PLASTİK VE REKONSTRÜKTİF ŞİRÜRJİ, AĞIZ, ÇENE, YÜZ, BOYUN
VE DİŞ HASTALIKLARI

Madde 25 - A) 1. Ameliyatla düzeltilebilen, tek ve iki taraflı dudağın ya-
rıkları, anomalileri, hastalıkları, yarık sekelleri, iyi ve kötü huylu tümörleri
(bir yıl süre ile remisyonda kalmış), ayrıca hemanjiom tatuaj, keloid, pigmente
nevüsler (Yüz bölgesinde 4 cm2`den, diğer vücut bölgelerinde 10 cm2`den büyük
olanlar), görünümü ve mimik hareketleri bozan skarlar.
2. Ameliyatla düzeltilebilen burnun doğuştan büyüklükleri, şekil bozukluk-
ları, anomalileri, sonradan olma kusurları ile çeşitli nedenlerle meydana gelmiş
burun ucu şekil bozuklukları, kısa kolumella ve yaygın burun kanadı bozukluk-
ları.
3. Ameliyatla düzeltilebilen, kulak sayvanının doğmalık anomalileri, dış
kulak yolu yokluğu, sonradan olma kulak sayvanı parsiyel ve total yoklukları,
yanık sekelleri, selim tümörleri ve hastalıkları.
4. Ameliyatla düzeltilebilen yüzün, yanağın, periorbital kaş ve alın saha-
sının doğmalık anomalileri, skatrisleri, defektleri, hastalıkları, selim tümör-
leri (4 cm2`den büyük olanlar) ve malign tümörleri (bir yıl süre ile remisyonda
kalmış).
5. Ameliyatla düzeltilebilen boynun konjenital anomalileri (kist, fistül,
tortikollis, kısa yelken boyun hastalıkları, yanık sekelleri ve selim tümörler).
6. Ameliyatla düzeltilebilen tükrük bezlerinin hastalıkları ve selim tümör-
leri.
7. Ameliyatla düzeltilebilen yaşlı yüzün, periorbital ve alın sahasının
kırışıklığı, sarkıklığı ve fazla yağları.
8. Ameliyatla düzeltilebilen, memenin konjenital ve hastalık sonucu meydana
gelen şekil bozuklukları, pitozları, büyüklük ve küçüklükleri, yanık sekelleri
ile selim tümörleri.
9. Ameliyatla düzeltilebilen, karnın aşırı yağlanması, sarkıkları ve yanık
sekelleri.
10. Ameliyatla düzeltilebilen, alt ve üst ekstremitelerin deri ve yumuşak
dokuların konjenital anomalileri, hastalıkları, selim tümörleri, yanık sekelle-
ri, amputasyonları, replantasyonları.
11. Ameliyatla düzeltilebilen, ağız içinin ve mukozalarının, dilin konjeni-
tal anomalileri ve hastalıkları ile selim tümörleri ve defektleri.
12. Çeşitli nedenlerle meydana gelen vücudun tedaviden yararlanan fonksiyon
ve görünüm bozukluğu yapmamış yanık sekelleri ve açık yaraları.
B) 1. Ameliyatla düzeltilmesi tam olmayan, gıda alma, konuşma, çiğneme ve
yutma işlemini güçleştiren dudağın, yanakların, dilin, ağız içinin anomalileri,
hastalıkları, tümörleri, defektleri ve sekelleri.
2. Ameliyatla düzeltilmesi, tam olmayan görünümü bozan, gıda alma, konuşma
ve çiğneme ile el ve ayak fonksiyonlarını güçleştiren her tür anomaliler ve ya-
nık sekelleri.
3. Tekrarlayan ameliyatlara rağmen, kapatılamayan geniş açık yaralar, kul-
lanılan elde baş parmak veya 5-6 falanks, kullanılmayan elde baş parmak veya 8
falanks (dahil) başarısız ve fonksiyon kazandırılmamış replantasyonlar.
C) 25 nci Maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi
ve nekahat halleri,
D) 1. Ameliyatla düzeltilmesi olanaksız, vazife noksanlığı yapmış, görünümü
ileri derecede bozan dudağın, yüzün, dilin ve ağız içinin hastalıkları, geniş
defektleri ve harabiyetleri.
2. Ameliyatla düzeltilmesi olanaksız yüzün, dilin ağız içi ve boyunun kon-
jenital anomalileri ve kötü huylu tümörleri.
3. Gıda alma, çiğneme ve konuşma ile yüz görünümünü ileri derecede bozan
yanık sekelleri.
4. Ameliyatla tedavisi olanaksız yüzün, boyunun ve ağız içinin spesifik
hastalıkları, travmatik defektleri ve skatrisleri.
5. Kullanılan veya kullanılmayan elde baş parmağın metakarpı ile başarısız
replantasyonu, kullanılan elde toplamı 6 veya daha fazla falanks replantasyonu,
kullanılmayan elde 2 parmağın metakarpı ile birlikte veya 9 ve daha fazla fa-
lanksın başarısız ve fonksiyon kazandırılamayan replantasyonları.
adde 26 - A) 1. Ameliyat ve tedavi ile düzeltilebilen, çiğnemeyi kısmen
bozan çenenin odontojenik ve nonodontojenik hastalıkları (kist, fistül, apse,
selim tümörleri).
2. Ameliyatla düzeltilebilen alt ve üst çenenin hafif derecedeki şekil bo-
zuklukları.
3. Ameliyat ve tedavi ile düzeltilebilen çene ekleminin hastalıkları.
4. Ameliyat ve tedavi ile düzeltilebilen çenenin trismus, konstriksiyon ve
ankilozları.
B) 1. Ameliyatla tedavi edilse de fonksiyonu ve görünüşü bozan yüzün, boyu-
nun saçlı derinin iyi huylu tümörleri, skatrisleri ve keloidleri.
2. Ağızın açılması en fazla 2 cm.(dahil)`e kadar izin veren çenenin konst-
riksiyonları ve ankilozları.
3. Ameliyatla tedavisi tam olmayan çenenin odontojenik ve nonodontojenik
kist, tümör defektleri.
4. Ameliyatla tedavisi tam olmayan çene ve boyunun hareketlerini kısıtlayan
yüz ve boyunun skatristleri, konjenital anomalileri ve ameliyat sekelleri.
C) 26 ncı Maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi
ve nekahat halleri.
D) 1. Tedavisi olanaksız çene ekleminin tam ankilozu ve çiğnemeyi ileri
derecede bozan çıkık sekelleri.
2. Açılması 20 mm. (hariç)`den az olan ve tedavisi olanaksız çene konstrik-
siyonları.
3. Ameliyatla tedavisi olanaksız, çiğneme fonksiyonunu bozan çenenin kon-
jenital ve sonradan olma şekil bozuklukları, tümörleri, hastalıkları, geniş
defekt ve skatrisleri.

Madde 27 - A) 1. Çiğneme, konuşma ve yutma fonksiyonlarını hafif derecede
güçleştiren iyi olmuş, eski alt ve üst çene kırıkları, kemik iltihapları, şekil
bozuklukları.
2. Yüz görünümünü bozmayan yüz, orbita ve burun kemiği kırıkları ve sekel-
leri.
3. (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Yüz görünümünü bozmayan ya da hafif
şekil bozukluğu yapmış yüzün, sinüslerinin ve çene kemiklerinin iltihabı, kist-
leri, iyi huylu benion kitleleri, hastalıkları ve sekelleri.
4. Ameliyat ve protezle düzeltilebilen yumuşak damağın fonksiyon bozukluk-
ları yapmamış yarıkları, delikleri ve defektleri.
5. Ameliyatla veya ortodonktik tedavi ile düzeltilebilen çene anomalileri.
B) 1. Ameliyat ve protezle düzeltilebilen alt ve üst çenenin kısmi harabi-
yeti.
2. Ameliyatla düzeltilmesine rağmen, fonksiyon kazandırılamayan sert ve yu-
muşak damak yarıkları, delikleri, defektleri, fistülleri ve anomalileri.
C) 27 nci Maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi
ve nekahat halleri.
D) 1. Ameliyatla düzeltilmesi olanaksız çiğneme, yutma, konuşma fonksiyon-
ları ile diş artikülasyon ve oklüzyonunu bozan alt ve üst çenenin kısmi veya
tam harabiyeti, şekil bozuklukları, anomalileri ve tümörleri,
2. Ameliyatla düzeltilmesine rağmen fonksiyon bozukluğu yapmış sert ve yu-
muşak damağın yarık, defekt, delikleri ve anomalileri.

Madde 28 - A) 1. 4 mm.den büyük, en az, karşılıklı 8 diş olmak üzere toplam
16 dişi ilgilendiren ön dişler arası açıklıklar.
2. Alt ve üst dişler arasında 6 mm.ye kadar olan alt çene gerilikleri (ret-
rognatileri), 3 mm.den fazla alt çene ilerilikleri (prognatileri).
3. Arka dişlerin yatay yönde + 3 mm.den fazla 5 dişi ilgilendiren temassız-
lıkları (Laterognati).
4. Alt ve üst çenenin herbirinde ayrı olarak 5`den fazla dişi içine alan
çapraşıklıkları.
5. Alt ve üst çenenin çiğneme ve konuşmayı bozan çok derin damakla birlikte
görülen aşırı çene darlıkları.
6. Amilogenezis imperfekta ve dentinogenezis imperfekta.
7. Alt ve üst çenenin herbirinde 5 diş olmak üzere toplam 10`dan fazla diş-
leri ilgilendiren yaygın mine hipoplazileri.
8. Sabit protezle düzeltilebilen, konuşma ve çiğnemeyi bozmayan alt ve üst
çenenin, ortodontik tedavi gayesiyle çekilmiş dişler ile üçüncü büyük azı diş-
leri haricinde 5`den fazla kısmi diş noksanlıkları.
9. Her türlü dolgu ve endodontik tedavi ile kurtulması mümkün olmayan zorun-
lu 5`den fazla diş çürükleri.
10. Alveol kemiğinde en az 6 mm.ye varan kemik kaybına yol açan 5 dişden
fazla dişleri ilgilendiren periodontitis ve periodontosis halleri.
11. 5 dişden fazla üçüncü derecede (3 mm.) diş mobilitesi mevcudiyeti.
12. 5`den fazla konjenital diş noksanlıkları.
B) 1. Protezle düzeltilebilen tam diş noksanlıkları.
C) 28 nci maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. İleri derecede alveoler kret kayıpları sonucunda protezle ve ameliyat-
la düzeltilemeyen konuşma ve çiğnemeyi bozan tam diş noksanlıkları.

DERİ HASTALIKLARI

Madde 29 - A) 1. Silahlı hizmete engel olmayan, lokalize ve az sayıda iyi
huylu deri tümörleri, pigmente nevüsler, sikatrisler ve yanık sekelleri (yüz
bölgesinde 4 cm2`den, diğer vücut bölgelerinde 10 cm2`den büyük olanlar).
2. Çeşitli nedenlerle oluşmuş, silahlı hizmete engel olmayan estetik görünü-
mü bozmasa bile görülen vücut bölgelerindeki tatuaj, 2 cm2`den daha büyük he-
mangiomalar ve keloidler.
3. Hareketlere güçlük vermeyen, zeka geriliği olmayan, tümörlü, pigmentli
Von Recklinghausen hastalığı.
4. Tedavi ile iyileşmiş ve silahlı hizmete engel olmayan deri tüberküloz
ve tüberkülidleri.
B) 1. Hareketlere güçlük veren, tedavi ile düzelmeyen nevüsler, büyük ve
yaygın iyi huylu deri tümörleri, estetik görünümü bozan yüz ve boyun bölgesinde-
ki yaygın skatrisler.
2. Tedavi ile iyileşmeyen, yüzde ve vücutta ileri derecede şekil bozukluğu
yapmış deri tüberküloz ve tüberkülidleri.
3. Hareketlere güçlük verecek derecede büyük tümörleri olan ya da estetik
görünümü ileri derecede bozan, zeka geriliği ile beraber olmayan Von Reckling-
hausen hastalığı.
C) 29 ncu maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi
ve nekahat halleri.
D) 1. Tedavi ve ameliyatla iyileşmesi olanaksız ve askerlik hizmetlerine
engel olan kötü huylu deri tümörleri.
2. Tedavi ve ameliyatla düzelmesi olanaksız, hareketleri ya da estetik gö-
rünümü bozan çok yaygın skatrisler ve keloidler, vücutta büyük, yaygın pigmentli
nevüsler.
3. Hareketlere güçlük verecek derecede büyük tümörleri olan, ya da estetik
görünümü ileri derecede bozan ve zeka geriliği ile beraber olan Von Reckling-
hausen hastalığı.

Madde 30 - A) 1. Silahlı hizmete engel olmayan, tedavi ile iyileşen, kronik
ve sınırlı deri hastalıkları ve belirtileri (psoriasisler, skleroderma plakları,
lokalize atrofiler, kronik ekzemalar, yaygın olmayan vitiligo plakları, yürüyüşe
ve silahlı hizmete engel olmayan çeşitli nedenlerle olmuş keratodermiler, sıcak
mevsimlerde devam etmeyen ichthyosisler ve benzeri deri hastalıkları.)
2. Tedavi ile iyileşmeyen sınırlı alopecia areata plakları.
3. Askerlik hizmetine engel olmayan soğuk ürtikeri.
B) 1. Hareketlere güçlük veren, tedavi ile iyileşmeyen, kronik ve yaygın
deri hastalıkları ve sekelleri.
2. Güneş ışınlarından etkilenen aktinodermatozlar, yaygın diskoid lupus
erythematosus, deri porfiriası, el, yüz veya vücudu kaplayan yaygın vitiligo.
3. Tedavi ile iyileşmeyen alopecia totalis veya alopecia universalis.
4. Epidermolysis bullosa simple2.
5. (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) En az bir yıllık süreden itibaren ak-
tivasyon ve remisyon periyotlarıyla seyrettiği tesbit edilmiş olan Behçet has-
talığı
a. Ağızda aft,
b. Genital bölgede ülserasyonlar,
c. Göz bulguları,
d. Eklem bulguları,
e. Damar bulguları,
Yukarıdaki (a) veya (b) bendlerinden birini yahut her ikisini içeren en az
üç bulgunun bulunması şartı aranır.
NOT: Bu fıkra subay ve astsubaylarda 2 yıl tedavi periyodundan; yükümlülerde
1 yıl ertesi yıla bırakma veya sevki geciktirme işleminden sonra uygulanır.
C) 30 ncu maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Silahlı hizmete engel olan ve tedavi ile iyileşmeyen, bulaşıcı ve di-
ğer deri hastalıkları (Lepra, eritrodermik, artropatik ve püstüler psoriasisler,
ileri derecede ichthyosisler, 2eroderma pigmentosum, güneş ışınlarıyla şiddetle-
nen veya sistemik belirtisi olan porfirialar, el ve ayaklardaki keratodermiler,
pemphigoid ve pemphiguslar, generalize eritrodermiler, derin mikozlar, tedavi
ile iyileşmeyen geniş ve çeşitli nedenli deri ülserleri, distrofik tip epider-
molysis bullosa, ileri derecede sistemik komplikasyonları olan Behçet hastalı-
ğı).

Madde 31 - A) 1. Tedavi ile tamamen iyileşmiş, sekel bırakmamış sifiliz.
B) 1. Konjenital sifiliz.
C) 31 nci Maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi
ve nekahat halleri.
D) 1. İç organlarda, kemiklerde ve eklemlerde ileri derecede tahribat yap-
mış, tedavisi olanaksız sifiliz sekelleri ve gomlar.
İÇ HASTALIKLARI

Madde 32 - A) 1. 20 yaşına girdiği halde boya göre ağırlıkta, boya göre
standart ağırlık çizelgesindeki ağırlıkların alt sınırından 10 kg. (dahil)`a
kadar eksiklik (önce geçirilmiş hastalığa bağlı olsun olmasın).
B) (Değişik:4/5/1993-93/4398 K.) 1. 20 yaşına girdiği halde boya göre ağır-
lıkta, Boya Göre Standart Ağırlık Çizelgesindeki ağırlıkların alt sınırından
11-20 kg.(dahil) arasında eksiklik.
NOT: Bu fıkra subay ve astsubaylarda 6 aylık bir rejimden sonra, yükümlüler-
de en az bir defa ertesi yıla bırakma ya da bir yıl sevki geciktirme işleminden
sonra uygulanır.
2. 20 yaşına girenlerde boy`un 152 (dahil) santimetreden kısalığı.
NOT : Bu fıkra yükümlülerde en az bir defa ertesi yıla bırakma ya da bir
yıl sevki geciktirme işleminden sonra uygulanır.
C) 32. maddenin A, B, D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Hiç bir askerlik görevini yapamayacak derecede düşkün ihtiyarlık.
2. (Değişik: 4/5/1993-93/4398 K.) Konjenital ya da kronik beslenme yetersiz-
liğine bağlı beden gelişmesinin ileri derecede geriliği, boya göre ağırlığın,
Boya Göre Standart Ağırlık Çizelgesinde gösterilen alt sınırdan 21 kg. ve daha
fazla eksiklik.
NOT: 2 nci ve 3 ncü fıkralar en az bir defa ertesi yıla bırakma ya da bir
yıl sevki geciktirme işleminden sonra uygulanır.
3. 20 yaşını bitirdiği halde boy`un 150 (dahil) cm.den kısalığı.
BOYA GÖRE STANDART AĞIRLIK ÇİZELGESİ
Boy Ağırlık Ağırlık
Ayakkabısız Üst Sınır Alt Sınır
Cm Kg. Kg.
-----------------------------------------------------
150 55 43
151 56 44
Boy Ağırlık Ağırlık
Ayakkabısız Üst Sınır Alt Sınır
Cm Kg. Kg.
--------------------------------------------------------
152 56 45
153 57 45
154 57 46
155 58 46
156 59 47
157 60 48
158 61 48
159 61 49
160 61 50
161 62 50
162 63 51
163 64 51
164 64 52
165 65 53
166 66 53
167 67 54
168 68 54
169 68 55
170 69 55
171 70 57
172 71 58
173 71 58
174 72 58
175 72 59
176 73 60
177 75 61
178 75 61
179 76 62
180 77 63
181 78 64
182 79 65
183 80 66
184 81 66
185 82 67
186 83 68
187 84 69
188 85 69
189 86 70
190 87 71
191 88 72
192 89 73
193 90 74
194 91 75
195 92 76
196 93 77
197 94 78
198 95 79
199 96 80
200 97 81
201 98 82
Boy Ağırlık Ağırlık
Ayakkabısız Üst Sınır Alt Sınır
Cm. Kg. Kg.
-----------------------------------------------------------
202 99 83
203 100 84
204 101 85
205 102 86
206 103 87
207 104 88
208 105 89
209 106 90
210 107 91

Madde 33 - (Değişik: 30/1/1997-97/9106 K.)
A) 1. 20 yaşına girdiği halde boya göre ağırlığın, Boya Göre Standart Ağır-
lık Çizelgesindeki üst sınırdan 30 kg. (dahil) fazlalığı.
B) 1. 20 yaşına girdiği halde boya göre ağırlığın,Boya Göre Standart Ağır-
lık Çizelgesindeki üst sınırdan 31-40 kg. (dahil) fazlalığı.
NOT: Bu fıkra subay ve astsubaylarda 1 yıllık istirahatsiz rejimden sonra;
yükümlülerde en az bir defa ertesi yıla bırakma veya en az 1 yıl sevki gecik-
tirme işleminden sonra uygulanır.
C) 33. Maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi
ve nekahat halleri.
D) 1. Boya Göre Standart Ağırlık Çizelgesindeki üst sınırdan 41 kg.(dahil)
veya daha fazla olan şişmanlıklar.
NOT: Bu fıkra subay ve astsubaylarda 1 yıllık zayıflama rejiminden sonra
uygulanır.

Madde 34 - A) (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) 1. Bir bölgede lokalize lenf
nodülleri büyüklüğünün tedavi sonucu geriye kalmış sekelleri (Lenfomalar ve Tbc.
lenf nodülleri hariç).
B) (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) 1. Bir veya birden fazla bölgede loka-
lize, biyopsi ile kesin olarak saptanmış tüberküloz lenfadenit.
C) 34. Maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. (Değişik: 4/5/1993 - 93/4398 K.) Bir ya da daha çok bölgede her türlü
tedaviye direnen iltihaplı lenf nodülü hastalıkları (komplikasyonlu Tbc.dahil).

Madde 35 - (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
A) 1. Sekonder polisitemiler, hiç bir klinik belirti vermeyen taşıyıcı du-
rumundaki hemoglobinopatiler, anemi veya hemolize neden olmayan eritrosit enzim
defektleri.
2. Anemi, lökopeni, trombositopeni ve benign monoklonal gamapatiler.
B) (Değişik: 10/12/1998 - 98/12161 K.) 1. Anemiye veya hemolize neden olan
eritrosit enzim defektleri, Membran defektleri, hafif koagülasyon ve hemostaz
bozuklukları, methemoglobinemiler.
2. Tam remisyonda akut ve kronik lösemiler ve tam remisyonda lenfomalar,
kemik iliği taransplantasyonlular, diğer remisyonda hematolojik maligniteler,
remisyonda myelodisplastik sendromlar, diğer remisyonda myeloproliferatif
hastalıklar.
3. Kronik idiopatik trombositopenik purpura (ITP). pansitopeniler.
C) 35. Maddenin A,B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Remisyona girmeyen hematolojik maligniteler, ağır koagülasyon ve
hemostaz defektleri, homozigot hemoglobinopatiler ve diğer iyileşme sağlana-
mayan kan hastalıkları.

Madde 36 - A) 1. Aktivitesi durmuş, kalp ve diğer organlarda komplikasyon
yapmamış romatizmal hastalıklar.
B) 1. Beden hareketlerini bozan, üst ya da alt taraf büyük eklemlerindeki
artropati sekelleri (Arızanın yerine göre kas ve iskelet sistemindeki maddelerin
B dilimlerindeki fıkraları gereğince işlem yapılır).
2. (Ek:30/1/1997 - 97/9106 K.) En az 6 ay süren ve varlığı bu süreler içe-
risinde sağlık kurulu kararıyla doğrulanan, sınıflandırılması tam olarak yapıla-
mayan kronik artritler, metabolik artritler (seronegatif Artritler, Reaktif
Artritler, Gut Artriti v.b.).
NOT: Bu fıkra subay ve astsubaylarda 1 yıllık tedavi süresi beklenerek;
yükümlülerde en az 1 yıl ertesi yıla bırakma veya en az 1 yıl sevki geciktirme
işleminden sonra uygulanır.
C) 36. Maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Beden hareketlerini ileri derecede bozan artropati sekelleri (Arızanın
yerine göre Kas ve İskelet Sistemindeki maddelerin D dilimlerindeki fıkraları
gereğince işlem yapılır).

Madde 37 - A) 1. Beden hareketlerini bozmayan primer veya sekonder, spondi-
loartroz, osteitis kondansan, maden zehirlenmeleri, endokrin ya da metabolizma
bozukluklarına bağlı hastalıklar, omurganın konjenital anomalileri (tüberküloz
hariç) spondilit v.b. (Arızanın yerine göre kas ve iskelet sistemindeki madde-
lerin A dilimlerindeki fıkraları gereğince işlem yapılır.)
B) 1. Beden hareketlerini bozan, primer ya da sekonder spondiloartroz,
osteitis kondansan, sacro-ilitis, maden zehirlenmeleri, endokrin ya da metabo-
lizma bozukluklarına bağlı hastalıklar, omurganın konjenital anomalileri (tüber-
küloz hariç), spondilit, v.b. (arızanın yerine göre Kas ve İskelet Sistemindeki
maddelerin B dilimlerindeki fıkralar gereğince işlem yapılır).
2. Beden hareketlerini bozan lumbago, tortikolis, skolyoz, kifoz, lordoz,
nonspesifik (tüberküloz hariç) konjenital omurga hastalıkları v.b. (arızanın
yerine göre Kas ve İskelet Sistemindeki maddelerin B dilimlerindeki fıkralar
gereğince işlemi yapılır.)
C) 37. Maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Beden hareketlerini ileri derecede bozan omurga, üst ve alt taraflar-
daki artropati sekelleri (arızanın yerine göre Kas ve İskelet Sisteminin D di-
limlerindeki fıkraları gereğince işlem yapılır).

Madde 38 - A) 1. Beden hareketlerini bozmayan nörojenik, metabolik, romatiz-
mal, endokrin bozukluklara bağlı artropati sekelleri (arızanın yerine göre Kas
ve İskelet Sistemindeki maddelerin A dilimlerindeki fıkralar gereğince işlem
yapılır).
B) 1. Beden hareketlerini bozan nörojenik, metabolik, romatizmal, endokrin
bozukluklara bağlı artropati sekelleri (arızanın yerine göre Kas ve İskelet
Sistemindeki maddelerin B dilimlerindeki fıkralar gereğince işlem yapılır).
C) 38. maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalıkların tedavi ve nekahat
halleri.
D) 1. Beden hareketlerini ileri derecede bozan nörojenik, metabolik, roma-
tizmal, endokrin, otoimmün ve konnektif doku hastalıklarına bağlı artropati
sekelleri. (Arızanın yerine göre Kas ve İskelet Sistemindeki maddelerin D dilim-
lerindeki fıkralar gereğince işlem yapılır).

Madde 39 - A) 1. (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Her türlü tedavi ile tam
şifa bulan eklem dışı romatizmal, otoimmun konnektif doku hastalıkları.
B) 1. Yukarıdaki hastalıkların beden hareketlerini veya organ fonksiyonla-
rını bozan ve tedaviyle düzeltilemeyen aktivasyonları.
C) 39. maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Beden hareketlerini ileri derecede bozan uzun süreli tıbbi ve cerrahi
tedaviye rağmen iyileşmemiş eklem dışı romatizmal, otoimmün, konnektif doku
hastalıkları.
2382 - 1

Madde 40 - (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
A) 1. Diabetes mellitusa bağlı olmayan geçici hiperglisemiler, glikozüriler,
mellitüriler.
2. Önemli şikayeti olmayan kontrol edilebilen ve kişinin çalışmasına engel
teşkil etmeyen hafif derecedeki hipoglisemiler.
3. Glukoz tolerans bozukluğu olanlar.
NOT: Sekonder tipte glikozürilerde (Hipertiroidi, Hiperpitüitarizm,
Tireotoksikozis,Gastrektomi, Gastroenterostomi, v.b.) neden olan hastalığa göre
işlem yapılır.
4. İdiyopatik hiperlipidemi ve sekonder hiperlipidemiler (Diabetes mellitus,
hipotiroidizm, karaciğer ve böbrek hastalıkları ve akromegali dışında ilaç kul-
lanımı ve anoreksia nervosa gibi hastalıklara bağlı).
5. Komplikasyon yapmamış kontrol altında tutulabilen primer hiperürisemiler.
B) 1. Önemli şikayete neden olan endokrin veya immün sisteme bağlı hipogli-
semiler.
2. Komplikasyon yapmamış ve kontrol altına alınabilen diabetes mellituslar
(Tip-1 Diabetes Mellitus tanısı konan yedek subay adaylarına, yedek subay öğren-
cilerine ve yedek subaylara; erlerde olduğu gibi "Askerliğe Elverişli Değildir"
kararı verilir).
C) 40. maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Önemli şikayeti gerektirip kontrol edilemeyen hipoglisemik sendromlar.
2. Her hangi bir organda komplikasyon yapmış diabetes mellitus.
Dikkat: (Devamı 2383 üncü sayfadadır.)
2382 - 2

Madde 41- A) 1. (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Kişinin çalışma gücünü
bozmayan, şekil bozukluğu yapmamış ve endokrin salgılarda her hangi bir belirti
vermeyen iç salgı bezlerinin hastalık veya hafif derecedeki arıza ve sekelleri
(Gecikmiş puberte, infertilite, tedavi ile düzelmiş hipogonadizm, kriptorsizm
ameliyatlısı, erkek ve kadın menopozu, fonksiyon ve şekil bozukluğu yapmamış
basit guatr, ötroit nodüler guatr, jinekomasti, meme şekil bozuklukları v.b.)."
2. Fonksiyon bozukluğu yapmamış kısmi troidektomiler.
3. Psikojenik poliüri ve polidipsiler.
B) 1. Kişinin çalışma gücünü bozan, şekil, fonksiyon bozukluğu yapmış iç
salgı bezlerinin kronik hastalıkları ve sekelleri.
C) 41. maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Beden vazifelerini önemli derecede
bozan, kişinin çalışma gücünü ileri derecede azaltan, endokrin salgıları ile
ilgili belirti gösteren, tedaviye cevap vermeyen iç salgı bezleri hastalıkları,
kötü huylu tümörleri, memenin kötü huylu tümörleri ve diabetes insipitus.

Madde 42 - A) 1. Sebebi bulunamayan ve organik kalp hastalığına bağlı olma-
yan fizyolojik suffller.
2. (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Otonom sinir sistemi bozuklukları
(Aşırı terleme, Labil hipertansiyon, postural Hipotansiyon, Vazovagal Senkop),
sinüzal taşikardi, sinüzal bradikardi.
3. Aritmiye neden olmayan preeksitasyon sendromları.
4. Kalpte fonksiyon bozukluğu yapmamış pozisyon ve yer değiştirme anomalile-
ri (De2trokardi, de2tropozisyon).
5. Organik nedene bağlı olmayan eksik veya tam sağ dal blokları.
6. (Ek: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Eko veya anjio ile saptanmış, komplikasyon
yapmamış mitral valv prolapsusu.
7. (Ek: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Eko ve anjiografi çalışmaları sonucunda kalp
hastalığı tesbit edilmeyen seyrek gelen ventriküler prematüre atımlar (VPA),
ektopik atılımlar.
B)(Değişik: 4/5/1993-93/4398 K.) 1. 40 yaşına kadar bazal şartlarda 150/95
mm Hg. 40 yaşından sonra 160/100 mm Hg.dan daha yüksek olan ve belirli bir süre
istirahatten sonra yüksek olarak devam eden komplikasyon yapmamış idiopatik
esansiyel hipertansiyon.
2. Nedeni bulunamayan ve başka kalp hastalığı ile birlikte olmayan sol dal
blokları.
3. (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Paroksismal atrial taşikardi,atrial
fibrilasyon, sık gelen VPA`lar gibi ciddi ritm bozukluğu yapan preeksitasyon
sendromları, ğPğ (ğolf-Parkinson-ohite) sendromu.
4. Organik kökenli, tedaviye refrakter, sık gelen, değişik kaynaklı ventri-
küler prematüre atımlar (VPA).
5. Tüberküloz dışı nedenlere bağlı perikardit sekelleri.
6. (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Ameliyat ile tam düzelmiş asiyanotik
konjenital kalp hastalıkları (Sekundum tipi ASD, Sinus Venosus tipi ASD, parsi-
yel pulmoner venöz Dönüş Anomalisi, Koroner Arter Anomalisi,VSD, Sinus Valsalva
Anevrizması, Aortika Pulmoner Pencere, Pulmoner Stenoz, Patent Ductus
Arteriosus) ve cerrahi olarak tam düzeltilmiş artium kalp kası ve büyük damar
yaralanmaları ile mitral yetmezliği ve/veya supra ventriküler taşikardi veya sık
gelen VPA gibi ciddi ritm bozukluğu yapmış mitral valv prolapsusu.
7. Organik veya nedeni bilinmeyen artio-ventriküler veya ventrikül içi
ritm bozuklukları nedeniyle pacemaker takılması.
C) 42. maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) (Değişik: 4/5/1993 - 93/4398 K.) 1. 40 yaşına kadar (40 yaş dahil) 150/95
mm Hg. 40 yaşından sonra 160/100 mm Hg.dan daha yüksek olan renal, serebral, göz
dibinde çok ve yaygın kanama yapan eksuda odakları, papilla ödemi bulunan kalpte
EKG, radyolojik ya da fizik muayenelerle komplikasyon yaptığı saptanan hipertan-
siyonlar.
2. (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) İskemik kalp hastalığı (Unstable Angina
Pektoris) ve kroner arterlerine başarılı PTCA uygulaması yapılan hastalarda
şahsın anginal şikayetleri varsa ve EKG`de buna uyan patolojik bulgular da mev-
cut ise, gerektiği kadar istirahat veya hava değişimi verilir. Şahsın anginal
şikayetleri olup, EKG`de bunu teyit eden patolojik bulgu yoksa stres testleri ve
gerekirse koroner anjiyografi v.b. tetkikleri yapılır. Bu tetkiklerden hiç bi-
rinde patolojik bulgu yoksa istirahat veya hava değişimi verilmez.
İstirahat veya hava değişimi sonunda EKG, stres testleri ve koroner
anjiyografi v.b. tetkikleri normal olduğu halde, hastanın şikayetleri devam edi-
yor ise, bu Madde uygulanmaz. Hastanın şikayetleri olsun ya da olmasın EKG ile
gerektiğinde stres testleri veya koroner anjiyografisinin patolojik bulgular
gösterdiği durumlarda ve kroner arterlerine başarısız PTCA uygulaması yapılan
hastalarda bu Fıkra uygulanır.
3. Miyokard enfarktüsü geçirmiş olanlarda hekimin lüzumlu göreceği istirahat
ya da hava değişimi sonunda unstable anjina pektoris, nefes darlığı, çarpıntı
v.b. gibi hiç bir şikayeti kalmayan, radyolojik muayenede kalp çapları normal
sınırlar içinde bulunan ve diğer herhangi bir komplikasyon yapmamış olup sadece
EKG sekeli (çRS-T izoelektrik çizgide, yalnızca patolojik ç ya da T değişiklik-
leri) kalmış olan olgular ile stabil anjina pektorisli olgular.
4. Miyokard enfarktüsü geçirenlerden hekimin lüzumlu göreceği istirahat
ya da hava değişimi sonunda hastanın hiç bir şikayeti olmasa da EKG`de T nega-
tiflikleri ile beraber S - T segmentinin izoelektrik çizgiden 1 mm.den fazla
sapması, her türlü kalp blokları, fibrilasyon, röntgende kalp büyümesi, aorta ve
miyokard anevrizması ve diğer herhangi önemli kardiyovasküler komplikasyonların
saptandığı olgular.
5. Organik kalp bozukluklarına bağlı olduğu saptanan atrio-ventriküler veya
ventrikül içi kalp blokları, ritm bozuklukları kalp bozukluklarına bağlı olduğu
saptanamayan 2 - 3 ncü derece ve ileri derecedeki atrio-ventriküler bloklar.
6. Klinik, laboratuvar, radyolojik ve EKG tetkikleri ile nedeni bulunamayan
atriyum flatteri, fibrilasyonu, sık sık gelen ve kişinin çalışmasına engel olan
paroksismal taşikardiler, nodal ya da atrio-ventriküler ritmler.
7. Kardio-vasküler sifiliz.
8. Ameliyat olsun ya da olmasın sol veya sağ ventrikül anevrizması, Aort
anevrizması hastalığı, göğüs ağrısı ve ritm bozukluğuna neden olan koroner
arter ektazileri.
9. Ameliyatla tedavisi olanaksız ya da ameliyattan sonra kişinin çalışma gü-
cüne engel olacak endokard, miyokard, perikard tümörleri.
10. Ameliyat olsun ya da olmasın her türlü komplikasyonsuz organik valvül
lezyonları ve semptom vermeyen koroner arter ektazileri, cerrahi tedavi ile
düzeltilmiş koroner damar hastalıkları. Valvül bozukluklarının organik olduğun-
dan şüphe olursa kesin işlem yapılmadan önce C işlemi uygulanır.
11. Ameliyat olsun ya da olmasın, önemli komplikasyon yapmış, organik valvül
lezyonları (Kalpte ileri derecede hipertrofi, kalp yetersizliği, kalp ritm bo-
zuklukları v.b.)
12. Ameliyat olsun ya da olmasın siyanozla birlikte, EKG, röntgen ve diğer
laboratuvar bulguları ile saptanmış, komplikasyon yapmış ya da yapmamış konjeni-
tal kalp hastalıkları.
13. Ameliyat olmamış veya ameliyatla tam düzeltilmemiş konjenital kalp has-
talıkları.
14. Tüberküloza bağlı perikardit sekelleri ve ameliyatları.
15. Kronik kor pulmonale (Klinik, radyolojik, EKG ve diğer laboratuvar bul-
guları ile saptanmış).
16. Nükslerle birlikte subakut bakteriel endokarditis.
17. Klinik ve laboratuvar yöntemlerle (EKG, radyolojik, Ekokardiyografik,
kateter, biyopsi v.b.) saptanmış kardiyomiyopatiler.
18. Cerrahi olarak tedavi edilmiş ventrikül kalp kası yaralanmaları.

Madde 43 - (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
A) 1. Ameliyatla giderilebilen bir veya iki ekstremitede (alt, üst) ve-
nöz dolaşım yetersizliği yapmamış, hafif yüzeysel varisler, küçük travmatik
anevrizmalar ve hafif hemoroidler.
2. Kişinin çalışmasına engel olmayan, organik ve trofik komplikasyon yapma-
mış, vazomotor bozukluklara bağlı ve önemsiz, damar arızaları (Raynaud Fenomeni,
Akrosiyanoz, Livedo Retikülaris v.b.).
3. Çalışma ve beden hareketlerine engel olmayan Hemanjiom, Telenjiektazi
gibi iyi huylu damar tümörleri, hiç bir klinik belirti vermeyen ve sadece renk
değişikliği ile kendini belli eden A-V fistüller.
4. Çalışma gücünü bozmayan, hafif, lokal elefantiyazis ve diğer lenf sistemi
hastalıkları.
5. Ameliyat olsun ya da olmasın, trofik komplikasyon yapmamış servikal kot
Sendromu, Omuz Kuşağı Sendromu, Scalenus Anticus Sendromu, Hiperabrüksiyon Sen-
dromu, v.b.
6. Rekonstrüktif ameliyatla tam olarak düzeltilmiş (Plastikli veya plastik-
siz) periferik damar arızaları.
7. Ameliyat olsun ya da olmasın organik ve trofik bozukluk yapmamış Torasik
Outlet Sendromlar.
B) 1. Bir veya iki ekstremitede radikal tedavisi olanaksız,beden hareketle-
rine engel olan venöz dolaşım yetersizliği yapmış, tromboflebit sekeli ya da
varisler (Bu arızaların 3 cm.`den fazla hipertrofi ya da trofik bozukluk yapma-
ları halinde).
2. Organik ve trofik bozukluklara neden olmuş, vazomotor bozukluklara bağlı
periferik damar hastalıkları (Raynaud Sendromu v.b.).
3. Rekonstrüktif ameliyatla düzeltilmiş, organik ve trofik bozukluklara ne-
den olmuş, periferik damar arızaları.
4. Çalışma gücünü bozan lokal elefentiazis ve diğer lenf sistemi hastalıkla-
rı.
5. Ameliyat olmuş, istirahat ağrısı olmayan, trofik ve vazomotor bozukluk
yapmayan organik okluziv periferik damar hastalıkları (Arteriosklerozis, Oblite-
rans, Thromboanjeitis Obliterans, Buerger v.b.).
6. Ameliyat olsun ya da olmasın organik ve trofik komplikasyon yapmış
Torasik Outlet Sendromları.
7. Ekstremitelerde 3 cm.`den fazla uzunluk ve çevre farkına neden olmuş
konjenital A-V fistüller (Klippel-Trenaunay Sendromu, F.P.ğeber Sendromu v.b.).
C) 43. Maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Ekstremitelerde radikal tedavisi olanaksız beden hareketlerini ileri
derecede bozan, venöz dolaşım yetersizliği yapmış tromboflebit sekeli ya da va-
risler (Bu arızaların 4 cm.`den fazla hipertrofi ya da trofik bozukluk yapmaları
halinde).
2. Ameliyat olsun ya da olmasın ileri derecede organik ve trofik değişik-
liklere neden olmuş periferik damar arızaları ve Torazik Outlet Sendromları.
3. Ameliyat olsun ya da olmasın istirahat ağrısı olan, trofik ve vazomotor
bozukluk yapmış organik okluziv periferik damar hastalıkları (Arteriosklerozis,
Obliterans, Thromboanjeitis Obliterans, Buerger).
4. Tıbbi ve cerrahi tedaviye rağmen düzeltilemeyen fonksiyonel bozukluklar
gösteren damar arızaları.
5. Ameliyatla tedavisi olanaksız önemli anevrizmalar, hemangiomalar, kötü
huylu damar tümörleri ve başka damar arızaları.
6. İleri derecede yaygın elefantiazis ve diğer lenf sistemi hastalıkları.

Madde 44 - A) 1. Ortostatik albuminüriler, nefrit veya nefroz sekeli olmayan
proteinüriler.
B) 1. Nefritis ya da nefrotik sendrom belirtileri ile birlikte olmayan ev-
velce geçirilmiş nefritis ya da nefrozların sekeli olarak görülen (sistemik ar-
teriyel hipertansiyon, ödem, hiposerinemi ve böbrek fonksiyon testlerinde bozuk-
luk bulunmayan, göz dibi normal olan) proteinüriler.
2. (Mülga: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
C) 44. Maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Yapılan tedavilere rağmen düzelmeyen, sistemik arteriyel hipertansiyon
ve ödem, hiposerinemi, böbrek fonksiyon testlerinde bozukluk gösteren, her türlü
nefropatiler (Kronik glomerulonefritis, kronik pyelonefritis, nefrotik sendrom,
üremi sendromu).
2. Nonfonksiyone transplante böbrek.
3. (Ek: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Böbrek fonksiyonlarını normal sınırlara ge-
tirmiş böbrek transplantasyonlu olgular.
SİNDİRİM SİSTEMİ HASTALIKLARI

Madde 45 - (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
A) 1. Özafajitler, özafagusun spazmları, özafagusun semptomsuz divertikül-
leri, tedavi ile iyileşebilen diğer hastalıkları.
2. Ameliyat yapılmamış minimal ve komplikasyonsuz hiatal herniler.
3. Gastropitozis, gastrit, duodenit, mide ve duodenumun tıbbi tedavi ile
iyileşmiş peptik ülser sekelleri (Radyolojik ve/veya Endoskopik Pilor ve Bulbus
Deformasyonları).
4. Mide ve duodenumun semptomsuz divertikülleri.
5. Radyolojik ve/veya gastroskopik olarak mide ve duodenumun tamamen normal
bulunduğu her türlü mide ameliyatları (Vagotomiler, Piloroplasti, Primersütür
Ameliyatı v.b.).
6. Semptomsuz visseropitoz, midenin, ince ve kalın barsağın konjenital mal-
formasyonları, divertikülleri, ince ve kalın barsağın rezeksiyonsuz veya asker-
lik görevini yapmaya engel teşkil etmeyen (Klinik ve laboratuvar bulguların
normal olduğu) segmenter rezeksiyonlu ameliyatları, tek veya bir kaç adet polip-
leri, İrritabl Kolon Sendromu.
7. Karaciğer konjenital lob anomalileri.
8. Safra kesesi ve yollarının semptomsuz konjenital anomalileri, bilier
diskinezileri, asemptomatik komplikasyonsuz safra kesesi taşları, laparatomi
veya laparaskopik olarak yapılmış kolesistektomiler.
9. Laparatomiler, askerlik görevine engel teşkil etmeyen karnın ateşli silah
ve travmalarla, delici ve kesici aletlerle yaralanmaları ve bunların komplikas-
yonsuz ameliyatları, komplikasyonsuz karaciğer ve dalak rüptür ameliyatları.
10. Uyarısız total bilirubin düzeyi % 1-3 mg. arasında olan ve diğer karaci-
ğer fonksiyon testlerinin normal bulunduğu hafif hiperbilirubinemiler.
11. Fonksiyon testlerinde bozukluğa neden olmamış yağlı karaciğer.
12. Karaciğer ve dalağın semptomsuz, tesadüfen saptanan (5 cm.`den küçük)
hemanjiomları.
B) 1. Akalazya (Komplikasyonsuz tedavi edilmiş şekilleri).
2. Hiatal, paraözofajial ve diyafragma fıtıklarının ve diyafragma anoma-
lilerinin komplikasyonsuz ameliyatları, Subdiyafragmatik apse ameliyatları.
3. Objektif yöntemlerle kanıtlanmış, gastrointestinal kanamalara, pilor ve
duodenum darlıklarına veya penetrasyona neden olmuş, tıbbi tedaviden istifade
etmeyen nüks eden peptik ülserler.
4. Pilor ve/veya bulbus deformasyonu gibi radyolojik ve/veya endoskopik ola-
rak anatomik yapıda değişikliklerin tesbit edildiği rezeksionsuz veya parsiyel
rezeksionlu komplikasyon yapmamış ilaç ve özel diyeti gerektirmeyen mide ameli-
yatları (Vagotomi, Piloroplasti, Gastroenterostomi, Parsiyel Subtotal Gastrek-
tomi (primersütür) v.b.).
5. İleri derecede visseropitozlar, hafif seyirli malabsorbsiyon sendromları,
sindirim sistemi tüberkülozları.
6. Kalıcı ve organik nedenlere bağlı, ağır, mükerrer transfüzyonu gerektiren
gastrointestinal mükerrer kanamalar.
7. Hafif absorbsiyon bozukluğu, darlık, körlup sendromu gibi komplikasyon
yapmış ince ve kalın bağırsağın segmanter rezeksiyonları.
8. Komplikasyon yapmamış kronik iltihabi bağırsak hastalıklarının (Crohn,
Kolitis ülseroza v.b.) remisyonları, konjenital ve akkiz megakolon.
9. Tıbbi tedavi ile iyileşmiş tüberküloz peritonitis, komplikasyonsuz ve ağ-
rı krizleri bir ay veya daha uzun sürede gelen peryodik peritonit.
10. Karnın; labaratuar bulgularıyla doğrulanabilen birden fazla organ yara-
lanması, segmenter bağırsak rezeksiyonu veya birden fazla etaplı ameliyatı
(İleostomi, Kolostomi v.b.) gerektiren ateşli silah ve travmalara bağlı yara-
lanmaları ve ameliyatları.
11. Karaciğerin, dalağın hidatik kistleri veya abseleri ile bunların
laparatomi veya laparoskopik ya da pertükan müdahale ile yapılmış her türlü
ameliyatları, labaratuar bulgularıyla doğrulanan komplikasyonlu karaciğer
hemanjiomları (5 cm. ve daha büyük çapta) ve karaciğer rezaksiyonları, nüks veya
rezidü intra veya ekstra hepatik safra yolu taşları, endoskopik
sifinkterotomiler, komplikasyonlu karaciğer rüptür ameliyatları.
12. Mükerrer kontrollerde total bilirubin düzeyleri % 3 mg.`ın üzerinde
konjenital hiperbilirubinemiler (Gilbert, Crigler-Najjar Tip II, Dubin Johnson,
Rotor Sendromları).
13. Travmaya bağlı splenektomiler.
14. En az bir yıl süre ile devam eden, objektif laboratuar yöntemleriyle
saptanmış kosta kavsini geçen splenomegaliler.
15. Tekrarlayan akut pankreatitler.
16. Askerlik görevine engel teşkil eden sindirim sisteminin tedavisi olanak-
sız konjenital yerleşme anomalileri.(İntratorasik mide ve bağırsak ve dalak
v.b.).
17. Biyokimyasal ve histopatolojik olarak düşük aktiviteli kronik hepatit-
ler, fonksiyon bozukluğu yapmış hepatosteatoz: en az bir
ıl devam eden, sebebi bulunamayan, karaciğer biyopsisinde minimal reaktif
değişikliklerin var olduğu kronik karaciğer fonksiyon bozuklukları.
18. Karaciğerin, tedavisi mümkün olan depo metabolik hastalıkları (ğilson
Hastalığı, Hemokromatozis, Hepatik Porfirialar v.b.).
C) 45 inci Maddenin A, B ve D dilimlrindeki hastalık ve arızaların tedavi
ve nekahat halleri.
D) 1. Komplike akalazya ameliyatları, özofagusta disfajiye yol açmış,
endoskopik ve/veya radyolojik olarak saptanmış darlıklar ve ameliyatları.
2. Hiatal ve diyafragmatik fıtıkların komplikasyonlu ameliyatları.
3. Komplikasyon yapmış her türlü mide ameliyatları, Zollinger Ellison
Sendromu, sindirim sisteminin diğer endokrin tümörleri.
4. Kronik ve komplikasyonlu, iltihaplı, granülomlu bağırsak hastalıkları
(Kolitis Ülseroza, Crohn Hastalığı, Diffüz Polipozis) ve bu nedenle yapılan to-
tal kolektomi, total kolektomi+Mukozal Proktektomi+ileal rezervuar ve ileo-anal
anastomoz veya devamlı ileostomiler, ince bağırsak lenfoması ve bu nedenle
yapılan ameliyatlar.
5. Hemikolektomiler.
6. Komplikasyonlu veya nöbeti bir aydan daha kısa aralıklarla gelen peri-
yodik peritonitis, brit ileusları v.b. gibi komplikasyon yapmış yaygın peri-
tonik sekelleri ve yapışıklıkları.
7. Karaciğerlerin, radikal tedavileri mümkün olmayan multipl kistleri.
8. Organik nedenli splenektomiler.
9. Biyokimyasal ve histopatolojik olarak yüksek aktivite gösteren kronik
hepatitler, sirozlar, ağır toksik hepatitler, portal hipertansiyon, Banti
Sendromu, portal hipertansiyon nedeni ile yapılmış sant ve diğer ameliyatlar.
10. Kronik sklerozan kolanjit, safra yolu darlıkları, Caroli Hastalığı.
11. Kronik pankreatitler, pankreasın kistleri, mükoviscidosis.
12. Ağır malabsorbsiyon sendromları.
13. Sindirim sisteminin ekleri olan karaciğer, safra kesesi ve yolları,
dalak, pankreas ve peritonun her türlü kötü huylu tümörleri.
14. Gastro-intestinal kanalın ameliyat edilmiş malign tümörlerinin
komplikasyonsuz remisyonları.
15. Karaciğerin tedavisi mümkün olmayan metabolik ve depo hastalıkları.
16. Karaciğer, pankreas, ince bağırsak transplantasyon ameliyatları.
GÖĞÜS HASTALlKLARI

Madde 46 - A) 1. (Değişik:4/5/1993-93/4398 K.) Tüberküloz basili çıkaran
(Basilifer olgular ile, basil çıkarmadığı halde radyolojik ve diğer laboratuvar
muayene yöntemleri ile akciger tüberkülozu tanısı konmuş ve akciğer tüberkülo-
zunun geçerli tedavisi yeterli süre uygulanmış olguların iyileşen hastalıkları
ve sekelleri ile radyolojik olarak saptanan 2 cm.den küçük tüberkülomalar.
Bu fıkra uyarınca tüberküloz tanısı konularak tedavi edilmiş yükümlülerle,
erler için bu maddenin B diliminin 1 nci fıkrası uygulanır. (Yükümlü ve erlerin
eskiden geçirilmiş hastalıklarının kanıtı için tedavi gördüğü Göğüs Hastalıkları
Hastanesi ya da Verem Savaş Dispanserlerinin raporu gereklidir).
2. Akciğer ve mediastenin tüberküloz dışı hastalıklarının birkaç tane fibröz
ya da kalsifiye sekelleri.
3. Belirli bir nedene bağlı olmayan, akciğerlerin radyolojik bronkovasküler
arborizasyon artmaları.
B) 1. Tüberküloz basili çıkaran (Basilifer) olgular ile, basil çıkaramadığı
halde radyolojik ve diğer laboratuvar muayene yöntemleri ile akciğer tüberkülozu
tanısı konmuş ve akciğer tüberkülozunun geçerli tedavisi yeterli süre uygulanmış
olguların iyileşen hastalıklarının her iki akciğer ya da bir tek akciğerde geri-
de kalan yaygın, fibröz kalsifiye ya da fibrökalsifiye sekelleri ve radyolojik
olarak saptanan 2 cm.den büyük tübörkölomalar (2 cm. dahil).
2. Fonksiyon bozukluğu yapmış, tüberküloz dışı, primer ya da sekonder kronik
akciğer ve mediasten hastalıkları (akciğer fibrozisi, pnömokonyozis, sarkoidozis
v.b.) ya da bu hastalıkların sekelleri.
C) 46. Maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Her tür tedaviden yararlanamayan akciğer tüberkülozu ya da uzun bir
tedavi sonucu geride kalan, çok yaygın, fibröz, kalsifiye, fibrokalsifiye sekel-
leri.
2. İleri derecede fonksiyon bozukluğu yapmış, akciğerler ve mediastenin Tbc.
dışı kronik hastalıkları ya da sekelleri.

Madde 47 - A) 1. Hiç bir belirti vermeyen, fonksiyon bozukluğu yapmamış, an-
cak laboratuvar muayeneleri ile tanı konulmuş, lokalize bronşektazi, lokalize
amfizem ve bronş hastalıkları.
B) 1. Yaygın olmayan, fakat komplikasyonlu (kanama, süpürasyon v.b.) bron-
şektaziler.
2. Fonksiyon bozukluğu yapmış, obstrüktif tip akciğer hastalıkları (kronik
bronşit, amfizem, bronşial astma).
C) 47.Maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve ne-
kahat halleri.
D) 1. Tıbbi ve cerrahi tedaviden yararlanamayan, komplikasyonlu ya da komp-
likasyonsuz yaygın bronşektaziler.
2. İleri derecede fonksiyon bozukluğu yapmış, klinik belirtileride bulunan,
kronik obstrüktif tip akciğer hastalıkları.

Madde 48 - (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.)
A) 1. Akciğer ve mediastenin hiç bir klinik belirti vermeyen, küçük lokalize
hava kistleri, Konjenital anomaliler ve küçük kist hidotikleri, tam tedavi
edilmiş iyi huylu tümörleri.
B) 1. Objektif klinik belirtilerle birlikte bulunan, akciğerlerin nisbeten
büyük yabancı cisimleri, konjenital anomalileri, hava kistleri ve kist hidatik-
leri.
2. Akciğer ve mediastenin tıbbi ve cerrahi olarak tedavi edilmiş ancak
fonksiyon bozukluğuna neden olmuş iyi huylu tümörleri.
C) 48.Maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve ne-
kahat halleri.
D) 1. Akciğerlerin ileri derecede irreversibl fonksiyon bozukluğu yapmış bü-
yük hava kistleri, yabancı cisimleri, konjenital anomalileri, iyi huylu tümörle-
ri, çok sayıda ya da çok büyük olup ameliyattan yararlanamayacak olan kist
hidatikleri.
2. Göğüs kafesi içinde primer ya da sekonder kötü huylu tümörler.

Madde 49 - A) (Değişik: 4/5/1993-93/4398 K.) 1. Plevra biopsisi ile kanıt-
lanabilmiş ya da diğer laboratuvar muayene yöntemleri ile plöritis tüberküloza
tanısı konularak geçerli tüberküloz tedavisinin yeterli süre uygulanmasından
yararlanıp sekel bırakmaksızın şifa bulmuş plevra tüberkülozu.
Bu fıkra uyarınca plevra tüberkülozu tanısı konularak tedavi edilmiş
yükümlülerle erler için bu maddenin B diliminin 1 nci fıkrası uygulanır.
(Yükümlü ve erlerin eskiden geçirilmiş hastalıklarının kanıtı için tedavi gör-
düğü Göğüs Hastalıkları Hastanesi ya da Verem Savaş Dispanserinin raporu
gereklidir).
2. Faaliyet belirtileri bulunmayan, kosta-diafragmatik sinüs kapalılığı,
fonksiyon bozukluğu yapmamış şeridi ya da lokalize bir sahadaki plevra kalın-
laşmaları, fişsuritler (Tbc.etyolojili olanlar hariç) ve kolayca tedavi edilmiş
hafif spontan pnömotoraks.
En az 5 yıl önce geçirilmiş bir Tbc. kesin tanısı konulamamış akciğer paran-
kiminde de lezyon bulunmayan plörezi sekelleri de bu madde kapsamındadır.
B) (Değişik: 4/5/1993-93/4398 K.) 1. Plevra biopsisi ile kanıtlanabilmiş
ya da diğer laboratuvar muayene yöntemleri ile plöritis tüberküloza tanısı ko-
nularak geçerli tüberküloz tedavisinin yeterli süre uygulanmasından yararlanıp
şifa bulmuş plevra tüberkülozu sekelleri (Fonksiyon bozukluğu yapmamış olsa da)
ve fonksiyon bozukluğu yapmış ya da beş interkostal alanı tutmuş plevra kalın-
laşmaları.
2. (Değişik: 30/1/1997 - 97/9106 K.) Nüks eden pnömotorakslar (Nüks Pnömoto-
raks geçirdiğine dair sağlık kuruluşlarından resmi raporlar gereklidir.
C) 49. Maddenin A, B ve D dilimlerindeki hastalık ve arızaların tedavi ve
nekahat halleri.
D) 1. Etyolojisi ne olursa olsun ileri derecede fonksiyon ve şekil bozukluğu
yapmış plevra kalınlaşmaları.
2. Tıbbi ve cerrahi olarak tedavi edilemeyen pnömotorakslar ve kronik ampi-
yem.