Otopsi Nedir?

Otopsi

Cesedin dıştan ve içten incelenmesi demektir. Kelime olarak Auto(kendi) ve opsis(görmek) kendini görme anlamını taşır. Herhangi bir hastalığın tanımı yönünden yapıldığı gibi adli olaylarda ölüm nedeninin tanımı, olayın kaza, intihar olduğunun tespiti ölüm zamanı ve kimlik saptanması amacı ile yapılır. Hastalığın tanımı nedeni ile yapılan otopsilere(TIBBİ OTOPSİ) adliyeye ihbar edilmiş ölümlere yapılan otopsilere ise ADLİ OTOPSİ denir.

Tıbbi otopsiler için aileden izin alınması gereklidir. Adli otopsilerde böyle bir izne gerek yoktur.
Otopsi her yerde yapılabilirse de Morg bulunan yerlerde morga kaldırılması ve orada yapılması uygundur.
Otopside vücudun üç boşluğunun açılması mecburiyeti vardır. 3 boşluk açılmadan yapılan otopsilerde belirlenen ölüm sebebi her zaman tartışmaya açıktır ve eksik otopsi olarak vasıflandırılır.

Başın Açılması

Baş derisi, başın tepesinden geçip iki kulak arasını birleştirecek bir şekilde kesilir.Cilt altı, adale grupları,kafatası kemikleri bir kitabın sayfalarını çevirir gibi incelenip kaydedilir. Kafatası kemiği testere ile kesilerek ikiye ayrılır. Beyin zarları, beyin ve kafa kaide kemikleri incelenir

Göğüs Boşluğu ve Karın Açılması

Çene altından başlayıp göbeğin sol tarafından geçen bir kesitle göğüs ve karın derisi kesilir. Kesit karında derinleştirilir. (Bu işlem karın organları zedelenmeden yapılmalıdır)

Boyun ve Göğüs Boşluğu Muayenesi

Kalp zarı, akciğerler önce gözle incelenir sonra el göğüs boşluğuna sokulup organlar kenara çekilerek kan-sıvı olup olmadığına bakılır, daha sonra göğüs organları tek tek çıkarılarak incelenir.
Boyun organları çıkarılıp, nefes borusu, yemek borusu boşlukları, hyoid kemik, thyroid kıkırdak ayrı ayrı incelenir.

Karın Organları

Diafragma kesilir, karın zarı yukarı kaldırılıp organlar tek tek incelenir.

Pelvis Organları

Mesane, rectum, rahim, yumurtalıklar, prostat, ayrı ayrı incelenir.
Kol, bacak, göğüs, karın, sırt ve kalçalara uzunlamasına derin kesitler yapılarak derin ekimoz olup olmadığına bakılır.
Cesedin kimliği belli ise kan, idrar (bulunamazsa mesane yıkama suyu) ve iç organlardan örnekler alınarak alkol, uyutucu ve uyuşturucu arattırılmak üzere Kimya İhtisas Dairesi'ne, cesedin kimliği belli değilse kan, kemik doku, karaciğer örneği alınarak kimlik belirlenmesine esas olacak DNA analizi için Biyoloji İhtisas Dairesi’ne, yine ayrıca tüm organlardan alınan örnekler mikroskopik(histopatolojik) inceleme için histopatoloji laboratuarına gönderilir.

Otopsi sonucu bir rapor düzenlenir. Bu rapora otopsinin nerede, ne zaman kim tarafından yaptırıldığı ve yapıldığı hakkında bilgilerle başlanır. Kimlik tespitine yarayacak deliller tespit edilir. Darp- cebir asarı boyunda boğma izi, delici- kesici alet yarası varsa vasıfları ile kaydedilir, ölen kişi herhangi bir hastanede tedavi görmüşse ona ait bulgular kaydedilerek iç muayene bulgularına geçilir, alınan doku örneklerine ait biyolojik, mikroskopik ve toksikolojik inceleme bulguları kaydedildikten sonra raporun sonuç kısmına kişinin kesin ölüm sebebi belirtilerek otopsi raporuna son verilir.

Ölünün Dış Muayenesi:

Adli Tıp bakımından ölünün dış muayenesi çok önemlidir. Bu konu onun için tekrara değer bulunmuştur. Sistematik bir muayene şu şekilde yapılır.

Hüviyet tayini bakımından araştırma. Boy, kilo, tatuaj, kişisel özellikler, bünye, saçların gözlerin rengi, ben, ur v.s. tespit olunur.
Cebir ve şiddet belirtisi araştırılır. Yara, bere, sıyrık, ezik, tırnak izleri tespit edilir.
tedavi yapılmışsa tedavi izleri kaydedilir.

Ölüm belirtileri, soğuma, sıvı kaybetme,ölü lekeleri, ölü katılığı, çürüme, sabunlaşma , mumyalaşma tetkik edilir.
Adli Tıbbi çok ilgilendiren bölgeler, boyun, saçlı deri, ağız, burun, ulak, anüs-cinsel organlar incelenir. Ellerle, tırnak içlerinde, lekeler, organik kalıntı varsa bunlar tespit edilir.

Yetişkinlerde Otopsi

Otopsi tekniği, rönesanstan günümüze pek az değişmiştir. Günümüzde uygulanmakta olan değişik otopsi yöntemlerinin hemen tümü 1700′lerde Bonetus, Boerhaave, Morgagni’nin deneyimlerine dayanır. Bu deneyimler, 1800′lerde Rokitansky ile Virchow’un çalışmaları ile zenginleşmiş ve organların otopsideki görünümleri ile ilgili bu günkü bilgilerimizin hemen tümü o yıllarda tanımlanmıştır. Kafatasının açılması için, her iki kulağın arka-üst kısımları hizasındaki kafatası derisine oksipital kemik üzerinden geçen bir kesi yapılır. Deri-derialtı dokuları öne/arkaya doğru sıyrılarak kafatası kemikleri ortaya çıkarılır. Masseter kasları yukarıdan aşağı doğru sıyrılır. El testeresi veya benzer işlev gören otomatik aletler yardımıyla kafatasının üst kısmı kesilerek bir kapak biçiminde kaldırılır. Beyin zarları kesildikten sonra beyin ve beyincik çıkarılır. Dış görünümü incelenen beyin ve beyincik, kesilmeden formalin solüsyonuna konulur. Bu organların anatomik ayrıntılar korunarak incelenebilmesi için en az 15-20 gün tespit sıvısında kalmaları ve sertleşmeleri gereklidir.

Göğsün açılması için, boynun ön-orta-alt kısmından (fossa jugularis üzeri) başlayan ve göbeğin aşağısına (simfizis pubis) kadar uzanan bir kesi yapılır. Bu kesi, karnın açılması için de kullanılacaktır. Kesilen deri, sağa ve sola doğru göğüs duvarından sıyrılarak sternum ve kostalar ortaya çıkarılır. Kostaların sternuma yakın olan birkaç santimetrelik kısımları kıkırdaktır. Bu kıkırdak kısımlar, kostanın kemikleştiği yerin hemen dibinden yukarıdan aşağı doğru birer birer kesilirler. Sternoklaviküler eklemler bistüri yardımı ile kesilir. Sternum, iki yanında kıkırdak kosta parçalarıyla bir kapak gibi kaldırılır. Göğüs boşluğundaki organlar yerlerinde incelendikten sonra, önce akciğerler ardından da kalp çıkarılır. Gerekli olduğunda, tiroid, larinks, dil gibi organlar da mandibulanın iç yüzünden ve vertebraların önyüzlerinden sıyrılarak çıkarılırlar.

Göğüs organları alındıktan sonra, diyaframın da kesilmesiyle karın boşluğunun açılmasına geçilmiş olur. Önce, ince bağırsakların büyük kısmı (jejunum, ileum) ve kalın bağırsaklar uçları bağlanarak çıkarılırlar. Daha sonra, mide, ince bağırsağın kalan kısmı (duodenum), pankreas ve dalak çıkarılır. Karaciğer ve böbrekler çıkarıldıktan sonra, mesane ve erkek/kadın genital organlarının çıkarılmasına geçilir.

Vücudun diğer kısımlarının da incelenmesini gerektiren özel bir durum yoksa, otopsinin organların çıkarılması ile ilgili kısmı bitmiştir. Beyin ve beyincik dışındaki organların herbiri değişik yöntemlerle kesilerek incelenir. Hastalıklı bölgelerden histopatolojik inceleme için örnekler alınır. Otopsi raporu hazırlanana kadar organlar formalinde saklanır. Gerekli görüldüğünde yeniden örnekler alınabilir. Otopsi, kafatası ve göğüs kafesinin kesilen kısımlarının yerine konması ve derinin dikilmesi ile biter. Çıkarılan organların inceleme açısından önemi kalmayan kısımları da göğüs ve karın boşluklarına konulur.

Ölüme neden olan hastalıkların önemli bir kısmında otopsi sırasında bu hastalığa ait bulguların makroskopik olarak saptanması mümkündür. Pnömoni, siroz, appendiks perforasyonu, tümörler, makroskopik olarak kolayca tanımlanabilirler. Bazı hastalıklar ise, ancak mikroskopik incelemeden sonra tanınabilirler. Örnek olarak ensefalitler ve glomerül hastalıkları verilebilir. Makroskopik inceleme sırasında alınan örnekler üzerinde gerek duyulan her türlü özel boya yönteminin uygulanması da mümkündür. Otopsi yapılmasından raporun yazılmasına kadar geçen süre, büyük değişkenlik gösterebilmekle birlikte, genellikle birkaç haftadır. Akademik kurumlarda, otopsi sonuçları değişik kliniklerden doktorların katıldığı toplantılarda hasta hakkında bilgi verilmesiyle başlayan bir toplantıda sunulur. Otopsi bulguları; toplantı sonunda, katılımcıların olası tanıları dinlendikten sonra açıklanır.

Zehirlenme kuşkusu bulunan durumlarda, alkol veya ilaçların kandaki düzeylerinin saptanması gerekli olduğunda, vitreus sıvısı (enjektör ile), kalp ventriküllerinde bulunan kan, mide ve mesane içerikleri ayrı kaplara alınarak incelenmeye gönderilir. Adli otopsilerde, bu örnekler savcıya teslim edilir.

Otopsi Tekniği

• Otopsiler, aydınlatması ve havalandırması uygun, temizlenmesi kolay bir ortamda yapılmalıdır. İyi bir otopsi salonunun ameliyathaneden farkı yoktur. Otopsiye katılanların bulaşıcı enfeksiyonlardan korunmak için önlem almaları gereklidir. En basit önlemler, maske takmak, gözlük kullanmak ve otopsi sırasında gerek oldukça eldivenleri değiştirmek biçimindedir. Otopsiyi izleyenlerin de bu açıdan dikkatli olmaları gereklidir.
• Otopsiye başlamadan önce, gerekli iznin alındığından ve otopsi masasında bulunan cesedin doğru kişiye ait olduğundan emin olmak gerekir. Hastanın bakımından sorumlu olanlar da, adli bir durum söz konusu değilse, otopside hazır bulunabilirler.
• Otopsinin başında, cesedin dış muayenesi yapılır. Ölümün gerçekleşmiş olduğunu gösteren bulgular belirlenir. Adli olgularda, dış muayeneden elden edilen veriler olayın aydınlatılmasında birinci derecede rol oynayabilir. Dış muayenede tüm vücut, gözle ve gerek olduğunda palpasyonla incelenir; bulgular not edilir; fotoğraf çekilebilir.
• Otopside klasik olarak üç vücut boşluğu (kafa, göğüs ve karın) açılır; buralardaki organlar incelenir ve gerekli görülen kısımlardan histopatolojik inceleme için örnekler alınır. Duruma göre medulla spinalisin çıkarılması ve ekstremite diseksiyonu gibi işlemler de yapılabilir.
• Otopsiyi yapan ekibin ve diğer koşulların durumuna göre bu boşluklar sırayla veya aynı anda açılabilirler. Hastanın ve hastalığın özelliğine göre, otopsi işlemindeki bütün adımlarda ve ayrıntılarda değişikliğe gidilebilir; amaç, ceset üzerindeki inceleme ile mümkün olduğu kadar çok bilgi elde edebilmektir. Otopsi sırasında radyolojik incelemeler yapılabilir, mikrobiyolojik çalışmalar için örnekler alınabilir, fotoğraflar çekilebilir. Bütün bu işler; herhangi bir sağlık personeli-hasta ilişkisindeki gibi yapılır. Ceset, hemen her açıdan hastanın sahip olduğu haklara sahiptir ve otopsiyi yapanlar otopsinin ciddi bir iş olduğunu bilirler.
• Otopsi bittikten sonra, açılan boşluklar dikilerek kapatılır. Bu dikişler normal bir cerrahi dikişe göre daha kaba görünseler de, hastanın yüzünün ve vücudunun genel görünüşünde otopsi nedeniyle belirgin bir bozulma olması söz konusu değildir. Otopsi, ölene zarar vermez.

OTOPSİ;

Almanca. Otopsi, Leichenöffnung (f), Fransızca. autopsie (f), İngilizce. Autopsy. Cesedin dıştan ve içten tetkik edilmesi. Ölüm sebebini ve zamanını tespit, vücuttaki organların durumunu tetkik ve kimlik belirlenmesi için cesedi kesip, parçalara ayırarak muâyene etme. Otopsi, tıp ilminde insan vücûdunu daha yakından tanıma, ölüm ve hastalık sebeplerini bulma, hastalığın vücuttaki izlerini görme vs. gibi maksatlar için yapılmaktadır. Zamânımızda adlî tıbbı en çok meşgul eden konulardan birisi de, cinâyete kurban giden kimliği belirsiz kişilerin kimlik tespitidir. Kimlik tespiti için birçok çârelere başvurulmaktadır.

Ortaya çıkışından bu tarafa değişik birçok sahada başarı ile kullanılan kompütürler, artık adlî tıp alanında da kullanılmaya başlanmıştır. Kompütürün burada yaptığı şey, ölmüş çeşitli kişilere âit fotoğraf görüntülerini kimliği tespit edilemeyen kişinin kafatası üzerine aksettirmesi ve kısa zamanda maktulün (öldürülenin) kimliğini tespit etmesidir. İlk otopsi 1374 yılında Fransa’da yapılmıştır. Almanya’da Beşinci Charles, çocuk düşürme, dikkatsizlikle adam öldürme, intihar durumlarında, hekim, cerrah ve ebelere otopsi yapma, olay hakkında otopsi raporu verme mecburiyeti koymuştu. Bizde ilk otopsi 1841’de Profesör Bernand tarafından yapılmıştır. 1866 senesinde açılan Mekteb-i Tıbbîye-i Şahânede, adlî tıp dersleri okutulmaya başlanmış, 1920’de ilk adlî tıp enstitüsü kurulmuştur. Tıp ilminde iki maksatla otopsi yapılmaktadır. Biri, ilmî çalışmalar içindir. Buna “Kadavra Otopsisi” denir (Bkz. Kadavra). Diğeri de adlî vak’aların tespiti için yapılmaktadır. Buna “Adlî Otopsi” denilmektedir. Bu, daha ziyade ceza hukûkunun tatbikatında, delil tespitine yaramakta olup, adlî tıbbın en mühim konularından birisini teşkil etmektedir.

1. Husûsi otopsi:

Ölen şahsın vasiyeti veya ölü sâhipleri tarafından istenen ve ölümün hakiki sebebini meydana çıkarmaya yönelik otopsidir. İlmî araştırma için ve tıp talebelerine öğretmek için yapılan otopsi de bu gruba girer.

2. Adlî otopsi:

Ölümün şüpheli olduğu hallerde, zehirlenme vak’alarında, kurşun yaralarından ölen kimselerin vücudunda kalan kurşunları çıkarmak gâyesiyle adliyeye intikal etmiş vak’alara yapılan otopsilerdir. Adlî otopsiler, kânunun mükellef kıldığı nizam ve intizam içinde yapılır. Bu nizam, Cezâ Muhâkemeleri Usûlü Kânunu’nun (C.M.U.K) 79, 80, 81, 82’nci maddelerinde düzenlenmiştir. Adlî otopsilerde ise, cenâze sâhibinin rızâsının olup olmamasının hiç kıymeti yoktur. Ceset adliyenin malı hâline gelmiştir ve adliye bunun üzerinde istediği şekilde muâmele yapabilir. Umumî Hıfzıssıhha Kânunu’nun 70’inci maddesi gereğince bulaşıcı ve salgın hastalıktan öldüğü şüphesi duyulan olaylarda ölü sâhibinin izni alınmadan hastâne tarafından otopsi yapılabilir.

Otopsi nasıl yapılır:

Bir ölünün adlî muâyenesi (otopsisi), birisi adlî doktor olmak şartıyla iki hekim, hâkim ve tehlike umulan hallerde savcı tarafından yapılır. Bu iş, ölüyü son hastalığında tedâvi eden hekime yaptırılamaz. Görülen lüzum üzerine ölünün mezardan çıkarılmasına müsâde edilir. Bu taktirde Umûmî Hıfzıssıhha Kânunu’nun 227’nci maddesi gereğince mahalli belediyeye, yoksa muhtarlığa bildirilmesi lâzımdır. Mâni sebepler olmadıkça, otopsiden evvel ölüyü tanıyanlara gösterilerek hüviyeti tesbit edilir. Cesedin dış görünüşü, bulunduğu yerin özellikleri tespit edildikten sonra ceset muâyene edilir.

Bu muâyenede cesedin elbiseleri çıkarılır. Vücûdun görünen bütün dış özellikler (saç, sakal, ten rengi, yaşı, yaralar, lekeler vs. gibi) yazılır. Cezâ Muhâkemeleri Usûlü Kânunu’nun 81’inci maddesine göre, otopsi, ölünün hâli müsâit oldukça mutlaka baş, göğüs ve karnın açılmasını gerektirir. Bilhassa cinâyetlerde bu kısımlar mutlaka açılır. Otopsi sonunda, gerek dış muâyenenin, gerekse otopsinin bütün netîcelerini içinde bulunduran, hâkim veya savcı ile hekimler tarafından imzâlanan otopsi zabtı(tutanağı) hazırlanır. Doktorlar tarafından hazırlanan ve ölüm sebebini ve mekanizmasını bildiren gerekçeli rapora ise “otopsi raporu” denir.

Zehirlenmelerde otopsi:

Bu vak’alarda otopsi tekniği biraz değişiktir. Yakıcı zehirler değdiği yeri, cildi, ağzı, boğazı, mîdeyi yakıp harap ederler. Mîde delinebilir. Bunlarda mîde ve barsak muhtevâsı ayrı kavanozlara boşaltılıp, zehir araştırması için laboratuvara bir miktar kanla birlikte gönderilir.

Bebek otopsileri:

Yeni doğan çocuklarda çocuğun vaktinde doğup doğmadığını tâyin için boy, kilo, kafa ölçüleri, göbek kordonu, kemikleşme noktaları(diz ve topuk), diş incelenir. Bebeğin ölü mü doğduğu yoksa canlı doğup sonradan mı öldüğünü anlamak için hidrostatik test yapılır. Kalp, timüs bezi ve akciğerler çıkarılarak suya atılır. Akciğer nefes almışsa bunlar suyun üstünde yüzerler. Eğer ölü doğmuşsa batar. Böylece ölü doğup doğmadığı anlaşılmış olur.