Tıp Bilimine Yardımcı Bilim Dalları

Tıp Bilimine Yardımcı Bilim Dalları

MsXLabs.org
Tıp biliminin teşhis ,tetkik ve tedavide yardım aldığı bilim dalları vardır.Bunlar Biyokimya,Biyomühendislik,Farmakoloji,Biyoteknoloji,Tıbbi Genetik,Eczacılık,Biyofizik gibi bilim dallarıdır.Bu bilim dalları nedir? Ne işe yarar ?Tıp biliminde yerleri nelerdir ?

Biyokimya nedir?

Canlı sistemlerin bazı kısımları doğrudan gözle görülebilir. Daha küçük bazı kısımları ise mikroskobiktir. Ancak ışık veya elektron mikroskobu ile görülebilmektedir. Bunların haricinde canlıdaki sistemlerin elektron mikroskobu ile görülemeyecek kadar küçük ve ince bir yapısı vardır. Bu sebeple biyokimyanın incelediği yapılara ultramikroskobik yapılar adı verilir. Bu ultramikroskobik yapı, moleküller, molekül toplulukları ve iyonlardır. Biyokimya, incelemesini iki bölümde yapar. Birincisi
yapının incelenmesidir ki, burada canlıyı meydana getiren maddeler ve bunların organizmadaki dağılışı incelenir. Diğer kısımda bu maddelerin fonksiyonel (yaptıkları işin) incelenmesi yapılır. Biyokimya, önceleri organik kimyanın bir kolu olarak başlamıştır. Modern kimyanın kurucusu
Lavoisier'in organik maddelerin yanmasıyla CO2 ve H2O (karbondioksit ve su)nun meydana geldiğini
göstermesinden sonra, organik kimyacıların havyani ve nebati kaynaklı çeşitli bileşiklerin ayrılıp tanınması için yaptıkları çalışmalar, biyokimyanın başlangıcını teşkil etmiştir. Pasteur'un fermantasyon (mayalanma) üzerindeki geniş araştırmaları Buchner'i çağdaş enzim kavramına yöneltmiş, bu arada pH kavramı ve vücuttaki nötralizasyon reaksiyonlarına ait fikirler geliştirilmiştir. Daha sonraları nükleik asidler keşfedilmiş ve organizmanın en önemli enerji maddesi olan "adenozin trifosfat" (ATP) kastan elde edilmiştir.
Metabolizma reaksiyonlarının aydınlatılması gayesiyle de araştırmalar yapılmış; Knoop, yağ asitlerinin organizmada Beta-Oksidasyon ile yakıldığını; Krebs ve Hanseleit, vücutta amonyaktan üre sentezinin "Ornitin Siklusu" adı verilen bir seri metabolizma reaksiyonu ile meydana geldiğini göstermişlerdir. Virüslerin nükleoprotein yapısında olduğunun gösterilmesi canlılık ve cansızlık kavramları arasında kesin bir sınır olmadığını zihinlere yerleştirmiştir. Bazı vitaminlerin enzim işleyişinde görevli maddelerle olan ilişkilerinin açığa çıkarılması, vitaminlerin canlıdaki görevlerine bir derece açıklık getirmiştir. Proteinler ve nükleik asitler gibi makromoleküllerin yapılarının yeni metodlarla daha ayrıntılı biçimde aydınlatılması, biyokimya alanında en parlak gelişmelerdir.
Biyokimyanın ayrı bir bilim dalı olarak ortaya çıkması iki ana sebepten dolayıdır. Birincisi, kimya sadece kimyasal yapı ve olaydan bahsederken, biyokimyanın her molekülün hayati fonksiyonunu araştırmasıdır. Diğer önemli sebep biyokimyanın kimyadan çok daha ayrı ve ileri tekniklere ihtiyaç göstermesidir. Biyokimya, kimyanın bütün tekniklerini kullandıktan başka biyolojik materyallerden de faydalanmaktadır.
Yaşayan cisimlerin muhtevası: Yaşayan cisimlerin ana yapıları başlıca karbonhidratlar, yağlar, proteinler ve nükleik asitlerden meydana gelmiştir. Hücrede temel maddelerin oranları; protein % 50-60, nükleik asitler % 10-20, karbonhidratlar % 5, yağlar % 10-20 şeklindedir. Ayrıca miktar olarak çok az bulunmasına karşı hayati önem arz eden maddeler de bulunmaktadır. Bunların başında enzimler (fermentler) gelir. Bütün bu organik maddelerin dışında hücre ve dokuların hepsinde potasyum, sodyum, kalsiyum, mağnezyum, fosfor ihtiva eden tuzlar vardır. Demir, mangan, bakır, çinko, kobalt, selenyum ve sulfatlar da küçük miktarlarda bulunur.
Enzimler canlı organizmada kimyasal reaksiyonların olmasında rol oynayan organik maddelerdir. Enzimler çok değişik sayı ve türde olup, her kimyasal reaksiyonda veya her ayrı tip reaksiyonda ayrı bir enzim (ferment) rol alır. Bütün enzimlerin ana yapısı protein olup az bir kısmı protein olmayan bölümler de ihtiva ederler. Enzimleri, biyokimyanın bir dalı olan Enzimoloji inceler.
Hücrede enerji yapımı: Hücrenin enerji ihtiyacı iki türlü karşılanır. Bunlardan birisinde oksijen kullanılarak enerji kaynağı olan maddelerden (karbonhidratlar gibi) karbondioksit ve su çıkışıyla enerji sağlanır. Diğer yolda ise oksijen kullanılmaksızın şekerler daha küçük moleküllere (laktik asit, butanol, asetik asit) parçalanarak hücreye enerji sağlanır.

Eczacılık Nedir?

İlaçların ne şekilde hazırlanması gerektiğini öğreten bir bilim koludur. Çok eski bir geçmişi vardır. Eskiden doktorlar muayene ettikleri hastanın ilacını da hazırlarlardı. Eczacılığın doktorluktan ayrılması çok yakın çağlara rastlar. Avrupa'da ilaçların hazırlanması 16. yüzyıla kadar eski Yunanlılardan kalma usullerle yapılırdı. Doğuda ise Araplar'ın bu alanda önemli buluşları vardı. Arap simyacısı Cabir, kimyasal maddelerle ilaç hazırlama konusunda çok çalışmıştır. 10. yüzyılda Napoli'de ilaç yapacak kimselerden bu konuda öğrenim yapmaları istenmiştir.
Eczacılıkta ilk önemli adımı İsviçreli hekim Bombastus von Hohemheim attı. Eczacılık bir sanat olmaktan çıkıp, bir bilim haline geldi. Kimyanın gelişmesi ve daha hassas aletlerin bulunması, gelişmeyi teşvik etti. 19. yüzyılın ilk yarısında bazı kimyasal maddelerin saf olarak elde edilebilmesi üzerine, morfin, striknin, atropin, kinin gibi ilaçların kullanılması mümkün oldu. Eczacılığın başlı başına bir bilim kolu haline gelmesi ise, Alman bilgini Oswald Schmiederberg sayesinde gerçekleşti.

Türkiye’de eczacılık

Türkiye’de eczacılık öğrenimi, 1839’da Mekteb-i Tıbbiye-i Ad- liye’de açılan ve üç yıllık eğitimle askeri eczacı yetiştiren eczacılık sınıfıyla başladı. Daha sonra, sivil eczacı yetiştirmek üzere 1867’de Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye-i Şahane’de bir eczacılık sınıfı açıldı. 1909’da bu sınıf Tıp Fakülteşi’ne bağlı Eczacı Mektebi’ne, 1962’de de İstanbul Üniversitesi’ne bağlanarak Eczacılık Fakültesi’ne dönüştü­rüldü. Bugün Türkiye’de eczacılık eğitimi, çeşitli illerdeki üniversitelere bağlı yedi eczacılık fakültesinde sürdürülmektedir. Bugünkü anlamıyla ilk eczaneler Türkiye’ de 1750’lerde İstanbul’da açılmaya başladı. 1868’de İstanbul’da tümü yabancı uyruklu ya da azınlıklara ait olan 50 kadar eczane bulunuyordu; 1880’lerde bunları, başta Hamdi Bey olmak üzere Bekir Ziya, Ethem Pertev, Beşir Kemal gibi ünlü Türk eczacıların açtığı eczaneler izledi.
Türk eczacılar arasında hazır ilaç yapımına 1895’lerde başlandı. Yapılan ilk hazır ilaçların en ünlüleri Ethem Pertev Bey’in “Pertev şuru­bu” ile Ali Süreyya Bey’in “İksir-i Süreyya” adlı ilacıydı. Cumhuriyet döneminde, hazır ilaç yapan kişi ve laboratuvarların sayısı 100’e yükseldi. Bugün ise ülkenin hazır ilaç gereksiniminin hemen hemen tamamı Tür­kiye’deki laboratuvar ve fabrikalarca karşı­lanmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde kuru­lan ilk eczacı meslek derneği, üyelerini azınlık ya da yabancı uyruklu eczacıların oluşturduğu Cemiyet-i Eczaciyan der Âsita- ne-i Âliyye’dir (istanbul Eczacı Derneği) (1879).

Eczacılık mesleğindeki görevler nelerdir?
1. Reçetede yer alan hazır ilaçları hastaya verilmesi,
2. İlaçların kullanımı hakkında hastanın bilgilendirilmesi,
3. Kendisi tarafından hazırlanması gerekli olan ilaçları formüllerine uygun olarak hazırlanması veya hazırlanmasını denetlemesi,
4. Tıbbi veya diğer amaçlar için kullanılan toksin ve zehirli maddelerin hazırlanması ve kurallarına göre dağıtımının yapılması, bunların bozulmasına karşı önlem alınması,
5. Özel zehirli maddeleri içeren reçetelerin kayıtlarının tutulması, veteriner ilaçları, tarım ilaçları, tuvalet ve kozmetik ürünlerinin nasıl kullanılacağı konusunda önerilerde bulunması,
6. Laboratuarda araştırma çalışmaları yapması

Eczacılık mesleğinde kullanılan araç ve gereçler

1. İlaç yapımında kullanılan araç ve gereçler,
2. İlaç kontrolünde kullanılan araçlar, çeşitli doğal ve kimyasal maddeler.

Eczacılık mesleği eğitimi nerelerde verilir?

Eczacılık mesleği eğitimi üniversitelerin eczacılık fakültelerinde 5 yıl süre ile verilir.