Testis (Erbezi) Nedir? Testisin Yapısı ve Görevleri

Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi & MsXLabs.org
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Testis - Erbezi



Er bezi veya testis, erkek üreme organlarından penisin her iki yanında yer alan yapılardır.
Er bezlerinin testosteron hormonu salgılanması, spermlerin üretilmesi ve erkeklere özgü bazı fiziksel özelliklerin gelişmesi gibi görevleri vardır.
Skrotum içinde sağlı sollu yer alan iki er bezi, sperm kanallarının bir kısmı ve çok sayıda damar yapısı içeren bir yapıdır. Skrotumun sperm işlevlerini korumak açısından çok önemli bir özelliği vardır.Sperm hücreleri ısı değişikliklerinden olumsuz etkilenirler ve işlevlerini en iyi şekilde yerine getirebilmeleri için vücut ısısından yaklaşık 2 derece daha düşük bir ortamda bulunmaları gerekir. Torbanın vücut dışında bulunmasının nedeni budur.
Torbanın içindeki ısı vücut ısısından daha düşüktür ve soğukta büzüşerek ısı kaybını önler. Sıcakta ise aksine sperm hücrelerinin aşırı ısıya maruz kalmalarını önlemek için gevşer.Testisler yaklaşık aynı büyüklükte olmalarına karşın yapısal olarak sol testis sağdakine göre biraz daha aşağıda yer alır. Her testis içinde küçük ve oldukça kıvrımlı sperm kanalcıkları bulunur. Bu kanalcıklar beyindeki hipofiz bezinin salgıladığı FSH hormonunun verdiği emirle sperm hücreleri üretirler. Testisler yine hipofiz bezinden salgılanan ve LH adı verilen hormonun etkisiyle testosteron hormonu üretirler.
Erbezleri iki tanedir ve erbezi torbası içinde, vücudun dışında bulunur. Erbezlerinin üstünde yer alan kıvrık biçimli organlara "erbeziüstü" adı verilir. Atar ve toplardamarların bulunduğu kanala sperma kanalı denir. Erbezinin biri iç, diğeri dış olmak üzere iki salgılama görevi vardır. Dış salgılamada spermatozoitler üretilir. Spermatozoitler düz borucuklar aracılığıyla erbeziüstüne doğru giderler. İç salgılamayı, erkeklik hormonları üreten leydig bezleri yapar. İkincil cinsel özelliklerin ortaya çıkmasına yol açan erkeklik hormonlarından en önemlisi testosterondur. Erbezlerinin üzerinde iki kat zar bulunur. Bunlardan biri sıvı salgılar, diğeri de telli olup erbezine mavimsi beyaz bir renk verir. Erkek bebeklerde anne rahmindeyken erbezleri karın boşluğunda bulunur ve doğumdan az bir süre önce kasık kanalı yoluyla erbezi torbalarına iner.

Testis ( Erbezi )

Testisler, ‘Spermium’ denilen erkek cinsiyet hücrelerinin yapıldığı bir çift organdır. Testisler gövdenin dışında ‘Skrotum’ denilen torba biçiminde, deri kastan yapılmış, bir yapının içinde yerleşmişlerdir. Testislerin her biri 4-5 cm. boyunda, 2,5 cm. eninde ve 3 cm. kalınlığında olup yumurta biçimindedirler ve her biri ortalama 21 gr. ağırh-ğmdadır. Sol testis sağdakinden biraz daha aşağıda bulunur. Bu, birbirine baskı yapıp ezilmelerini önler. Testislerden biri ötekinden biraz küçük olabilir.

Erkek üreme organı olan testislerin her biri yaklaşık olarak 200-300 lobinden oluşmaktadır. Her lobülde 1-3 tane “Seminifer tüp” denilen kanalcık bulunur. Her seminifer tüpün uzunluğu 60-70 cm. kadardır. Seminifer tüpler, erkek üreme sisteminin başlangıcını oluştururlar. Spermiumlar buralarda hazırlanır. Bilindiği gibi spermium, bir kadın cinsiyet hücresi ‘Ovum’ ile birleşerek dölleme olayını gerçekleştirmektedir.

Sçminifer tüpler iki tabakadan oluşurlar. Dıştaki tabakanın adı ‘Bazal membran’ olup bağ dokusu yapısındadır. İçteki tabakanın adıysa “Germinal epitel” tabakasıdır. Germinal epitel tabakasında başlıca iki tip hücre bulunmaktadır. Hücrelerden bazıları “Destek hücreleri” adını alırlarken ötekileri de “Spermatojenİk hücreler” adını alırlar. Spermatojenİk hücreler çeşitli olgunlaşma basamaklarını tırmanıp spermiumlara dönüşürler. Destek hücrelerinin diğer adı “Sertoli hücreleri” dir. Olgunlaşmakta olan spermiumlar bu süreç içinde bir aralık sertoli hücrelerinin içine başlarım sokarlar ve tamamen olgunlaştıktan sonra “Se-minifer” tüplerinin boşluğuna geçerler. Seminifer tüplerinin arasını dolduran bağ dokusunun içinde ‘İnterstisiel hücreler’ ya da ‘Leydig hücreleri’- denilen hücreler bulunmaktadır. Leydig hücreleri erkek organizmasının erkekleştirici (androjen) hormonlarının salgılandığı esas hücrelerdir. Beyindeki hipofiz bezinden salgılanan ‘înterstisiel celi stimülan hormon’ (ICSH) ve ‘Folikül stimülan hormon’ (FSH) leydig hücrelerini uyarır.

Seminifer tüpler ‘Rete testis’ denilen bir hazneye açılırlar. Rete testis de birkaç kanalcık aracılığıyla ‘Epididimis’ denilen ikinci bir hazneye açılır. Epididimis spermhımun taşınmasını sağladıkları gibi, olgunlaşma ve hareketliliği üzerine etkili enzimler de salgılar. Epididimis, “Duktus deferens” denilen uzun bir borucukla ağızlaşır. Duktus deferens, spermatik kordon denilen uzun bir yapının içinde yükselip pelvise girer. Daha sonra idrar kesesinin (mesane) arkasında yol alır bir süre sonra prostatın içine girer. Duktus deferens, prostat içindeyken “Vezika seminalis”in ağzıyla birleşip duktus ejaküiatorius denilen kanalcığı oluşturur. Duktus ejakülatoriussa “Prostatik üretraya” açılır. Böylece testislerde üretilen spermiumlar yukarıda sözünü ettiğimiz yollardan geçerek ejakülasyon sırasında üretraya ulaşır. Uretraya ulaşan spermatozoid, spermium sıvısı içinde olarak vaginaya boşaltılır.