Kolesterol Nedir? - Sayfa 2

Kolesterol Nedir?

• Kolesterol, kan dolaşımında ve hücre yapısında bulunan, hücrenin dayanıklılığından sorumlu, yaşamsal açıdan önemli olan yağ benzeri bir maddedir. Vücudun kolesterole ihtiyacı vardır.
• Kolesterol düzeyinin yüksek olması, kalp krizi ve inme için çok önemli bir risk faktörüdür.
• Kolesterol kanda özel taşıyıcılar ile taşınır; birkaç tipi vardır. Bunlardan ikisi kalp damar hastalıkları için önemlidir.

Kolesterolün fonksiyonları

• hormonlar
• vitamin D ve
• safra asitleri sentezlenir.

Kan plazması kolesterol değerleri

• – 200 mg/dl'nin altı istenilen düzeydir.
• – 200-239 mg/dl arası sınırda yüksektir
• – 240 mg/dl'nin üstü ise yüksektir.

• – 130 mg/dl'nin altı istenilen düzeydir.
• – 130-159 mg/dl arası sınırda yüksektir.

• – 35 mg/dl'nin altı düşüktür.

Ateroskleroz

Yüksek kolesterol düzeylerinin belirtileri nelerdir?

• LDL (Kötü huylu kolesterol)
• HDL (İyi huylu kolesterol)

LDL (Kötü huylu kolesterol)

• Kan damarları duvarlarına girebilmek için yeterince küçüktürler ve damarlara zarar verirler. Kötü kolesterol olarak da adlandırılırlar.
• LDL damarlara düzenli olarak kolesterol taşıdığı için ateroskleroz risk nedenidir.
• LDL kolesterolü yüksek seviyede olanlar damar sertliği ve kalbe yeterli kanın ulaşmasına engel olan damar tıkanıklığı tehlikesi ile karşı karşıyadır. Bu nedenle LDL değerinin düşük olması gerekir.

HDL (İyi huylu kolesterol)

• HDL, fazla kolesterolün sindirim sistemi ile vücuttan atılması için karaciğere ulaşmasını sağlar.
• HDL, damar tıkanıklığına ve kan dolaşımının yavaşlamasına neden olan kolesterolün vücuttan atılmasını sağladığı için iyi kolesterol olarak bilinir.
• Düşük değerlerde olması gereken LDL’nin aksine, vücuttaki HDL değerlerinin yüksek olması sağlığımız için oldukça iyidir.

Yüksek Kolesterolün Sakıncaları

• Eğer kanda fazla miktarda kolesterol varsa bu kan damarlarında birikir ve kan damarlarının sertleşmesine, daralmasına (damar sertliği = arteroskleroz) yol açar.
• Kalbi besleyen atardamarlarda (koroner arterler) kolesterol birikimi olursa göğüs ağrısı, kalp krizi gibi sorunlar oluşur
• Böbrek damarlarında kolesterol birikimi yüksek tansiyon ve böbrek yetmezliğine yol açabilir.
• Yüksek kolesterolün kontrol altına alınması ile yaşam süresinin uzadığı, kalp damar hastalıklarına bağlı ölümlerin azaldığı ve kalıcı sakatlıkların önlendiği kesin olarak gösterilmiştir.
• Beyini besleyen boyun damarlarında kolesterol birikimi olması felçlere, konuşma bozukluklarına, dengesiz yürümeye, bilinç kaybına yol açar.
• Bağırsağı besleyen damarları tıkayarak bağırsak ölümüne, göz damarlarını tıkayarak körlüğe, bacak damarlarını tıkayarak gangrene vs. yol açabilirler.

Kolesterol yüksekliği tanısı nasıl konulur?

• Trigliserid de kanda bir yağ çeşidi olup yüksekliği pankreas hastalığı ve özellikle kadınlarda koroner arter hastalığına yakalanma riskinin artmasına neden olur. Düzeyi 200 mg/dl’nin altına düşürülmelidir. Şişmanlık, hareketsizlik, sigara, yüksek karbonhidratlı beslenme, aşırı alkol tüketimi, bazı genetik hastalıklar ve ilaçlar da trigliserid yüksekliğine neden olur.
• Koroner arter hastalarında, diyabetlilerde (kalp damar hastalığı riski 7 misli arttığı için) ve atar damarlarımızın etkilendiği hastalıklarda LDL düzeyi 100 mg/dl’nin altında olmalıdır.

Yüksek tansiyon

• Kan damarındaki basıncı yükselterek aşınma, yırtılmalara neden olur.
• Bu durum su borusu içindeki basıncın artmasına bağlı sorunlara benzetilebilir.
• Yüksek kolesterol de, damar duvarında kolesterol birikimine yol açarak damarlarda daralma, tıkanmalara yol açar.
• Yüksek tansiyon ve kolesterol yüksekliği kan damarına diğerinin verdiği zararın şiddetini arttırır ve ortaya çıkmasını çabuklaştırır.
• Bu nedenle, hem kolesterol yüksekliği hem de yüksek tansiyon tedavi edilmelidir.

Kolesterol yüksekliğinin nedenleri

• Kalıtım
• Kilo
• Hareketsiz yaşam tarzı
• Yaş ve cinsiyet
• Alkol kullanımı
• Stres
• Sigara
• sağlıksız beslenme

Yanlış beslenme

• Tiroid bezinin yetersiz çalışması,
• Karaciğer hastalıkları,
• Böbrek hastalıkları,
• Şeker hastalığı ve bazı ilaçlardır.

Sigara

• Sigara içenler yüksek kolesterol seviyeleri açısından risk grubundadırlar.
• Sigara içenlerin damar duvarlarının yüzeylerinde düzensizlikler oluşur ve bu düzensiz yüzey daha çok yağ tutulumuna sebep olur.
• Sigara içenlerde HDL kolesterol miktarları yaklaşık olarak %15 azalmaktadır.

Egzersizin Kolesterol Üzerindeki Etkisi

• Düzenli spor yapmak, bazı bireylerde HDL kolesterolün artmasını sağlar. Yüksek HDL seviyesi ise kalp hastalığı riskinin daha az olması anlamına gelir.
• Fiziksel egzersiz, aynı zamanda kilo, şeker ve tansiyon problemleri yaşamanızı da önler.
• Aerobik hareketleri kalp atışı ve nefes alıp verme hızınızı yükseltir.
• Yürüyüş, koşu ve yüzme gibi sporları düzenli olarak yapmak da kalbinize ve akciğerlerinize iyi gelir.
• Kalp hastalıklarının en önemli sebeplerinden biri: Hareketsizlik!
• Bahçeyle uğraşma, yürüyüş, temizlik yapmak ya da dans etmek gibi basit hareketler dahi, her gün düzenli yapıldığında kalp hastalığı riskinizi azaltır.

Kolesterolde Beslenme

• Kolesterol düşürücü diyet uygulanırken dikkat edilmesi gereken önemli nokta, posalı besinlerin artırılması.
• Posa, bitkilerin sindirilmeden atılan bitki duvarı kısmına denir.
• Yulaf, arpa, pirinç kabuğundaki bulunan posanın karaciğerde kolesterol sentezini engelleyerek kan kolesterolünün düşürülmesinde etkili olduğu kanıtlandı. Posa kolesterolün vücuttan atılmasına yardımcı olduğu için daha çok tüketmeliyiz.
• Posa içeriği en yüksek doğal besin grubu baklagillerdir (kurufasulye, nohut, barbunya, soya).
• Bunları sert kabuklu yemişler, kepeği ayrılmamış tam tahıl ürünleri (buğday, yulaf ve çavdar), sebzeler (bezelye, taze fasulye, pırasa, ıspanak) ve kuru ve taze meyveler (ayva, armut, ham muz ve narenciye) izler.

Sağlıklı Beslenme

• Daha az hayvansal (doymuş) yağ tüketin.
• Alabildiğiniz en ince et dilimlerini satın alın.
• Etten gözle görülebilen tüm yağları, ve tavuğun derisini ayırın.
• Daha az hazır bisküvi, pastane ürünü ve kek tüketin.
• Çoklu veya tekli doymamış yağlar açısından zengin yağ ve margarinleri tercih edin.
• Yemek pişirirken katı yağlar yerine ayçiçek yağı, mısırözü veya zeytinyağı gibi bitkisel yağlar kullanın.
• Bu yağları ayrıca salatalarınıza sos olarak da kullanabilirsiniz.
• Yağsız veya yarım yağlı süt, az yağlı yoğurt, ve az yağlı peynir gibi, düşük yağ içeren günlük ürünleri tercih
  edin.
• Haftada en az 2 kez balık tüketmeye özen gösterin.
• Bol bol meyve, sebze ve baklagil tüketin (mercimek ve fasulye gibi).
• Tam buğday ekmek gibi işlenmemiş karbonhidratları tercih etmeye özen gösterin.
• Sigarayı bırakın.
• Fazla kiloluysanız, kilo verin.
• Hareketlenin. Her gün 30 dakikalık fiziksel aktiviteyi hedefleyin (bu süreç, üç adet 10'ar dakikalık seanslardan oluşabilir). Tempolu yürüyüş ideal olacaktır. Stresinizle başa çıkmayı ve rahatlamayı öğrenin.
• Kolesterol yüksekliğine ilaveten şişmanlık, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, sigara gibi diğer kardiyovasküler risk faktörlerinin tedavisi de planlanmalıdır.
• Her hasta için tedavi farklılıklar taşır.
• İlaç dışı tedaviler kesinlikle ihmal edilmemelidir.
• İlaç tedavisi, doktor denetiminde olmalıdır.
• Tedavide hedef belirlenirken LDL kolesterol düzeyinin esas alınması tercih edilir. Hedef LDL kolesterol düzeyi, hastada kalp ve damar hastalığının olup olmadığına göre değişir.
• Kişide kalp ve damar hastalığı yoksa, LDL kolesterol düzeyinin 130 -160mg/dl de takibe alınmalı 160 mg/dl üstünde ilaç
  verilmelidir.
• Kişide kalp ve damar hastalığı veya şeker hastalığı varsa hedef LDL kolesterol düzeyi, 100 mg/dl’nin altı olmalıdır. Yani kalp krizi geçirmişseniz, koroner arter daralmasına bağlı göğüs ağrınız varsa, koroner damar ameliyatı geçirmişseniz, koroner arterler balon ile genişletilmişse, beyine, böbreğe, bacaklara giden damarlarda kolesterol birikimi varsa,
  hedef LDL kolesterol düzeyi, 100 mg/dl’nin altıdır.

Kolesterol Düşürücü İne Geliştirildi!