Orhan Asena

Orhan Asena

(d. 7 Ocak 1922, Diyarbakır)
Oyun yazarı

Ortaöğrenimini Diyarbakır’da tamamladı (1939). İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’ ni bitirdi (1945). 1946-52 arasında Anadolu’ nun çeşitli kentlerinde hükümet tabipliği yaptı. Ankara Çocuk Hastanesi’nde çocuk hastalıkları dalında uzmanlık eğitimi gördü (1952-55). 1964’te Almanya’ya giderek iki buçuk yıl kaldı. 1971’de emekli olduktan sonra yeniden Almanya’ya gitti ve çocuk doktoru olarak altı yıl çalıştı. 1977’de Türkiye’ye dönüşünde Ankara’ya yerleşti ve mesleğini orada sürdürdü.

Lise öğrencisiyken şiir ve öykü yazmaya başlayan Asena’nın bazı şiirleri Yeni Mecmua ve Yücel dergilerinde yayımlandı. Hececiler doğrultusunda iki şiir kitabından {Masal, 1941; Kıt Kanaat, 1957) sonra oyun yazarlığına başladı. Gılgamış efsanesinden esinlenerek yazdığı Tanrılar ve İnsanlar adlı oyunu Devlet Tiyatroları sahnesinde oynandı ve büyük başarı kazandı.

1960 TDK Tiyatro Ödülü’nü alan oyun Nevit Kodallı’ nın müziğiyle opera olarak da sahnelendi. Kocaoğlan oyunu Basın Yayın Umum Müdürlüğü Radyofonik Piyes Müsabakası’nda birincilik ödülünü kazandı (1956). Hurrem Sultan (1959), Tohum ve Toprak (1963), Simav nalı Şeyh Bedrettin (1969), Atçalı Kel Mehmet (1970) gibi oyunlarında Anadolu insanını bütünsel bir boyutta vermeyi amaçladı. Atçalı Kel Mehmet'te 1970 TRT Sanat Ödülleri Yarışması’nda başarı ödülü kazandı.

Şili'de patlak veren karşı devrimin hemen ardından yazdığı Şili'de Av adlı oyunu Dostlar Tiyatrosu’nda sahnelendi. Dünyada Şili karşı devrimi üzerine oynanan ilk oyun olan Şili'de Av yanında, Ölü Kentin Nabzı (1979), Ölümü Yaşamak (1982), Ya Devlet Başa Ya Kuzgun Leşe (1982) gibi oyunlarıyla da çeşitli ödüller alan Asena’nın öteki yapıtları arasında Korku (1956), Yalan (1959), Gecenin Sonu (1962), Fadik Kız (1966), Toroslardan Öteye (1974), Seyişbaşı Konağı (1981), İlk Yıllar Roks olan (1985) sayılabilir.

1986’da Karagöz Emekli Oldu ile Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın açtığı Karagöz oyun metni yarışmasında üçüncü olan Asena'nın “Yıldız Yargılanması” adlı oyunu Güngör Dilmen’in “Devlet ve İnsanıyla birlikte Devlet ve İnsan/Yıldız Yargılanması (1990) başlığıyla yayımlanmıştır.

Asena oyunlarında tarihsel olayların yanı sıra güncel olayların atmosferinden de yararlandı. Başkaldırı temasının egemen olduğu yapıtlarındaki başkişilerin iç çelişkilerini özenle sergiledi; insanların birbirleriyle olan ilişkilerini ve toplumsal olaylar karşısındaki tepkilerini incelikle işledi.

Orhan Asena

(d. 7 Ocak 1922, Diyarbakır – ö. 15 Şubat 2001)
Oyun yazarı, çocuk hastalıkları uzmanı.

İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden 1945'te mezun oldu. Anadolu'da hekim ve hükümet tabibi olarak görev yaptı. 1955'te çocuk hastalıkları uzmanı oldu. Sekiz yıl Almanya'da hekim olarak çalıştı.Yazın dünyasına şiir ve öykü yazarak girdi. Daha sonra oyunlar yazmaya başladı. İlk oyunu Tanrılar ve İnsanlar Gılgamış, 1954 yılında sahnelendi ve 1959'da da kitap olarak yayımlandı. Kırkı aşkın oyun yazdı ve oyunları tüm Türkiye'deki sahnelerde oynandı. Yirmi kadar oyunu da kitap olarak yayımlandı.

Atçalı Kel Memet'in hayatını işlediği Atçalı Kel Mehmet adlı oyunuyla TRT'den 1970 yılında başarı ödülünü aldı. Daha sonraları ise, İsmet Küntay Tiyatro Ödülü'nü, Avni Dilligil Tiyatro Ödülü'nü ve Türkiye İş Bankası Büyük Tiyatro Ödülü'nü kazandı. Tiyatro eleştirmenlerince Türk tiyatrosunun Shakespeare'i olarak tanımlanmıştır.
1998 yılında Kültür Bakanlığı'nca verilen Devlet Sanatçısı uvanını almıştır.