Vasıf Öngören

Vasıf Öngören
Vikipedi, özgür ansiklopedi


Vasıf Öngören (d. 15 Şubat 1938, Kütahya Tavşanlı - ö. 14 Mayıs 1984 Amsterdam) Tiyatro sanatçısı, dramaturg, yönetmen, yazar.

Yaşamı
Brecht'çi tiyatronun biçimsel özelliklerini, epik tiyatro yöntemini Türkiye'de ilk kez uygulayan dramuturg olan Öngören, 1958 yılında İstanbul Üniversitesi Gençlik Tiyatrosu'nda tiyatro çalışmalarına başladı. 1962’de İstanbul Üniversitesi Jeofizik Bölümü'nü yarıda bırakarak Berlin’e gitti.

Berlin'de Frei Üniversitat Theater Wissenschaft (Felsefe Fakültesi’nin Tiyatro Bilimleri) bölümüne yazıldı ve Berliner Ensemble’da Manfret Wekwert’in reji çalışmalarına katıldı. Böylece, Epik Tiyatro'yu kaynağından öğrenme olanağı buldu. Türkiye'ye döndükten sonra Ankara ve İstanbul tiyatrolarında oyunculuk yaptı.
1965 yılında, daha sonra Almanya Defteri adıyla tekrar yazacağı, ilk oyunu Göç'ü yazdı. Bu oyun, İstanbul Uluslararası Tiyatro Şenliği'nde Gençlik Tiyatrosu tarafından sergilendi. İkincilik ödülü aldı.

1966–68 yıllarında askerliği sırasında ünlü oyunu Asiye Nasıl Kurtulur?'u yazdı. 1969'da Halk Oyuncuları'nda profesyonel oyunculuk yaptı, çeşitli gazetelerde estetik, sanat, kültür sorunları üzerine yazılar yazdı. Aynı sene Ankara Birliği Sahnesi'ni kurdu.

1970 senesinde Ankara Birliği Sahnesi'nde ona ülke çapında bir ün sağlayacak olan "Asiye Nasıl Kurtulur?"u sahneledi. Oyun Rusça, Azerice, Kazakça, Yugoslavca ve Fransızca'ya çevrildi.
1971'de Brecht'in "Adam Adamdır" oyununu yönetti. "Göç" oyununu "Almanya Defteri" adıyla tekrar yazdı. "Asiye Nasıl Kurtulur?" İstanbul'da Dostlar Tiyatrosu'nda oynandı.

12 Mart askeri darbesinden sonra Halil Ergün, Erdoğan Akduman ve Mustafa Alabora ile birlikte ″gizli örgüt ″ kurmak suçuyla tutuklandı. Askeri mahkemece altı yıl sekiz aya mahkûm oldu. İki yıl cezaevinde kaldıktan sonra 1974 genel affıyla serbest kaldı. Hapishanede "Oyun Nasıl Oynanmalı?"yı yazdı.
1976'da İstanbul Birlik Sahnesi'ni kurdu. Brecht'in "Faşizmin Korku ve Sefaleti" ve "Sezuan’ın İyi İnsanı" oyunlarını yönetti.

1977'de "Zengin Mutfağı" oyununu ilk kez sahneledi. Oyun "İsmet Küntay Ödülü" dahil 4 ödül kazandı. Aynı sene kızı Aslı Öngören'e adadığı masal kitabı "Masalın Aslı"nı yazdı. Bu kitap 1978'de Almanya'da Almanca olarak basıldı.
1979'da Nazım Hikmet'in "Memleketimden İnsan Manzaraları" kitabından oyunlaştırdığı "1941-42’den İnsan Manzaraları" adlı oyunu Birlik Sahnesi'nde sahneledi. Aynı yıl, "Oyun Nasıl Oynanmalı?" Ankara Sanat Tiyatrosu tarafından sahnelendi.

1980 yılında yurtdışına çıkan Öngören, Batı Berlin ve Amsterdam'da çalışmalarını sürdürdü. Hollanda'da yaşayan Türk işçi ve öğrencilerden oluşturduğu tiyatro Vasıf Öngören Tiyatrosu olarak çalışmalarını sürdürmektedir.
1984 yılında Amsterdam’da ani bir kalp krizi sonucu 46 yaşında hayatını kaybetti.

Eserleri

Oyunlar

• Göç, 1965
• Asiye Nasıl Kurtulur? , 1968
• Almanya Defteri,1971
• Oyun Nasıl Oynanmalı?, 1974
• Zengin Mutfağı, 1977

Masal

• Masalın Aslı, 1977

Yayımlanan Eserleri

• Bütün Oyunları, Boyut Yayınevi Boyut Tiyatro Dizisi, 1991
• Masalın Aslı
  • Masalın Aslı 1 - Aydınlıktan Karanlığa, Evrensel Basım Yayım, 2007
  • Masalın Aslı 2 - Karanlıktan Aydınlığa, Evrensel Basım Yayım, 2007

Sahnelediği Oyunlar

• Asiye Nasıl Kurtulur? (kendi oyunu), 1969, Ankara Birliği Sahnesi/1971, Ankara Sahnesi.
• Adam Adamdır (Bertolt Brecht), 1971, Ankara Birliği Sahnesi.
• Almanya Defteri (kendi oyunu), 1971, Ankara Sahnesi.
• Oyun Nasıl Oynanmalı? (kendi oyunu), 1974, İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatrosu.
• Faşizmin Korku ve Sefaleti (Bertolt Brecht), 1976, Birlik Sahnesi.
• Sezuan’ın İyi İnsanı (Bertolt Brecht), 1976, Birlik Sahnesi.
• Zengin Mutfağı (kendi oyunu), 1977, Birlik Sahnesi.
• 1941-42’den İnsan Manzaraları (Nazım Hikmet’in şiirlerinden tek kişilik oyunlaştırma), 1979, Birlik Sahnesi.
• Yeni Nesil, 1984

Sinemaya Uyarlanan Oyunları

• Asiye Nasıl Kurtulur?, 1973, Yön. Nejat Saydam
• Asiye Nasıl Kurtulur?, 1986, Yön. Atıf Yılmaz
• Zengin Mutfağı, 1988, Yön. Başar Sabuncu

Vasıf Öngören
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi

Sponsorlu Bağlantılar

Vasıf Öngöre, 1938 Tavşanlı - 1984 Amsterdam/Hollanda, oyun yazarı

Ortaöğrenimini Kütahya Lisesi'nde tamamladı. Bir süre jeofizik okudu. Almanya'ya gitti (1961), Berlin Üniversitesi Tiyatro Bölümü'nde ve Berlin Ensemble'de Brecht Tiyatrosu'nda beş yıl öğrenim gördü. Dönüşünde Halk Oyuncuları'nda çalıştı. Epik tiyatro anlayışını uygulamak için Ankara Birlik Tiyatrosu'nu kurdu. "Asiye Nasıl Kurtulur" (basımı 1970) oyunu ile büyük başarı kazandı; Ankara Sanatseverler Derneği tarafından yılın en başarılı oyun yazarı ve rejisörü seçildi. "Göç" adlı ilk oyunu da 1967'de Uluslararası Gençlik Tiyatro Festivali'nde (İstanbul) ikincilik kazanmıştır. 1980'de Batı Berlin'e oradan da Hollanda'ya gitti. Amsterdam'da Türk öğrenci ve işçileriyle oluşturduğu El Kapısı Tiyatrosu'yla (ölümünden sonra adı Vasıf Öngören Tiyatrosu oldu) çalışmalarını sürdürürken kalp krizi geçirerek öldü. Öngören, sanatsal özü yitirmeden toplumsal sorunları başarıyla tiyatro diline aktaran yazarlardandır.

Öteki Oyunları

• "Almanya Defteri" (1971-1972 tiyatro mevsiminde oynandı)
• "Oyun Nasıl Oynanmalı" (1974)
• "Zengin Mutfağı" (1977-1978, oynandığı mevsim İsmet Küntay Ödülü ve Sanatseverler Derneği Ödülü'nü aldı)
• "İnsan Manzaraları" (Birlik Sahnesi, 1979)