Erzurum - Sayfa 2

A Güzel Dolanda Gel
Muharrem Akkuş

Acem Ülkesinde Eyleşdim Galdım
Muharrem Akkuş

Acep Bir Karuban Hane Bu Dünya
Abdurrahman Demir

Adam Mı Oldun
Aşık Nuri Çırağı

Adım Şirkan
Musa Cengiz

Ağ Deveyi Düzde Gördüm
Şefik Torungil

Ağaver'in Daşları
Mehmet Çalmaşır

Ağlama Gözleri Kızarmış Dostum
Aşık Dadaş

Akça Ferikler İnce Ferikler
Faruk Kaleli

Akşam Oldu Güneş Girdi Buluda 2
İstanbul Belediyesi Kons.

Al Bacım (Al İçinde Al)
Aşık Nuri Çırağı

Al Kanlar İçinde Yatan Meleğim
Ağa Keskin

Al Mendilim Kaldı Kaya Başında
Yöre Ekibi

Al Yeşil Geymiş Allanır 1
Faruk Kaleli

Al Yeşil Geymiş Allanır 2
İstanbul Belediyesi Kons.

Anam (Anasız Bir Canlı)
Aşık Nuri Çırağı

Arkadaşım (Gözlerinden)
Aşık Nuri Çırağı

Armut Dalda Kız Bağçede Sallanır
İstanbul Belediyesi Kons.

Arzum (Biz Ki İnsan Yaratıldık)
Aşık Nuri Çırağı

Aşağı Mehlenin Allı Gelini
Kemal Kırmızı

Aşam Anam Bu Dağların
Anonim

Aşan Yollar Yar Yanına Gider Mi
Fehmi Uğraş

Aşıhların Aklın Alır
Abdurrahman Demir

Aşk Dediğin Sabır İster
Cennet Şengül

Aşşahdan Gelirem Yüküm Eriktir
Seyfettin Sığmaz

Ay Aydındır Ayılmaz
Ali Güler

Aya Bak Nice Gider 1
Raci Alkır

Aya Bak Nice Gider 2
Raci Alkır

Ayağında Çarıklar
İstanbul Belediyesi Kons.

Ayıp Oluyor (Benim Bildiğimi)
Aşık Nuri Çırağı

Aynı Yerdeyim
Aşık Nuri Çırağı

Azm-i Gülzar
Anonim

Babası Bezirgan Kardeşi Ağa
İstanbul Belediyesi Kons.

Bağa Gel Bostana Gel (Sürmeli)
Mehmet Kılıç

Bahçelerde Enginar
İstanbul Belediyesi Kons.

Bakın (Biz De Anlamadık)
Aşık Nuri Çırağı

Bana Karşı (Bu Kadar Olur Mu)
Aşık Nuri Çırağı

Bardağı Koydum Tereğe
Yöre Ekibi

Bari (Aşıkız Ağam)
Aşık Nuri Çırağı

Bayburdun İnce Yolunda
Seyfettin Sığmaz

Belle Beni Bellerinen
Edip Demir

Ben Bir Gedaydim
İstanbul Belediyesi Kons.

Ben Bir Kavak
Seyfettin Sığmaz

Ben De Bu Dünyaya Geldim Geleli
İstanbul Belediyesi Kons.

Ben De Mecnun'dan Füzuna 1
Faruk Kaleli

Ben Haleb'e Varır İken
İstanbul Belediyesi Kons.

Ben Mecnun'um
Aşık Nihani

Ben Olam (Sen Ağlama)
Aşık Nuri Çırağı

Benden Uzak Dur
Aşık Nuri Çırağı

Beni Sorma Bana 1
Raci Alkır

Benim Cananımı Medhe (Yarin)
Aşık Nihani

Benim Toyuğum Çilçildi
Seyhan Orak

Biliyorum (Çırağı - Çobanoğlu)
Aşık Nuri Çırağı

Bin Dokuz Yüz Elli
Aşık Nihani

Bir Ay Doğdu Pasin'den
İstanbul Belediyesi Kons.

Bir Çift Turnam
İstanbul Belediyesi Kons.

Bir Elinde Nergile Balam
Seyfettin Sığmaz

Bir Gül Ektim Duvara
Muharrem Akkuş

Bir Gurşun Atacağım
Şefik Torungil

Bir İnce Yağmur Yağar
Suzan Kırmızı

Bir Mektup Yaz N'olur
Aşık Nihani

Bir Melek Simadır Aklımı Alan
Hulusi Seven

Bir Sandığım Vardır
Ali Atıcı

Bir Taş Attım Pencereye
İstanbul Belediyesi Kons.

Bizim Yunus
Aşık Nuri Çırağı

Bu Dağlar Kömürdendir
İsmail Tanrıkulu

Bu Dağlar Meşe Dağlar
Fehmi Uğraş

Bu Dünyada Muradına Erdi Diyen
Ali Atıcı

Bu Göçü Burdan Yükledim
Suzan Kırmızı

Bu Nasıl Ayrılık Bu Nasıl Zulüm
Aşık Nihani

Bu Tepe Pullu Tepe (Nenni)
Muharrem Akkuş

Bu Yoldan Çoklar Gider
Anonim

Bulağın Başında Desti Doldurur
İstanbul Belediyesi Kons.

Bülbül Bağa Girip Yapmış Yuvayı 1
Raci Alkır

Bülbül Tek Uyandım Bir Seher 1
Naim Gözler

Bülbülümün Gafesi
Ali Güler

Bülbülün Göğsü Al Olur
Ağa Keskin

Burc Üstünde Bayrakları Diktiler
Cahit Öztelli

Çam Dibinde Çıra Yaktım
Hayrettin Akçay

Can Bula Cananını
Raci Alkır

Eserleri birçok yerde aktarılan ve çeşitli şenlik ve yarışmalara katılan Yavuzer bugüne dek yaklaşık 25 albüm hazırladı.

ERZURUM MUTFAĞI
Anadolu'nun her yöresinin kendine ait yöresel bir mutfağı vardır. Erzurum'da zengin bir mutfak kültürüne sahiptir.Bunlardan lor dolması, kadayıf dolması, özel yapılmış su böreği, ayran aşı ve cağ kebabı bu mutfağın baş yemekleridir. Erzurum'a yolu düşenlere bu yemekleri, özellikle meşhur Tortum Cağ kebabını tatmalarını özellikle tavsiye ederiz.
A- ÇORBALAR

1-Ayran Aşı: Aynan aşı, Ramazanda, iftar sofralarında 30 gün süre ile baş köşede yerini alır. Ramazan ayları dışındada pişirilir. Diğer yörelerde adı yoğurt çorbası olan bu çorbaya Erzurum'da ayran aşı denir. Bir ölçek gendime (aşlık) iyice pişirilir. Başka bir kapta hazırlanan ve içine birazcık un katılan yoğurt (buna urva denir) gendime ile karıştırılarak ateş üzerine konur. Kaynayıncaya kadar karıştırılır. Diğer tarafta hazırlanan köfteler içine katılır.Aş otu dene ve Erzurum'da yetişen maydanoz türü çok güzel bir ot ilave edilir. Bir tavaya bir baş soğan doğranır.Tereyağında pembeleşinceye kadar kızartılır (buna soharıç) denir. Çorbanın üzerine dökülür ve sıcak sıcak servis yapılır. Ayran aşı yoğurtla yapıldığı gibi yayık ayranından yapılırsa eğer tadına doyum olmaz.
2-Kesme Aşı: Açılan yufkalar erişte gibi kesilir ve bir bez üzerine serilir. Diğer taraftan bir ölçek mercimek pişirilir. Pişen mercimeğin üzerine kesilmiş olan hamur ilave edilir, suyu ayarlanır. 15-20 dakika kaynadıktan sonra ateşten indirilir. Bir tavada bir baş soğan tereyağında pembeleşinceye kadar kavrulur ve tencerenin içine dökülür.Çorbaya tat vermesi için "tarhım" denilen güzel kokulu bir ot katılır. Sıcak sıcak servis yapılır. Tarhın yeşil olarak ta kullanıldığı gibi kurutularak da kullanılır
3-Herle Aşı: Bir miktar un tereyağında iyice kavrulur, üzerine bir miktar su konur ve devamlı karıştırılır. 15-20 dakika kaynatılır ve sıcak sıcak içilir. Bu çorba bilhassa kış aylarında yapılır. Hastalara herle çorbası içirilerek terletilir ve şifaya kavuşmaları sağlanır.
4-Soğan Çorbası: Soğanları ince ince kıyıp zeytinyağında kavurun. Et suyu, tuz ve karabiber ilave edip kısık ateşte yarım saat pişirin. Servis yapmadan önce dil peynirini ince dilimler halinde kesin ve çorbanın üzerine döşeyin. Sıcak olarak servis yapın.


B-BÖREKLER VE MANTILAR

1-Su Böreği: Yurdumuzun hemen hemen her yöresinde su böreği olarak bilinmektedir. Yalnız Erzurum'da yapılan su böreğinin ayrı bir özelliği vardır. Börek hamuruna, her künde (parçaya) bir yumurta isabet edecek edecek şekilde kırılır. Hamur kuvvetlice en az yarım saat yoğrulur. Yufkalar tepsinin büyüklüğüne göre açılır. Yufkanın ince olması böreğin tadı yönünden önemlidir. Tepsinin altı yağlanır, açılan ilk yufka haşlanmadan tepsinin altına serilir. Yufkalar kaynayan suya atılır ve bir dakika bekletilir. Sıcak sudan çıkan hamur soğuk su tenceresine atılır. Oradan çıkan yufkalar kuru bir bezle suyu alındıktan sonra tepsiye serilir. Serilen yufkaların arasına eritilmiş yağ gezdirilir.Yufkaların yarısı serildikten sonra tepsiye bol civil peynir ( tel peynir ) ve maydanoz serpiştirilir. Geri kalan yufkalar haşlanarak ve araları yağlanarak tepsiye yerleştirilir. En üste konan yufka haşlanmaz. Bilahare ocak üstünde yavaş yavaş kızartılır. Bir yüzü kızartıldıktan sonra ters yüz yapılarak diğer yüzüde aynı şekilde kızartılır. Sıcak sıcak servis yapılır.
2-Tatar Böreği: Hamur iyice yoğrulduktan sonra yufka açılır. Yufkalar börek yufkası gibi değil biraz kalındır. Açılan yufkalar parçalara bölünür. Bu parçalar üçgen şeklinde küçük küçük parçalara ayrılır. Kaynayan suya atılır, haşlanır. Suyu süzüldükten sonra tepsiye alınır, üzerine bol sarımsaklı yoğurt ve kızgın tereyağı dökülür.Bunun üzerine zevke göre, ya kavrulmuş kıyma veya küçük küçük doğranmış ve tereyağında pembeleşinceye kadar kavrulmuş soğan dökülür. sıcak olarak yenir.
3-Hıngel: Yurdumuzun her yöresinde mantı olarak bilinmekte ve yenilmektedir. Erzurum'da hıngel (mantı) sulu ve susuz olarak iki şekilde pişirilmektedir.
A-Susuz Hıngel: Hamur iyice hasıllanır. Yufka şeklinde açılır, kesilir içine evvelce hazırlanmış kıyma konur. Yarım daire veya bohça şeklinde kapatılır. Kaynamakta olan suyun içine atılır ve haşlanır. Piştikten sonra suyu süzülür. Geniş bir tepsiye alınır. Üzerine sarımsaklı bol yoğurt ve kızdırılmış tereyağı dökülerek yenir.
B-Sulu Hıngel: Hazırlanışı aynen susuz hıngel gibidir. Haşlama suyu dökülmez, bol salça ve bir miktar tereyağı konur. Suyu ile birlikte tepsiye dökülür. Üzerine sarımsaklı yoğurt , kızdırılmış tereyağı ve salça dökülerek servis yapılır.
4-Cevizli kete: Bira mayasını ılık sütle karıştırın. 1 tatlı kaşığı toz şekeri de ekledikten sonra mayalanması için bir süre bekletin. Mayalandıktan sonra tuz ve un ilave ederek orta yumuşaklıkta bir hamur elde edene kadar yoğurun. Hamurun üzerine ıslak bir bez örterek oda ısısında yaklaşık bir saat bekletin. Hamuru eşit büyüklükte 15 parçaya bölerek her parçayı düzgün toplar halinde yuvarlayın. Her toptan bir yufka açın. Yufkaları eritilmiş tereyağı ve zeytinyağı karışımıyla yağlayıp, içlerine ceviz içi serpiştirin. Yufkaları rulo yapın. Bir ucundan başlayarak daire biçiminde yuvarlayıp gül şekli verin. Hafif yağlanmış tepsiye dizerek önceden ısıtılmış fırında 45 dakika pişirin. Ayranla birlikte sıcak olarak servis yapın.


C-SEBZE YEMEKLERİ VE PANCARLAR

1-Çiriş Pancarı: Çiriş ilkbaharın bitimi ile, yazın başlangıç aylarında yetişen ve yaprakları zambağa benzeyen, yabani bir bitkidir. Her Erzurumlu senede bir kere çiriş pancarı yer. Ciriş pancarının şifalı olduğuna inanılır. Kavurma ile pişirildiğinde tadına doyum olmaz. Parça etle de pişirilir. Pişirme işleme aynen ıspanakta olduğu gibidir. Çiriş kurutularak çiriş unu elde edilir, zamk ve tutkal yerine yapıştırıcı olarak kullanılır.
2-Çortutu Pancarı: Şalgam turşusu Erzurum'da çok meşhurdur. Şalgamlar, ilk önce daire daire, sonra küçük parmak kalınlığın da ve boyunda kesilerek, küplere turşu kurulur. Turşuya koku vermesi içinde içine reyhan katılır.Turşu olduktan sonra çortutu pancarı yapılır. Bir miktar şalgam turşusuna, bir ölçek pirinç veya bulgur katılır, ayrıca parça et veya kavurma ile pişirilir. Şalgam turşusuna "çortutu" turşusundan yapılan bu pancara da "çortutu pancarı" denir. Bilhassa kış aylarında yapılır.
3-Şalgam Çırtması: Şalgam ilk önce daire şeklinde sonra da bu daireler parmak kalınlığında uzun uzun kesilir ve haşlanır.Suyu süzülür. Haşlanmış şalgama evvelce hazırlanmış ve pişirilmiş yağlı kıyma, biraz tereyağı ilave edilerek bir tavada karıştırılır.Üze rine baharat (karabiber vs) dökülerek sıcak sıcak yenir.
4-Çeç Pancarı: Şalgamın yeşil saplarına "çeç" denir. İçine bulgur veya pirinç katılarak, ıspanak gibi parça et veya kavurma ile pişirilir. Üzerine sarımsaklı yoğurt dökülür yenir.
5-Çaşır Kavurması: Çaşır,çiriş gibi dağlarda yetişen buruk bur tadı olan yabani bir bitkidir.Çaşır yenildiği gibi,patates haşlama
sıyla karıştırılıp tereyağında kavrularak da yenir.Bunun dışında çaşır haşlanır, haşlanan çaşır un ve yumurtaya batırılarak yağda kızartılır, buna çaşır kızartması denir. Erzurumlu yılda en az bir defa çaşır yer. Şifalı olduğuna inanılır.
6-Borani: Patatesin her türlü yemeği yapılır. Boranide bunlardan biridir. Patates haşlanır, kabukları soyulur ve bir tepsiye doğ-
ranır. Üzerine bol sarımsaklı yoğurt ve kızdırılmış tereyağı dökülür, sıcak olarak yenir.
7-Ekşili Dolma : Üzüm yapraklarına karışımlı et sarılan bu dolmanın etine biraz Ekşi Pestil katılarak doldurulur. Ekşili Dolma, diğer dolmalara nazaran uzun ve büyükçe olduğundan İri Dolma diye de anılır.
8-Yumurta Pilavı : Yumurta pilavının hamuru hazırlanırken içine yumurta katılır. hamur yoğrulduktan sonra erişte gibi kesilir, makarna gibi haşlanır ve üzerine tereyağı dökülerek yenilir.
9-Turşu Dolması: Lahana turşusu yapraklarını sıcak sudan geçirip süzgece çıkarın. Damarlı, sert kısımlarını keserek alın. Soğanı ince ince kıyın. Pirinci ve bulguru yıkayıp süzdürün. Bir kapta kıyma, soğan, pirinç, bulgur, tuz, karabiber ve pulbiberi iyice karıştırarak dolma içini hazırlayın. Yağı tencerede eritin. Yağ kızınca salçayı içinde 3-4 dakika kavurun. Kemikleri katıp, karıştırın. Tencereyi ateşten alın. Bir yaprağı, ucu parmaklarınıza gelecek biçimde avucunuza yerleştirin. Geniş kenarından katlama payını harcın üzerine kapayıp, iki yan bir kenarı da içe doğru katlayın. Yaprağı parmak uçlarınınza doğru yuvarlayarak parmak kalınlığında dolmalar sarıp tencereye yerleştirin. Harç tükeninceye kadar aynı işlemi tekrar edin. Sarmısakları soyup, bütün olarak dolmaların aralarına yerleştirin. Suyu katın, dolmaların üzerine ağırlık yapması için bir tabak kapatın. Tuzunu ayarlayıp, bir taşım kaynatın. Ateşi kısıp tencerenin kapağını kapatarak yaklaşık 1 saat pişirin. Ateşten indirip sıcak olarak servis yapın.



D-HAŞILLAR VE KUYMAKLAR
Haşıllar ; un haşılı ve pıt pıt haşılı olmak üzere iki türlü yapılır.
1-Un Haşılı: Bir ölçek un , su ile karıştırılır ve ateş üzerine konur. Katı bir kıvam alıncaya kadar karıştırılarak pişirilir. Bir tepsiye alınır, ortası çukurlaştırılır ve bu çukura erimiş tereyağı ve bal doldurulur. Kaşıkla alınan hamur yağ ve karışımına batırılarak yenilir.
2-Pıt Pıt Haşılı: Çok ince bulgur ve un karıştırılır. Aynen un haşılındaki olduğu gibi pişirilir. Tereyağı bal karışımına batırılarak yenir.
3-Peynir Kuymağı: Tavada kızdırılmış tereyağına bir miktar taze civil peynir veya yağlı peynir konur. Üzerine birkaç yumurta kırılır ve karıştırılır. Peynirler tamamen eridikten sonra ocağın üzerinden alınır ve sıcak sıcak yenir.
4-Un Kaymağı: Bir ölçek un bir kapta sulandırılır. Bir tavaya bir miktar tereyağı konularak eritilir. Eriyen tereyağına hazırlanan un bulamaca yavaş yavaş karıştırılarak dökülür. Un katılaşıp yağ, yağ, pişen hamurun üzerine çıkıncaya kadar ateşte pişirilir.

E-TATLILAR

1-Kadayıf Dolması: Kadayıf, Ramazan'da 30 gün süre ile sofraların eksilmez tatlısıdır. Hatta sahurda bile taze taze kadayıf kızartılır.Kadayıfın sermesi yapıldığı gibi, dolması da meşhurdur.Güzel yapıldığı takdirde tadına doyum olmaz.Yumuşak tel kadayıfın içine toz karıştırılmış iç ceviz konularak,zeytin yağlı dolma büyüklüğünde sarılır.Kadayıf dolmaları yumurtaya batırılarak ta- vadaki kızgın yağa atılır. Kızardıktan sonra tavadan alınır, şeker balının içine atılır. Oradan çıkartılır, bal dökülerek servis edilir.

2-Poğaç: Poğaç, tandır olan evlerde ve bilhassa köylerde yapılır. Özel bir yemektir. Hamur börek gibi hazırlanır. Hamur tereyağı süt veya yoğurt katılarak yoğrulur ve bir siniye yayılır. Üzerine de bir sini kapatılarak tandıra indirilir. Üstüne bol miktarda kor haline gelmiş kül karışımı ateş konur. Her iki yüzü kızardıktan sonra tandırdan çıkarılır. Üzerine bol tereyağı ve bal şerbeti
dökülerek sıcak sıcak yenir.
3-Hasıta: Bilhassa doğum yapan kadınlara doğumun akabinde güç kazanması için yedirilir. Bir miktar nişasta iyice sulandırılır .İçine bol miktarda şeker katılır. Bir tavada kızdırılmış tereyağına, hazırlanmış bu sıvı dökülür, 1-2 dakika karıştırılır ve yenir.
4-Keysefe: Malatya kaysısı, hoşaf halinde pişirilir. Kaynatılarak suyu çekilir, üzerine tereyağı dökülür ve sıcak sıcak yenir.
5-Pestil Çullaması:Tatlı pestil ufak ufak doğranır,bir tavaya bir miktar tereyağı konularak eritilir.Pestiller tereyağının bulunduğu tavaya dökülür ve beklenir. Üzerine yumurta kırılır ve karıştırılır, Sıcak olarak da yenir.
6-Dut Çullaması: Bir miktar dut yıkanır bir kaba konur. Tereyağında pişirilir. Pişirilme şekli aynen pestil çullamasındaki gibidir.

F-DİĞER YEMEKLER

1-Keleçoş: Sütün çok bol olduğu yaz aylarında mayalanan yoğurtlar torbalara doldurularak süzme yoğurt haline gelir.Bilahare torbalardan çıkarılan yoğurt, topaklar haline getirilerek tepsiye dizilir ve kurutulur. Buna "kurut" denir. Kurumuş olan bu yoğurtlar torbalara konarak kışın yenilmek üzere evin münasip bir yerine asılır. Keleçoş yapmak için torbadan çıkarılan kurutlar bir tencereye konulur.Üzerine yeterince sıcak su dökülüp,bir müddet sonra kurut çözülmeye ve ayran haline gelmeye başlar.Tepsiye ekmek doğranır, ayran haline gelen kuruta sarımsak katılır ve bu ekmeklerin üzerine dökülür. Tereyağı dökülerek yenir.
2-Lalanga: Bir miktar patates haşlanır ve soyulur. Haşlanan patatesler püre haline gelene kadar yoğrulur. Bir tavada tereyağı kızdırılır. Patates püresinden bir kaşık alınır yumurtaya batırılır, kızdırılmış tereyağına atılır. Kızardıktan sonra sade yendiği gibi üzerine şerbet dökülüp tatlı olarak da yenilir.
3-Şile: Patates küçük küçük doğranır. İçine bir miktar bulgur katılır. Et kullanıldığı gibi kavurma ile pişirildiğinde daha lezzetli olur. Bu yemek dehe çok kış aylarında pişirilir.
4-Sütlü Et: Et tencereye konur. Üzerine süt ilave edilerek iyice pişinceye kadar pişirilir ve öylece yenir.
5-Çoban Salatası: Soğan ince yarım halkalara doğranır, tuzla ovularak diriliği ve acısı çıkarılır. Yıkanarak servis tabağına konur. Domatesler doğranarak soğanların üzerine konur. Salatalıkların kabukları soyularak doğranır ve üzerine konur. Maydanozları da doğrayıp üzerlerine serpiştirilir ve zeytinyağı, limon ve tuz konarak karıştırılır ve servis yapılır.
6-Şükkar Köftesi: Pirinç iyi pişirilir, içerisine bolca yumurta kırılır, iyice yedirilir. Nişastayla birleşik yuvarlanarak köfte şekli verilir, yağda kızartılır. Şerbete atılır.
7-Tortum Cağ Kebabı : Normal biçimde kıyma içermeyen koyun etinin bir demir üzerine sarılmasıyla yapılır. Ateş olarak önerilen odun kömürdür. Döner, az pişmiş olarak yatık durumda iken şiş üzerine parça parça kesilerek alınır. Bir müddet daha şiş ile birlikte ateşte bekletilir. Yapıldığı etin normal döner etinden biraz daha yağlı olması gerekmektedir.
8-Lavaş: Tandırda mayalı hamurdan yapılır. Una, tuz, maya, su ilave edilerek yoğurulur, yumak yapılır. Erzurum' da buna kunt derler. Kunt merdane ile açılır. Daha sonra elle çarpılarak açıldıktan sonra rabata tabir ettiğimiz hususi aletlerin üzerinde yayılarak sıcak tandıra yapıştırılır. Ayrıca açılmadan pide şekli verilerek pişirilenlere elemeği yahut da tombul denir.
9-Zeytinyağlı elma dolması: Rendelenmiş soğanları, fıstıklarla birlikte zeytinyağında pembeleşinceye kadar kavurun. Yıkanmış pirinci ekleyin. 1,5 kahve fincanı su ilave edip pirinçler diri kalacak şekilde pişirin. Şeker, tuz, kıyılmış nane ve maydonoz ekleyip karıştırın. Limon suyunu da ilave ettikten sonra soğumaya bırakın. Elmaları sivri uçlu ince bir bıçakla oyun. Hazırladığınız karışımı elmaların içine doldurun. Orta ısılı fırında 40 dakika pişirin. Soğuk olarak servis yapın.
10-Kuzu kapama: Soğanları ve pazının bir kısmını güvecin dibine yerleştirin. Zerine etleri koyduktan sonra, tekrar sırasıyla soğan, pazı, semizotu ve marulu sıralayarak güvece doldurun. Tuz ve karabiber ekleyin. Sonra yemeğin üzerini kapatmak için sadece un ve su karışımından güveç ağzının genişliğinde bir hamur hazırlayın. Bu hamuru bir kapak şeklinde üzerine kapatın. Hiç su ve yağ koymadan ilk önce hızlı ateşte bir süre pişirin. Daha sonra kısık ateşte 2 saat pişirin. Hamuru üzerinden kaldırdıktan sonra sıcak olarak servis yapın.
11-Lor Dolması: İki bardak bulgur 500 gram çökelek (lor) Yeteri kadar evelik veya pazı yaprağı 2 adet soğan, tuz 2 kaşık margarin Az süt kaymağı Soğanları ince ince kıyın ve yağda pembeleşinceye kadar kavurun, Diğer tarafta bulguru pilav gibi pişirin. Kavrulan soğanlra kaymak, bulgur ve lor ilave edin. Sonra iyice karıştırın ve pazı yapraklarını dolma gibi sarıp tepsiye tek kat dizin. Fırına verip biraz üzerleri kızarmaya yakın çıkarın. Tereyağını kızdırıp üzerine dökün ve sarımsaklı yoğurtla yiyin. (Hafif güzel bir yemektir.)

Ermenilerin 1915 Erzurum Katliamı
"... Ermeni topçuları sokaklarda 270 kişi yakalamış, bütün elbiselerini soyduktan sonra hepsini bir hamama götürmüş ve burada en haris hislerini tatmin etmişlerdir...''Rusya, Fransa ve İngiltere gibi devletler tehcir olayını, o yıllarda savaşta oldukları ve yok etmeye çalıştıkları Osmanlı'ya karşı insafsız ve çarpıtılmış bir malzeme olarak bütün güçleriyle kullandılar. ABD de Avrupa devletlerinden geri kalmadı. Bugün değişik ülkelere yayılmış bulunan Ermeniler, yüz yıla yakın bir süre, her gün giderek artan bir ölçüde ''Ermeni Sorunu'' nun tek yanlı olarak propagandasını yapmakta ve kendi çıkarlarına uygun kamuoyu oluşturmaya çalışmaktadırlar. Günümüzde bu propaganda ve suçlama, daha çok, Birinci Dünya Savaşı içinde (1915) Ermenilerin savaş bölgeleri dışına çıkarılmaları üzerinde toplanmıştır. Bu tarihsel olay şöyledir: Birinci Dünya Savaşı yıllarında Doğu Anadolu'nun bazı yerlerini işgal eden Ruslar, yöredeki Ermenileri silahlandırarak Türklerin üzerine saldırttılar, buradaki Türkleri toplu olarak öldürme ve yok etme hareketine giriştiler; köyleri ateşe verdiler, kasaba ve şehirleri yakıp yıktılar, on binlerce Türk'ü görülmemiş bir vahşetle öldürdüler. Bu acı ve korkunç olaylarla bazı Ermeni komiteciler, insanlık tarihine kara ve utanç verici sayfalar eklediler.
Bu gibi kanlı ve insanlık dışı olayların sürmesi üzerine Osmanlı hükümeti, ordusunun da büyük baskısıyla bir kanun çıkararak Ermenileri bulundukları yerlerden başka bölgelere göç ettirmek zorunda kaldı (1915). Bu göç sırasında bazı Ermeniler salgın hastalıklara yakalanarak öldüler, kimileri soyguncuların saldırılarına uğradılar. Ermeni komiteciler tarafından Berlin'de öldürülen (1921), İttihat ve Terakki Fırkası liderlerinden, Dahiliye Nazırı ve Sadrazam Talât Paşa 'nın ''Ermeni Meselesi'' adlı hatıraları ile Osmanlı Devleti Arşivi'nden yararlanılarak Osmanlı Devleti Raporu olarak hazırlanan (1916) Osmanlıca ve Fransızca ''Aspiration Et Agissements Revolutionnaires Des Comites Armenies avant et apres la Proclamation de la Constition Ottomane'' adıyla yayımlanan bu çok önemli tarihsel belge, dönemin tanınmış gazetecilerinden Hüseyin Cahit Yalçın 'ın Önsözü ile ''Ermeni Vahşeti ve Ermeni Komitelerinin Â'mâl ve Harekât-ı İhtilâliyesi (İlân-ı Meşrutiyetten Evvel ve Sonra)'' olarak günümüz Türkçesiyle çıktı (Örgün Yayınevi, 2005, İstanbul). Kanlı ve insanlık dışı Ermeni olaylarının başlangıcını Talât Paşa, bu kitapta şöyle anlatmaktadır: ''İsyan hareketleri evvelâ Zeytun'da başlamıştır. Seferberliğin ilânını müteakip Ermeniler âlenan isyana başlamış, vergilerini ödemekten imtina etmiş ve asker toplanması hususunda verilen emirlere muhalefet etmişlerdir. Askerlik vazifelerini ifa etmek üzere askerlik şubelerine gelen Müslümanlara sokakta taarruz edilmiş, bunlar soyulmuş ve öldürülmüştür. Zeytun halkı zabit ve kumandanları emri altında bir milis teşkil etmişti; bu suretle 'Zeytun ihtilâlci alayları' ismi altında şehirleri müdafaa etmek istiyorlardı. Tabii buna imkân bulamadıklarından mavzer ve martin silâhlarıyla dağa çıkmışlar ve Müslüman köylerine taarruz ve askeri nakliyatı izac etmeye başlamışlardır.'' Vahşet üstüne vahşet Talât Paşa, Ermeni komitecilerinin Bitlis, Erzurum, Mamuratülâziz (Elazığ), Diyarbakır, Sıvas, Trabzon, Erzincan, Ankara, Van, Adana, İzmit-Adapazarı, Bursa, İzmir vb. Osmanlı şehirlerindeki kanlı ayaklanmalarına da değinerek şunları söylemektedir: ''...Yalnız Van şehrinde isyan eden Ermenilerin sayısı beş bini geçiyordu, hepsi de en yeni silâhlarla donatılmıştı. Bunlar mevzilerini son hadde kadar müdafaa ediyorlardı. Şehirdeki hükümet konağı, askeri müesseseler ve diğer binaları tahrip edilmiş ve Müslüman mahalleleri ateşe verilmiştir. Yedi yüz kadar âsi Van müstahkem mevkiini el bombalarıyla uçurmuştur. Bu isyan hareketleri nisana kadar devam etmiştir. Büyük Erzurum Ermeni katliâmı 7 Şubat 1915'te başlamıştır. Ermeni topçuları sokaklarda 270 kişi yakalamış, bütün elbiselerini soyduktan sonra hepsini bir hamama götürmüş ve burada en haris hislerini tatmin etmişlerdir.'' Ermeni komitecilerinin bir başka kanlı ve korkunç vahşetleri de, Sadrazam Talât Paşa tarafından hazırlatılan, 1332 (1916) yılında Matbaa-i Orhaniye'de (İstanbul) basılan ''Ermeni Komitelerinin Â'mâl ve Harekât-ı İhtilâliyesi (İlân-ı Meşrutiyetten Evvel ve Sonra)'' adlı Osmanlı Devleti Raporu'nda şöyle anlatılmaktadır: ''Ermeni İhtilâl Komitelerinin kâffesi müttehiden Sasun vakayini takdir eder ve burada çarpışan kahramanları takdîs ederler. Aynı zamanda bu vakayi'e ithâfen müteaddid eserler neşrolunmuştur ki, bunların kâffesi pek bâlâ-pervâzane ve mübâlâgakârânedir. Bu eserlerin tetkik ve tahlilinden Ermeni komitelerinin her zaman İtilâf devletlerinin desâis-i siyasîyesine âlet oldukları ve vakayiin esbâb-ı hudûsu tahkik edilirse bunun da sırf memlekete ecnebî müdahalesinin celp ve davet olduğu bir kere daha teeyyüd eder. 1895'te Sasun ihtilâli başladı. Mezkûr ihtilâli en ziyade, bilâhire Kozan mebusu olan Murad ile Damatyad ismindeki serkendeler idare etti... İkinci Sasun ihtilâli 1905'te başlamıştır. Bu defaki ihtilâlin idaresini Taşnaklar deruhte ederek meşhur Ahpur Serop ile namı diğer Sepor Paşa ihtilâli idare etmek üzere reis tayin edildiler.'' Osmanlı Devleti Raporu'nda Boğazlıyan (Yozgat) Ermeni isyanı da şöyle anlatılmaktadır: ''Yozgat sancağının Boğazlıyan kazasına tabi Çakmak karyesiyle Yazber dağında cevelân etmiş yetmiş kişilik müsellâ (silahlı) Ermeni eşkıyası ve Ankara'nın Bala, Haymana, Ankara hudutlarındaki Yeknam ormanlarında kuvvetli Ermeni çeteleri ve yine Boğazlıyan'ın Çuhanlı karyesi civarında Kuzas mevkiinde, Kayseri'nin Everek karyesi Ermenileri tarafından kumanda edilen müteaddid kollara ayrılmış üç yüz karip müsellâh Ermeni eşkıyası görüldü. Yine Yozgat'a tabi Kumkuyu karyesinde tahassum eden üç yüz kadar Ermeni eşkıyası 2 Eylül 1915 günü civardaki kurayı İslâmiyeyi ateşe verdiler. Suret-i mahsusada inşa edilmiş siperlerden ve mazgal deliklerinden jandarma ve asker üzerine istimal-i silâha başladılar ve Çatıkebir karyesi ormanında tahassun edilen ve miktarı sekiz yüze yakın bulunan Ermeniler orman içerisindeki Akdağ geçidinde vaktiyle ihzar ettikleri siperlerden asker ve jandarma ve ahaliye taarruzatta bulundular. Günlerce müsademeden sonra Kızılcaova cihetine doğru firar ettiler.'' Ermenilerin savaş bölgeleri dışına çıkarılmaları, Birinci Dünya Savaşı'nın ağır koşulları içinde Osmanlı devlet adamlarının almak zorunda kaldıkları bir önlemdir. Avrupa devletlerinin ''hasta adam'' olarak gördükleri Osmanlı İmparatorluğu'nu ve onun temel öğesi olan Türkleri yok etmek için Ermenilerin sapladıkları hançeri çıkarmak işlemidir. Bu olay bütün yönleriyle tarihin malı olmuştur. Koşullandırma Rusya, Fransa ve İngiltere gibi devletler de bu olayı, o yıllarda savaş içinde oldukları ve yok etmeye çalıştıkları Osmanlı devletine karşı insafsız ve çarpıtılmış bir malzeme olarak bütün güçleriyle kullanmaya giriştiler. Bu konuda Amerika Birleşik Devletleri de Avrupa devletlerinden geri kalmadı. Böylece hem düşmanlarını yıpratmaya hem de kışkırttıkları ve felaketlerine neden oldukları Ermenilere karşı dostluklarını kanıtlamaya çalıştılar. Avrupa devletlerinin o zamanki yöneticileri yurttaşlarını koşullandırmakta bu Ermeni propagandasından geniş ölçüde yararlandılar. Ermenilerin bu gerçek dışı abartmalarını, sanki gerçek buymuşçasına, devletlerinin resmi görüşü olarak sunmaya giriştiler. Bu durum, o devletler adına hiç kuşkusuz geçmişin bir talihsizliğidir. Ancak o zamanki düşmanlarımız, şimdi dost ve müttefikimiz olan devletlerin artık gerçekçi olmalarını, geçmişteki hatalarını düzeltmelerini beklemek ve sağlamak da hakkımızdır. 1915 yılında sözde kıyımda ölenlerin sayısında bile anlaşamayan bu devletler, birkaç milyon ölüden söz açan Ermenilerin görüşlerini bugün de geçmişteki propaganda temeli üzerine dayamaya çalışıyorlar. Dünya, tek yanlı bu Ermeni suçlamalarını yıllardan beri dinlemektedir. İşte bu kitap, bu gerçekleri ve belgeleri ortaya koyan, savaş yıllarının sıkıntısı ve olanaksızlıkları içinde Osmanlı Devleti tarafından dosta ve düşmana karşı yükseltilen tarihin sesi durumundadır. Okunduğu zaman görülecektir ki, kitap, bir savunma değil, Ermenilerin arkalarında yer alan devletlerin de gerçek yüzlerini ortaya koyan bir suçlama, bir vahşet raporudur ve önemi de buradan gelmektedir.

Kaynak

Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi & MsXLabs.org

Erzurum

Doğu Anadolu Bölgesi'nde il ve bu ilin merkezi olan kent. Kuzeyde Artvin ve Rize, doğuda Kars ve Ağrı, güneyde Muş ve Bingöl, batıda Bayburt ve Erzincan illeriyle sınırlanır. Konya, Ankara ve Sıvas'tan sonra Türkiye'nin dördüncü büyük ilidir. İl merkezi Erzurum, Doğu Anadolu'nun en kalabalık kentidir. Ancak ilçe merkezleri fazla büyük değildir. 14 ilçesi içinde en önemlisi olan Pasinler'in nüfusu da ancak 48.000 kadardır. Erzurum'un yer şekillerini yüksek düzlüklerle (2.000 metreyi aşan platolar ve 1.500-2.000 metre arasında kalan yüksek ovalar) bunlar üstünde yükselen ve birçok yerde 3.000 metreyi aşan dağlar oluşturur. Yer şekilleri bakımından birbirinden farklı dört bölgeye ayrılır:
a) İlin güney yarısında Karasu-Aras adı verilen dağlar;
b) Kuzeyde Doğu Karadeniz Dağları'nın iç sıraları;
c) Bu iki sıra arasında sularını Aras ve Karasu'ya gönderen ovalar dizisinin en genişleri olan iki ova (doğuda Pasinler ve batıda ondan Deveboynu eşiği ile ayrılan Erzurum Ovası);
d) Kuzeydoğuda sularını Çoruh'a gönderen, aralarında ovaların da yer aldığı dağlık bölge. Başlıca akarsuları, Karasu (İran Körfezi), Oltu-Tortum (Çoruh'un kolu, Karadeniz) ve ilin doğusunda Pasinler Ovası dahil, bazı yörelerin sularını taşıyan Aras'tır (Hazar Denizi).
İlin en önemli gölü, kuzeydoğuda, doğal bir set ardında oluşan Tortum'dur. Erzurum, Doğu Anadolu'da ve Türkiye'de kara ikliminin en çok egemen olduğu bölgedir. Kışlar uzun, çok soğuk, buzlu ve karlıdır. Yükseklik nedeniyle yazlar fazla sıcak değildir. Yağışların yıllık tutarları genellikle İç ve Güneydoğu Anadolu'dan fazla olmakla beraber orta derecededir. Yıllık yağış tutarı ortalaması 471 mm.dir. Karla örtülü ortalama gün sayısı 113.6, donlu günlerin sayısı 153.9'dur. Bu iklim koşulları altında doğal bitkisel örtüsü çayır (yazları da yeşil kalabilen otsu bitkiler) ve bozkırdır. Alanı oldukça az olan ormanlar (genellikle ladin, sarıçam, meşe), bazı dağların 2.000-2.500 m arasında kalan yamaçlarında görülür. Erzurum'da ekili toprakların genel alanı 200.000 hektara yaklaşırsa da, hayvancılık ve hayvan ürünleri ağır basar. Bu bakımdan Türkiye'nin başta gelen illerinden biridir. Tarım alanlarının büyük bir bölümünde tahıl ekimi yapılır.
1980 tarım ürünleri üretimi (bin ton olarak):
Buğday 56,8;
Arpa 27,4;
Çavdar 14,5;
Mısır 4,4;
Baklagiller 5,9;
Endüstriyel bitkiler 122,46 (bunun 117.000 tonu patates).
Meyve veren ağaç sayısı 643.000'dir. Bunun 156.000'ini elma ağaçları oluşturur. Sebze üretimi, hem genel üretimin azlığı, hem de çeşit bakımından sınırlılığıyla dikkati çeker.
İldeki toplam hayvan sayıları (bin baş olarak, 1980): Toplam 3,963;
At 37,3
İnek 600,7
Öküz 106,4
Boğa 180,5
Dana 286,1
Koyun 2.377,4
Kılkeçisi 309,9
Hayvansal ürünler (1980) (bin ton olarak):
Süt 262,3 (koyun sütü 35,8; inek sütü 216,3);
Yapağı 2,6; et 5,5 (koyun eti 1,0, sığır eti 4,2);
Deri 124.290 adet.
Yeraltı kaynakları içinde linyit önemli bir yer tutar ve birkaç yerde işletilir. Oltu taşı denilen bir tür siyah kehribardan süs eşyaları ve diğer bazı eşyalar yapılır. Bu taş, yöreye özgü bir el sanatı doğurmuştur. Başlıca endüstri kolları şeker, çimento, yem, süt ürünleri fabrikaları; et kombinası; Tortum Hidroelektrik Santralı'dır. Geçen yüzyıllardan beri, Karadeniz kıyısıyla (Trabzon) İran, Gürcistan ve Ermenistan sınırları arasındaki transit taşımacılığı, Erzurum topraklarından geçmekte, Erzurum başlıca durak ve ticaret merkezi işlevini sürdürmektedir. İlin ulaştırma bakımından en büyük kazancı, 1939'da batıdan gelen demiryoluna kavuşması olmuştur. Bugün Trabzon-Erzurum-İran şosesi, taşıma olanakları bakımından eskisine göre daha gelişmiş olduğu gibi, bu önemli transit yoluna ayrıca Avrupa-Batı Anadolu üzerinden Ankara-Sıvas-Erzincan yoluyla gelen şose de katılmıştır (TIR kamyonlarının başlıca yolu). Erzurum ilini kuzeye, güneye ve ilçelerine bağlayan yollar, yukarda adı geçenlere göre daha önemsiz kalır. Erzurum il merkezi ile, Anadolu'nun başlıca merkezleri arasında düzenli hava seferleri de kurulmuştur. Doğal koşullarının ve coğrafî konumunun elverişliliği yanında, önemli uygarlık merkezlerine yakınlığı, Erzurum'un Anadolu'daki en eski yerleşim merkezlerinden biri olmasını sağlamıştır. Bulunan bazı taş araçlar yöredeki yerleşimin geçmişini paleolitik döneme değin götürmektedir. İ.Ö. 9. yüzyılda Urartular bölgeye egemen oldular. Kimmer ve İskitlerin zaman zaman saldırısına uğrayan yöre, İ.Ö. 6. yüzyıl başlarında Medlerin eline geçti. Medleri Persler izledi ve İ.Ö. 4. yüzyıl ortalarında Erzurum, İskender İmparatorluğu'na katıldı. İ.Ö. 2. yüzyıl sonlarında yöreyi ele geçiren Partlar, İ.Ö. 1 yüzyılda yerlerini Romalılara bıraktılar. Romalıların yerini alan Bizanslılar kente Theodosiopolis adını verdiler. Kent birkaç kez Araplar ile Bizanslılar arasında el değiştirdi. Sonunda Erzurum Bizans'ın elinde kaldı (949). Kentin kesin olarak Türklerin egemenliğine geçmesi, Malazgirt Savaşı'ndan (1071) sonra oldu. Erzurum yöresi dirlik olarak Saltuk'un dedesi Ebu'l Kasım'a verildi. 13. yüzyıl başında Erzurum'daki Saltuklu egemenliği, yerini Selçuklu egemenliğine bıraktı. 13. yüzyıl ortalarında Erzurum İlhanlıların yönetimine geçti. İlhanlı Devleti'nin yıkılışından sonra, Erzurum yöresi uzun sürecek bir karışıklık dönemine girdi. Çeşitli beylikler arasındaki mücadelerle geçen bu dönem, ancak Osmanlı Devleti'nin yöreye egemen olmasıyla sona erdi (1514). Yüzyıllarca Türklerin yurdu olan Erzurum, I. Dünya Savaşı'nda Rus ordularının hedefi oldu. Sarıkamış yenilgisinden sonra Ruslar, Erzurum'a girdiler (16 Şubat 1916). Ancak Brest-Litovsk Antlaşması'ndan sonra Türk orduları kenti, Ermeni kuvvetlerini sürerek geri aldı (Mart 1917).

1. Aç ile çıplak gudurgan olur
2. Aç ayı oynamaz
3. Aç goyarsan hırsız, çoh söylersen yüzsüz olur
4. Aç it merek yıkar
5. Ağanın malı gidir, hızmekerin canı
6. Ağır taş yerden kalkmaz
7. Ağır ol ki, batman gelesen
8. Ahılli düşünene kadar, deli oğluni everir
9. Allah, dağına bahar, garını verir
10. Alma masumun ahıni çıhar aheste aheste
11. Anamın aşi, tandırın başi
12. Anam sogan, babam sarmısak. Sen nerden çıhtın nöbet şekeri
13. Arli arından utanır, arsız da zanneder ki, benden gortdi
14. Arsız neden arlanır, çulda geyse sallanır
15. Arsızın yüzüne it işemiş, "nisan yağmuri yağir" demis
16. Aşşığın çigi bene, tögi bene, gongasına da ortağam
17. Ateşinde ıssınamadıh, dumanında boğulirih
18. Atlı sığar da, itli sığmaz
19. Atta garın, yiyitte burun
20. Ayı ile herele girilmez
21. Azan gul ya belasını bulur, ya da Mevla'sını
22. Başi bezeklinin, aşi tezekli olur
23. Bekarın parasını it yer, yahasıni bit
24. Ben ağa, sen ağa, inekleri kim sağa
25. Ben gız idim, o söz idi
26. Ben umaram bacımdan, bacım ölir acından
27. Bilirsen ***** huyuni, niye içtin yahni suyuni
28. Bir dana bir ahırın adıni poh eder
29. Bizim gelin bizden geçir, başıni örtir, gıçıni açir
30. Borçli ölmez, rengi sararır
31. Cin olmadan adam çarpir
32. Çagrildığın yere erinme, çağrılmadığın yere görünme
33. Çarşıda mum yok, korun talaşına
34. Çayıri düz al, garıyi gız al
35. Çocuğunan etme sohbet, ya elinden, ya dilinden
36. Çöreginde çigi olan düşünür
37. Deli deliyi görende degenegini sahlar
38. Delik böyük, yama küçük
39. Dereden, tepeden su getirir
40. Dert insani mert eder
41. Deveye tikan lazim boynuni uzata
42. Dili de olmasa gargalar gözüni oyacah
43. Dünya yansa bir horum oti yanmaz
44. Dul gari böyütmesi
45. Düvürcisi garga olanin gonacagi yer çöplük başıdir
46. Eymegi ekmekciye ver, bir ekmek de üste ver
47. El eli yıkar, el de döner yüzi yıkar
48. Emim, dayım kesem, elimi sohup yesem
49. El el'in ölüsüne gülerek ağlar
50. El için yanma nara, yak çubugun, keyfin ara
51. El'de yiyen yolda acıhır
52. Er, karısıni sağlıği, karısi ise erini varlığı ile sever
53. Erken galhan yol alır, er evlenen döl alır
54. Ev danasından öküz olmaz
55. Felek kimine kürk geydirir, kimine yelek
56. Fıherenin(fukara) ahi, tahtan yendirir (indirir) şahi
57. Gari mali üst eşiktir, gidip-gelende gafan vurursan
58. Gavurgayi (Bulgurun kavrulmuş hali) ye, suyu iç, et bağla,
59. hedigi (bulgurun suda haşlanmışı) ye, suyu iç, dert bağla
60. Gelin halı getirir, kendi serer kendi oturur
61. Gılda keramet olsa, geçi (keçi) evliya olurdu
62. Gün olsa kimsenin üstüne doğmaz
63. Gündüz tespih çevirmesi, gece goyun gavurmasi
64. Her horoz gendi çöplügünde öter
65. Her işi işledi, galdi fıstıği yeşil
66. Hırsız evden olanda, öküz bacadan çıhar
67. Hızmekerden ağa olan, gehveyi (kahvehane) yıkar sesinen,
68. beslemeden hanım olan, gurnayı gırar tasınan
69. Horoz ölür, gözü çöplükte galır
70. İki it beraber aynı gapta yal yemez
71. İki gariya (kadına) biri, kötü gariya er'i bahane
72. İnek öldü hap kesildi, dana öldi hep kesildi
73. İt araba gölgesinde yatar, gendi gölgesi zanneder
74. İt ite, it de guyruğuna buyurir
75. İte bak, yattıği yere bak
76. İt gursaği yağ götürmez
77. İt, zorla kurda gelmez
78. İtin ahmaği odurki, pahlavadan (baklavadan) pay umar
79. Kirpi, enigini sevmiş ve "pamuğum" demiş
80. Kime can desem ona çor gelir
81. Korun (körün) istedigi iki göz, bir eyri biri düz
82. Kürt küllahi, Acem galpaği, güveç yuvarlandi buldi gapaği
83. Lafın azi uzi, çobana verme gızi, ya koyun otlatır ya da guzi(kuzu)
84. Lokma garın doyurmaz, muhabbet artırır
85. Marttan sonra ekilen darıdan, gündönümünden sonra çıhan arı'dan ve
86. gocasından geç kalkan garıdan (kadından) hayır gelmez
87. Mazarattır mazarat: Duzli (tuzlu) peynir, geveze avrat, zayıf at
88. Merek yandi, sIçanlara da galmadi ya
89. Mescit yapılmadan, kor (kör) gapıyi ele aldi
90. Mezar daşı ile övünülmez
91. Misafir misafiri istemez, ev sahibi heç birini
92. Ne dügün görmüş oynamış, ne ölü görmüş aglamış
93. Ne doğrarsan aşan, o gelir gaşşığan
94. Ne yardan geçir, ne serden
95. Oğlan yiyir oyuna, çoban yiyir goyuna (koyuna) gidir
96. Oğullular (Erkek evlat sahipleri) gülse, oğulsuzların ödi patlar
97. Okka her yerde dörtyüz dirhemdir
98. Orta tarlanın tohumi
99. Ögüdü ver alana, gursağında galana
100. Ölüler de sanir ki diriler helva yiyir
101. Ölüsü ölen bir gün, delisi olan her gün ağlar
102. Öküzün inek başlısi, tarlanin ufak daşlısi makbuldür
103. Paraynan imanın kimde olduği belli degildir
104. Pisik (kedi) cigere uzanamamiş, "püf ne pis gohir" demiş
105. Peyniri sahlayan deri, gari'yi (kadın) sahlayan eridir (kocasi)
106. Ülüzgar eken fırtına biçer
107. Sağır duymaz yorarmiş
108. Sıçandan (fare) olan, dağarcık keser
109. Sofrada elin, mecliste dilin gıssa dut
110. Suya götürür, susuz getirir
111. Tas el'den, tarak el'den, hanım hamama gidir
112. Tembele iş de, sana akıl öğretsin
113. Tilki eken, kurt çıkartır
114. Ucuz etin tiridi olmaz
115. Umma, küsersen
116. Ununi elemiş, elegini asmış
117. Vakitsiz öten horozun başıni keserler
118. Yarım hekim candan, yarım hoca imandan eder
119. Yatsılik töre, o da olmiya göre
120. Yetim hırsızlığa çıhanda, ay akşamdan doğar
121. Yüz güzelligi evden hamama, huy güzelligi Erzurum'dan Şam'a
122. Yüzümün yumusaklığından donumun ağı gurumir
123. Zenginin mali, zügürdün çenesini yorarmış
124. Zor kapıdan gelende, şer (kötü) bacadan çıhar
125. Zulüm ile abad olanın ahıri (sonu) berbat olur

ERZURUM'UN PESTİL ÇULLAMASI



Malzemeler

• Yeterli miktarda dut pestili, bol yumurta ve tereyağı

Hazırlanışı

• Pestil el ile küçük parçalar halinde yırtılır derin bir kaba konur üzerine yumurtalar kırılarak iyice karıştırılır bu şekilde yumurtaları çekmesi için bir müddet bekletilir.Tereyağı teflon tavada iyice kızdırılır bekletilen malzeme tavaya dökülerek her iki tarafı iyice kızartılarak pişirilir ve sıcak servis yapılır.