PTT - Posta ve Telgraf Teşkilatı

PTT

tam adı TÜRKİYE CUMHURİYETİ POSTA, TELGRAF VE TELEFON İŞLETMESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
haberleşme hizmetlerini yürütmekle görevli kamu iktisadi kuruluşu (KİK).

Saltanatın kaldırılmasından (1922) sonra, Ankara ve İstanbul hükümetlerinin posta örgütlenmeleri tek bir genel müdürlükte birleştirildi (Posta ve Telgraf Nezareti). 1953’te PTT, Ulaştırma Bakanlığı’na bağlı yönetsel özerkliği olan bir kamu iktisadi teşebbüsü (KİT) olarak yeniden düzenlendi. Kuruluşun statüsündeki son kapsamlı değişiklik Haziran 1984’te bütün KİT’leri yeniden düzenleyen 233 sayılı kanun hükmünde kararnameyle (KHK) gerçekleştirildi. Kasım 1984’te yürürlüğe giren ana statüsü gereğince bir KİK olarak düzenlenen PTT’nin Ulaştırma Bakanlığı’yla bağı da sürdürüldü.

Ulaştırma-haberleşme yatırımları 1980’lerin ortalarından sonra imalat sanayisi ve enerjinin de önüne geçerek yatırımların şektörel dağılımında birinci sıraya yerleşti. Özellikle telefon haberleşmesine yapılan yatırımlarla ülkede yaygın bir iletişim altyapısı oluşturuldu. Böylece PTT, Türkiye Elektrik Kurumu’ndan (TEK) sonra en önemli yatırımcı KİT olarak ağırlık kazandı.
PTT 1980’lerin yeni KİT fiyat politikaları sonucunda oldukça yüksek kârlar elde eden bir kuruluş durumuna geldi. Büyük çoğunluğu taşra örgütünde olmak üzere PTT’nin çalıştırdığı personel sayısı 1985’te 79.855’ ten 1991’de 110.796’ya yükseldi. Bu arada kadrolu personelin sayısı hızla azalırken sözleşmeli personelin ve geçici işçilerin sayısında büyük bir artış gerçekleşti. 1991’deki personel sayısının yüzde 78’ini sözleşmeli çalışanlar oluşturuyordu.

PTT Genel Müdürlüğü’nün ana hizmet birimleri arasında Posta Dairesi, Telgraf ve Telefon Dairesi, Etüd Proje ve Yatırım Dairesi, Milletlerarası İlişkiler Dairesi, Radyo ve Televizyon Dairesi, Frekans Uygulama Yönetim ve Koordinasyon Dairesi, Teknik İşletme ve Bakım Dairesi, Yapı İşleri Dairesi ve NATO Dairesi başkanlıkları bulunmaktadır.

Dört ilde yer alan ana depo müdürlükleri ve sekiz ildeki bölge verici müdürlükleri dışında sekiz bağımsız birim çalışmaktadır. PTT’nin Aselsan, THY ve Ray Sigorta’da iştiraki vardır. Genel müdürlüğün iştiraklerinden TELETAŞ’taki PTT payı özelleştirilmiş, TESTAŞ ve NETAŞ’taki payları da özelleştirilmek üzere Başbakanlık Kamu Ortaklığı İdaresi’ne (KOI) devredilmiştir.

Osmanlı Devleti'nde ilk telgraf haberleşmesi, Sultan Abdülmecid döneminde kurulmuş, 9 Eylül 1855 Pazar günü faaliyete geçmiştir. Osmanlı Devleti'nde ilk telgraf haberleşmesinin, II. Abdülhamid döneminde 1885 yılı Eylül'ünde Kırım Savaşı'nda Sivastopol Zaferinin İstanbul'a bildirilmesiyle başladığı iddia edilmişse de bu doğru değildir.II. Tanzimat dönemine kadar Osmanlı Devleti'nde haberleşme at sırtında yapılıyordu. Ordu sefere çıktığında ondan haber almak haftaları, hatta ayları buluyordu.

II. Abdülhamid, haberleşmeyi kolaylaştırmak için ülkede telgraf telleri çektirmişti. Telgrafla tanışmasını şöyle anlatır:
"Bazı Avrupa memleketlerinde Telgraf adile bir haberleşme vasıtası kullanılmaya başladığını duymuştum. Hemen harekete geçtim ve Belçika'dan bir uzman getirttim. Adı Jan Dikru idi. işinin erbabı bir adamdı. Zamanın en kuvvetli bataryaları ile donanmış bir telgrafhane merkezini sarayda kurdurdum. Her vilayet kendi sahasındaki telgraf direklerini dikti, teller bağlandı ve hatlar işledi. Telgrafhaneyi bu Jan Dikru idare ediyordu. Kendisini çağırdım ve bizim adamlarımıza 6 ay içinde bütün işleri bir başlarına yürütecek ölçüde öğretecek olursa, kendisine bir Osmanlı Nişanı ile 2000 altın vereceğimi söyledim" Jan Dikru, sarayda bir okul açmış, iki buçuk ayda Anadolu ve Rumeli'deki vilâyetleri merkeze bağlayan telgraf şebekesini idare edecek telgrafçılar yetiştirmiştir.

II. Abdülhamid, 1877'de Posta Telgraf Teşkilatı'nı aynı isimle bakanlık haline getirmiştir. 27 Haziran 1900'de Posta Telgraf Teşkilatı'nda ilk defa bir "havale kalemi" devreye sokulmuş, 30 Mayıs 1901'de Şehir Postaları kurulmuştur. Postaların yerlerine daha hızlı ulaşabilmesi için 30 Ağustos 1901'de demir yolları şirketiyle özel bir anlaşma yapılmıştır.

Telefon ise 1876'da Avrupa'da kullanılmaya başlandıktan hemen 5 yıl sonra, yani 1881'de İstanbul'a getirilmiş ve sınırlı da olsa istifadeye sunulmuştur.

Telgraf hatları döşenmesine hız veren II. Abdülhamid, hatta bu hatların her birinde meteorolojik gözlemler yapılması için talimat vermiştir. Böylece telgraf hatlarının yaygınlaşmasıyla birlikte, hatların ulaştığı noktalardaki hava durumunun merkeze bildirilmesi mümkün olmuştur.

Posta ve Telgraf Teşkilatı - (PTT) Tarihi

• 1840 Posta Nezareti'nin kurulması
• 1855 Telgraf Müdürlüğü'nün kurulması
• 1871 Posta Nazırlığı ile Telgraf Müdürlüğü'nün birleştirilmesi
• 1901 Havale (para transferi) işlemlerinin başlaması
• 1909 Telefon hizmetleri ile kurumun PTT Nezaretine dönüştürülmesi
• 1939 PTT Genel Müdürlüğü olarak Ulaştırma Bakanlığı'na bağlanması
• 1984 Kamu İktisadi Kuruluşu statüsüne geçirilmesi
• 1995 PTT'nin T.C. Posta İşletmesi Genel Müdürlüğü ve Türk Telekomünikasyon A.Ş. olarak yeniden yapılandırılması Havale ve Posta Çeki İşlemlerinde Otomasyona Geçilmesi
• 1999 Tahsilat İşlemlerinde Garanti Bankası (Körfezbank) ile işbirliğine gidilmesi
• 2000 T.C. Posta İşletmesi Genel Müdürlüğü'nün T.C. Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü tüzel kişilik ismi ile değiştirilmesi
• 2004 PTTBank isminin tescili

İlk Posta Teşkilatı Tanzimat Fermanı ile yaşanan gelişmelerin sonucu olarak Osmanlı Devletinin tüm halkının ve yabancıların posta ihtiyaçlarına cevap vermek amacıyla Nezaret olarak 23 Ekim 1840 tarihinde kurulmuştur.

İlk Postahane ise İstanbul'da Yeni Camii avlusunda Postahane-i Amire adı ile açılmış İlk memurlar Süleyman Ağa, tahsildar Sofyalı Ağyazar Türkçe dışında yazılmış gönderilerin adreslerini tercüme etmek üzere mütercim olarak atanmışlardır.

1843 yılında telgrafın icadını müteakip 11 yıl sonra ülkemizde de telgraf hizmeti başlamış, bu hizmeti disipline etmek üzere 1855 yılında ayrı bir Telgraf Müdürlüğü kurulmuştur.

1871 yılında ise Posta Nazırlığı ile Telgraf Müdürlüğü birleştirilerek Posta ve Telgraf Nezaretine dönüştürülmüştür.
1876 yılında milletlerarası posta nakli şebekesi kurulmuş, 1901 yılında ise koli ve havale işleminin kabulüne başlanmıştır.
23 Mayıs 1909 tarihinde ilk manuel telefon santralının İstanbul'da hizmete verilmesinden sonra Posta ve Telgraf Nezareti, 1909 yılında Posta, Telgraf ve Telefon Nezareti haline dönüştürülmüş, 1913 yılında da Posta, Telgraf ve Telefon Umum Müdürlüğü adını almıştır.
Cumhuriyetimizin ilk yıllarında İçişleri Bakanlığına bağlı olarak görev yapan PTT Genel Müdürlüğü 1933 yılında katma bütçeli bir idare olarak Bayındırlık Bakanlığına, 1939'da ise Ulaştırma Bakanlığına bağlanarak hizmetine devam etmektedir.
1954 Yılında Kamu İktisadi Teşebbüsü (KİT) olan PTT Genel Müdürlüğü, 1984 yılında Kamu İktisadi .Devlet ,Teşebbüslerinin yeniden düzenlenmesi ile ilgili olarak çıkarılan 233 sayılı KHK ile Kamu İktisadi Kuruluşu (KİK) statüsüne geçirilmiştir.
18.06.1994 tarih ve 4000 sayılı Kanun ile PTT İşletmesi Genel Müdürlüğünün, T.C. Posta İşletmesi Genel Müdürlüğü ve Türk Telekomünikasyon Anonim Şirketi şeklinde yeniden yapılanması öngörülmüş olup, 24.04.1995 tarihinden itibaren T.C. Posta İşletmesi Genel Müdürlüğü müstakilen çalışmaya başlamıştır.
29.01.2000 tarih ve 23948 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4502 sayılı kanunun 24. maddesi ile "T.C. Posta İşletmesi Genel Müdürlüğü" olan Kuruluşumuzun adı "T.C. Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü" (PTT) olarak değiştirilmiştir.