ULAK a. (ulamak1tan ula-k).
1. Haber götüren kimse, haberci.
2. Ulak çıkarmak, haberci göndermek, posta çıkarmak.
—Esk. denize. Ulak gemisi, eskiden, deniz yoluyla giden ulakları taşıyan çok hızlı gemi. (Kırlangıç kalite, firkate vh ulak gemisi olarak kullanılırdı.)
—Esk. ida. Ulak hükmü, ulakların yollarının üzerindeki istedikleri yerlerden gereken atları alabilmeleri, geceledikleri yerlerde hayvanları ile birlikte yiyecek, içecek gibi gereksinimlerini sağlayabilmeleri için verilen buyruk. || Ulak resmi, OsmanlIlar' da halkın mektup ve öteki posta malzemelerinin taşınmasında alınan ücret.
—Kur. tar. Osmanlılar'da haber getirip götüren resmi posta görevlilerine verilen ad. (Bk. ansikl. böl.)
—Tar. Bir yerden bir başka yere mesaj, mektup, paket, vb taşıyan kimse. || Tanrıların ulağı, Mercuriua
—ANSİKL. Kur. tar. Posta ve telgraf sistemi kurulmadan önce Osmanlılar'da ülkenin belirli yerlerinde haberleşme merkezleri vardı. Bu merkezlerde gerektiği kadar ulak ve at hazır bulunurdu. Haberler karada atla, denizde ulak gemisi ile taşınırdı. Ulakların geçtikleri yol üzerinde bulunan köy, kasaba halkı, bunların her türlü gereksinimlerini karşılamakla yükümlüydü. Bu yükümlülüklerine karşılık kendilerinden tekâlifi örfiye ve avanzı divaniye denilen vergiler alınmazdı. Ulak güzergâhında bulunan yerlerdeki halkın bu yükümlülükleri, giderek bir vergi niteliğine dönüştü ve ulakiye ya da ulak resmi adını aldı. Herhangi bir haberleşme merkezinde görevlerin fazlalığı nedeniyle ulak kalmamışsa, habercilik yapabilecek biri atıyla birlikte kiralanarak ulaklık yapardı. Yollanılan haber çok gizli ve önemliyse, görevi yollardaki merkezlerde dinlenerek ya da at değiştirerek bir tek ulak yerine getirirdi. Bu tür haberler, özel olarak yetiştirilmiş, güvenilir ulaklar tarafından taşınırdı.
Kaynak: Büyük Larousse
Ulak Nedir?
