METİN sıf. (ar. metin).
1. Acıya, üzüntüye karşı dayanıklı kimsenin davranışı için kullanılır; metanetli, sağlam: Metin adamdır: haberi önce ona verelim. Metin bir görünüşü vardı.
2. Metin olmak, dayanıklı, soğukkanlı olmak: Metin ol, oğlum; ölenle ölünmez.
METİN, -tni a. (ar. metn). Ed.
1. Bir yazılı yapıtı oluşturan terimlerin, cümlelerin tümü: Özgün metne bağlı kalmak. Bir yasanın metnini incelemek, iki metni karşılaştırınız.
2. Yapıt ya da yazılı yapıt parçası: XV. yy. metinlerinden seçmeler. (Bk. ansikl. böl.)
3. Bir sanat yapıtında yazılı sözlerin oluşturduğu bölüm; söz, libretto, senaryo vb.: Bu operanın metnini kim yazdı? Metnini ezberleyen bir oyuncu. Metinlerini kendi yazan bir şarkıcı 4. Metinler arası inceleme, metinler arasındaki ilişkileri konu alan inceleme türü. (Bk. ansikl. böl.)
5. Boş ya da resimli yerlere karşıt olarak, saylanın yazılı bölümü: Metinler çok yer kaplıyor, daha çok resim koymalıyız.
—Ciltç. Metin dışı resim, ansiklopedi, kitap, dergi vb. yayımlarda, formalarla aynı boyutta olup, formanın arasına ya da dışına yerleştirilmiş, genellikle daha nitelikli kâğıda basılmış, renkli ya da renksiz resim.
—Ed. Metin çözümlemesi ya da tahlili, bir edebiyat metnini yazara, sözkonusu türün özelliklerine, edebiyat geleneğine ait bilgilerden de yararlanarak açıklama yöntemi; genelde metnin kendi içindeki konu, anlatım ve dil öğelerine dayanılır. || Metin tamiri, eski bir metnin eksik yerlerini metin yayımında gözetilen bilimsel araştırma yollarıyla tamamlama. || Metin yayımı, yazara ait ilk ve doğru yazmanın kaybolduğu eski bir yapıtın bilimsel yayımı. En güvenilir yazma temel alınır; öteki yazmaların ayrılıkları notlarda gösterilir ya da yazmalardaki ayrılıklar ayıklanır; dil özellikleri, anlam, yazarın kişisel kullanışları, edebiyat geleneği vb. gözetilerek metin yeniden kurulur.
—ANSİKL. Ed. Çağdaş edebiyat eleştirisinde metin terimi, toplumsal, imgesel, ya- şamöyküsel ve düşünsel belirlenimleriyle ve kurgusunun bütünüyle kendi bitmiş- liği içinde ele alınan yapıt anlamına gelir. Bir yazıyı bir metin olarak ele almak demek, onu dilbilimsel yöntemlerin gelişmesi çerçevesinde incelemek, yani cümleyle yetinmeyerek, cümle ötesi alana kaymak, söylemin sınırları içinde kalmayıp, yapıtı tek ve sürekli bir söylem olarak incelemek demektir. Bu bakımdan, sözsel üretimlere göre ikincil bir sistem sayılan sanatsal yazı, birincil söylemin yananlamlarını kapsadığı ölçüde sözle bağlantılı ve aynı zamanda da ondan farklıdır. Y. Lotman’ın ortaya attığı metinler kuramında, sanatsal metnin anlaşılması demek, bu metnin öteki kültürel metinlerle birlikte, bir benzerlik ve rekabet ilişkisi içinde, aynı zamanda da toplumsal ereklerin bölüşülmesi çerçevesinde ele alınması demektir Çağdaş edebiyat estetiğinde metin dediğimiz zaman, kendi üreme koşulları üzerinde duran ve özerkliğini simgesel ve ideolojik verilerin bilinçli olarak işlenmesinden alan yapıtı anlarız. Metnin son bir anlamı da, ideolojik, edebi sınıflandırmalara karşıt olarak, kendi oluşumu içinde bir edebiyat ve kendi başlarına birer dil olmaları bakımından ele alınan yapıtların sürekliliğini vurgulamaktır.
• Metinlerarası inceleme. Çağdaş edebiyat kuramında Bahtin, Lotman, Riffaterre, Julia Kristeva'nın incelemeleri, yazılı tüm metinlerin, bütün toplumsal diller gibi bir birleriyle bir diyalog halinde olduklarını göstermiştir. Her metin, ayrıştırıcı bir biçimde öbür metinlerle ilişkilidir ve bu metinleri yeniden düzenler; okuyucu kendi kültüründen hareket ederek bu metinler arasındaki ilişkiyi kurar Bu, hiçbir metinde anlamın donmadığını, tam tersine anlamın çoğul bir dinamizmle oluştuğunu gösterir. Bu bakımdan bir yapıtın yaratılması hiçbir zaman tekil değil, belirleyici edebi düşünceler ortamında gerçek bir üretimdir.
Kaynak: Büyük Larousse
Metin Nedir?
