Taşkın Nedir?

TAŞKIN sıf.
1. Bulunduğu yere sığmayıp taşan bir şey için kullanılır: Taşkın dereler.
2. Büyük bir coşkuyla kendini gösteren duygu ya da olağan sayılabilecek sınırı aşan, ölçüyü kaçıran davranış için kullanılır; aşırı: Taşkın bir sevinç. Taşkın bir davranış.
3. Heyecanını, davranışlarını denetlenemeyen bir insan ya da insan topluluğu için kullanılır: Taşkın çocuklar. Taşkın bir kalabalık.

—Med. huk. Taşkın inşaat, başkasının toprağına taşan yapı. (Bk. ansikl. böl.)

—Mim. ve inş. Taşkın ayak, üzerine gerçek bir sütun ya da gömme ayak yaslanan ya da bir takviye kemerine, bir açıta ayak işlevi gören tabansız ve başlıksız bir tür ayak.

—a. Su baskını, sel: Taşkın, bu bölgede çok can aldı.

—Hidrol. Bir akarsuyun küçük yatağı yakınında bulunan arazilerin, doğal bir kabarma ya da su düzeyinin rastlantısal olarak aşırı yükselmesi sonucu sular altında kalması; taşan sular. (Bk. ansikl. böl.)

—ANSİKL. Hidrol. Dönemsel ya da düzenli taşkınların ne zaman olacağı önceden bilinebilir. Ilıman bölgede buzların çözülmesi ya da karların erimesi sırasında ve tropikal ya da muson ülkelerinde yağmur mevsiminde gerçekleşirler. Aşırı ölçüde olmadıkları sürece, su ve limon taşıdıklarından yararlı olabilirler (Nil). Olağandışı taşkınlar ise, sağanak biçiminde uzun süreli, ve genel yoğun yağışlardan sonra, özellikle eğimin kuvvetli ve arazinin geçirimsiz olması durumunda ortaya çıkar; sıcaklığın aniden yükselmesi sonucu karların birden erimesi de karlı ya da karlı -yağmurlu rejimlerin egemen olduğu havzalarda pek çok taşkına neden olur. Bu iki etkenin birleşmesi ve akarsuyun kollarında aynı zamanda görülen taşmalar büyük felaketlere yol açan taşkınları doğurur (örn. Garonne taşkını). Rejim ne kadar karmaşıksa, taşkın tehlikesi o kadar büyüktür ve taşkın o denli zarar verebilir. Taşkın tahmini için, yağış ve sıcaklık gözlemlerinin yanı sıra, yukarı çığırın düzey ve debi ölçümlerine dayanılır. ( AKARSU HİDROLOJİSİ.)

• Taşkınlarla mücadele En iyi çözüm, kabaran suların bir bölümünü akarsuların yukarı çığırında biriktirip bunları debinin daha zayıf olduğu zamanlarda boşaltabilecek barajların yapılmasıdır. Ancak büyük kapasiteli olmaları gerektiğinden, bu türlü barajlar çok pahalıya mal olur. Bu bakımdan bu yola pek az başvurulur. Rhin ve Loire'da olduğu gibi boyuna şeddeler yapımı etkin bir koruma sağlayabilir, ancak bu şeddelerin yıkılması, Po ovasında olduğu gibi çok büyük felaketlere yol açabileceğinden, sürekli denetim ve bakım altında tutulmaları gerekir. Derivasyon kanallan da pek etkili olmayan geçici önlemlerdir. Havzanın eğimli üst arazilerinin ağaçlandırılması ve çimlenmesi uzun dönemde etkili iyi bir savunma yöntemidir. Taşkına uğrayabilen bölgelerin belli kurallara göre kullanılması, özellikle büyük yatakta yapı ya da engel inşasının yasaklanması, taşkınların zararlarının önemini azaltabilecek önlemlerdir. Bu tür önlemler alınamıyorsa, akarsu çevresinde oturan insanlar taşkın olasılığına karşı uyarılmalı ve kendilerine taşkının olası düzeyi bildirilmelidir; böylece, taşkının yol açabileceği zararlar için önlem almaları sağlanır. Türkiye’de bu görevle yükümlü olan kuruluş Devlet su işleri genel müdürlüğü'dür.

—Med. huk. Taşkın inşaatla ilgili yasal düzenleme, taşınmaz mülkiyetine ilişkin genel bir yasa kuralının istisnasıdır. Genel ilkeye göre taşınmaz mülkiyeti, bu taşınmaz üzerinde yapılan ve dikilen şeyleri ve kaynakları da kapsar. Toprak kime aitse, üzerindeki şeyler de onun olur. Ana kural bu- dur (Türk med. k. md. 644). Yasa başkasının toprağına taşan yapıyla ilgili olarak bu kurala bir istisna getirmiştir. Komşu toprağa taşan yapı, bunları yapan kimsenin o toprak üzerinde bir ayni hakkı varsa, o kimsenin kendi toprağının bütünleyici parçası olur. Taşmadan zarar gören toprağın sahibi, durumu öğrendiği tarihten başlayarak on beş gün içinde, buna itiraz etmemişse, yapıyı yaptıran kişi, uygun bir tazminat vermek koşuluyla, yapının taştığı yer üzerinde kendisine ayni bir hak verilmesini veya o yerin mülkiyetinin kendisine devredilmesini isteyebilir. Ancak bunun için yapıyı yaptıranın iyi niyetli ve durumun elverişli olması gerekir (Türk med. k. md. 651).