SORU a.
1. Bir bilgi edinmek ya da bilgileri-denetlemek amacıyla bir kimseye yöneltilen ve karşılık gerektiren söz ya da yazı; sual: Sorunuzun amacını anlayamadım. Sınav sorulan çok güçtü.
2. Soru işareti, gündelik dilde, çözümü belli olmayan sorun: Söylediklerin kafamda bir soru işareti olarak kaldı.
—Anayas. huk. Bakanlar kurulu adına sözlü ya da yazılı olarak cevaplandırılmak üzere Başbakan ya da bakanlardan bilgi isteme. (Soru TBMM'nin bilgi edinme ve denetim yollarından biridir. Soru önerge lerinin verilme biçimi ve içeriği Meclis içtüzüğüyle düzenlenir.)
—Dilbil. Soru cümlesi, bir soru sormayı amaçlayan ya da bir kuşku içeren cümle türü. (Soru cümlenin tümünü ya da kimi öğelerini kapsayabilir.) [Bk. ansikl. böl.] || Soru eki, soru kavramı içeren ek (-mı / -mi / -mu / -mü). (Bk. ansikl. böl.) || Som işareti, tüm dolaysız soru cümlelerinin sonuna konan noktalama işareti f?): Nereye gidiyorsunuz? [Kesin olarak bilinmeyen söz bilgi vb. için de ayraç içine alınarak kullanılır: İstanbul’da (?) öldüğü kimi kaynaklarca belirtiliyor.]
—Din. Som günü, ahrette insanların Tan- n karşısında sorguya çekilecekleri zaman; mahşer.
—Ruhbil. ve Topbil. Soru cetveli, sondaj yoluyla yapılan bir soruşturmada, bir grubu temsil eden küçük ve örnek bir topluluğun üyelerine verilen ve soruşturmanın ete aldığı sorunlara ilişkin görüşlerini öğrenmeyi hedef alan sözlü ya da yazılı soru dizisi. (Bk. ansikl. böl.).
—ANSİKL. Dilbil. Bilmediği bir olguya ilişkin bir doğrulama ya da açıklama istemesine göre konuşucu, sorusunu tüm cümleye yayar ya da cümlenin anlattığı bir olay, bir kişi, eylemin bir yönü üzerinde yan Diıgııerı gerektiren yanıtlar zorunludur: Ben basketbol hastası Erdim’im. Annesini görmeye gidiyor. Soru, özneyi (Öldürüldü mü? —Hayır intihar etti.), nesneyi (Kimi / Hangisini gördün?), tümleçleri (Kime / Neye güldün?; Nasıl / Nerde yaşıyor7) ilgilendirebilir. ister cümlenin tümüne ister kimi öğelerine ilişkin olsun soru dolaylı ya da dolaysız biçimlerde yöneltilebilir. Türk- çede soru cümlesi ses tonunun değişikliği, soru sözcüklerinin, ekinin ve işaretinin varlığıyla düz cümleden ayrılır.
Som sözcükleri sınıfı, çeşitli dilbilgisel biçimbirimlerden (sıfat, adıl, belirteç), oluşur: Som sıfatı, soruyu önünde bulunduğu varlık ya da nesnenin kimliğine ya da özelliğine yöneltir: Hangi köpeği alalım? Nasıl bir? Kaç lira?. Som adılı, soru kavramı içerir ve adların yerini soru yoluyla tutar. Kim?/Ne? soru adılları canlı / cansız karşıtlığını yansıtır: Kim geldi? Ne yapıyorsun? Hangisi? Hangileri? daha önce belirtilmiş ya da zihinde var olan varlıklara yöneltilir. Türkçede soru adılları iyelik ve durum ekleri alarak da kullanılırlar ve özne, nesne ya da tümleç olabilirler. Soru belirteci, soruyu eylemin görünüşüne yöneltir ve anlamını soru yoluyla kısar ya da genişletir: Nasıl geldiniz? Niçin gittiniz? Ne dolaşıp dumyorsun? Som eki ite kurulan dolaysız (Geldiniz mi?) ya da dolaylı (Gitti mi diye sordu) soru cümlelerinde soru, cümlenin tümüyle, özellikle eylemiyle ilgilidir.
—Ruhbil. ve Topbil. Soruşturmaya tabi tutulanlar, soru dizisine ya serbest şekilde (açık soru) ya birçok şık arasında bir seçim yaparak (filtre soru) ya da evet-hayırla (kapalı soru) yanıt verirler. Bir örnek topluluğa sunulan standartlaştırılmış bir soru dizisi, hiçbir zaman 35-40'tan fazla soru içermemelidir.
Kaynak: Büyük Larousse
Soru Nedir?
