TAHKİM a (ar hükm’den tahkim).
1. Bir şeyi daha sağlam, daha dayanıklı bir duruma getirme, berkitme, sağlamlaştırma: Mevzilerin tahkimi.
2. Esk. Bir anlaşmazlığın çözümü için hakem seçme.
3. Tahkim etmek, sağlamlaştırmak, pekiştirmek.
—Esk. Herhangi bir dava için hakem seçme.
—Kamu mal. Kısa vadeli bir borcun orta ya da uzun vadeli bir borçla değiştirilmesi. (Bk. ansikl. böl.) || Tahkim etmek, kısa vadeli bir borcu, uzun ya da orta vadeli bir borca dönüştürmek.
—Med. us. huk. Bir uyuşmazlığın hakem denen kişiler tarafından çözümlenmesi. (Bk. ansikl. böl.) || Tahkim sözleşmesi, tarafların uyuşmazlığın çözümünü hakeme bıraktıklarına ilişkin sözleşme (Bk. ansikl. böl.)
—ANSİKL. iş. huk. Toplu iş uyuşmazlıklarında tarafların anlaşmasıyla tahkim yoluna başvurulur. Grev ve lokavt yasağının bulunduğu işlerde ya da yerlerde toplu iş görüşmesi sırasında ortaya çıkan uyuşmazlıklar zorunlu tahkim yoluyla çözümlenir. Zorunlu tahkim görevi, Yüksek hakem kurulu'na verilmiştir.
—Kamu mal. Önemli bir dalgalı borç, Hazine’ nin dengesi ve bazen de hükümetin rahat hareket etmesi için tehlike oluşturur. Hükümeti yönetenler böylece kısa vadeli (ya da vadesi gelmiş) bir borcu uzun ya da orta vadeli bir borçla değiştirmeye çalışırlar. Kısa vadeli bir tahvil sahibi, gönüllü olarak onu uzun ya da orta vadeli bir borçla ya da sürekli gelir sağlayan devamlı bir borç senediyle değiştirirse, buna doğrudan konsoüdasyon denir. Dolaylı konsolidasyon’sa, halka orta ya da uzun vadeli tahvillerin satışı sağlanarak bunun gelirleriyle vadesi gelen borcun ya da kısa vadeli borcun bir bölümünün ödenmesidir.
—Med. us. huk. Tahkimde, taraflar aralarındaki bir uyuşmazlığın çözümünü mahkemeye değil hakem’ denen özel kişilere bırakırlar, aralarında yaptıkları sözleşmeyle hakemlerin vereceği kararlara uymayı kabul ederler. Hakemlerin resmi bir nitelikleri yoktur. Hiç kimse hakem olmayı kabul etmek zorunda değildir. Tahkim ihtiyari tahkim ve zorunlu tahkim Olarak ikiye ayrılır, ihtiyari tahkimde taraflar kendi istekleri ile tahkim yoluna başvururlar. Zorunlu tahkimde ise taraflar uyuşmazlığın çözümü için mahkemeye değil hakeme başvurmak zorundadırlar, ihtiyari tahkim iki ayrı sözleşmeden oluşur.
Bu sözleşmeler şunlardır:
1. tahkim sözleşmesi;
2. hakem sözleşmesi. Tahkim sözleşmesi, tarafların hakeme başvurmak için aralarında yaptıkları sözleşmedir. Bu sözleşme yazılı şekilde yapılır. Tahkim sözleşmesi, tarafların iradesine bağlı uyuşmazlıklar için yapılabilir. Tarafların dava konusu üzerinde serbestçe tasarruf edemeyecekleri durumlarda (örneğin boşanma) takime başvurulamaz. Hakem sözleşmesi ise taraflarla hakemler arasında yapılan, hakemlerin uyuşmazlığı çözmeyi kabul ettikleri sözleşmedir Tahkimde, hakemler altı ay içinde karar vermek zorundadır. Bu süre içinde hüküm verilmemişse hakemlerin yaptıkları tüm işlemler geçersiz olur; davaya yetkili ve görevli mahkeme tarafından bakılır. Tahkim süresi geçtikten sonra karar verilmiş olması temyiz nedenidir. Tahkim yoluyla uyuşmazlıkların çözülmesinde hakemler adalet ve nasafet esaslarına göre karar verirler. Tahkim sözleşmesiyle kendilerine verilen yetki dışında karar veremezler. Yani her iki tarafın iddiaları hakkında karar vermekle yükümlüdürler. Kendilerinden istenmeyen şeyler hakkında karar veremezler. Tahkim sonunda verilmiş ve kesinleşmiş hakem karartan kesin hüküm sayılır. Kesinleşmiş hakem kararları, kesinleşen bir mahkeme karannın sonuçlarını doğurur.
Kaynak: Büyük Larousse
Tahkim Nedir?
