ÖKÜZ a.
1. Koşumda daha uysal olması ya da semirmeye, besiye daha elverişli hale gelmesi için burulmuş erkek sığır. (Bk. ansikl. böl.)
2. Kaba. Bön, görgüsüz, kaba.
3. Arg. içine cıva konmuş hileli zar.
4. Öküz arabası, öküzlerin koşulduğu araba. || Öküz arabası (kağnı) gibi, oldukça ağır giden taşıtlar için kullanılır.! Öküz damı, öküzler için yapılmış ahır. || Öküz gibi, aptal, duygusuz, anlayışsız, görgüsüz kimseler için kullanılır: Öküz gibi biridir o, böyle inceliklerden anlamaz. || Öküz gibi bakmak, hiçbir şey anlamadan, aptal aptal bakmak: Sırtını duvara vermiş dans edenlere öküz gibi bakıyordu. || Öküz öldü, ortaklık ayrıldı, bozuldu, bitti, iki kişiyi ya da daha çok kimseyi birbirine yakınlaştıran, bağlayan bir nedenin yok olmasıyla birlikte yakınlığın da kalkması, çözülmesi durumunda söylenir. || Öküz trene bakar gibi bakmak, aptal aptal, bön bön bakmak. || Öküze boynuzu yük olmaz, öküze boynuzu ağır gelmez, insana yakınlarının yük olmayacağını belirtmek için söylenir (tkz.). || Öküze boyunduruğu kuyruğundan vurmak, bir işe tersinden başlayarak onu acemice yapmak. || Öküzü dama (bacaya) çıkarmak, olanak dışı bir işi yapmaya kalkışmak. || Öküzü bıçağın yanına götürmek, bir işin yapılmasında gereksiz yere güçlük çıtarılması durumunda söylenir. || Öküzün altında buzağı aramak, akla aykırı, inandırıcı olmayan bahanelerle suç ve suçlu arayan bir tutum içinde olmak.
—ANSİKL. Burulmuş erkek sığır 1,5-2 yaşından itibaren öküz adını alır. Bu yaşa gelinceye kadar, yavru iken buzağı, 1 yaşına kadar dana, ondan sonra, burulma- mışsa boğa, burulmuşşa tosun adıyla anılır.
Sanayileşmiş ülkelerde öküzün koşum hayvanı olarak kullanılması sona ermiş, kullanım bugün için tamamen et üretimine yönelmiştir. Çalışmayan öküzün eti çok iyi olur, çünkü eneme, öküzürr etini daha yumuşak ve daha yağlı yapar. Ekonomik nedenlerle günümüzde kasaplık hayvanların daha genç olması yönünde genel bir eğilim vardır; hayvanlar çoğunlukla iki üç yaş arasında kesime verilir. Ama mera hayvancılığı yapılan ülkelerde kesim biraz daha ileri yaşlarda yapılabilir (5 yaş gibi). Öküz besisinin son evresi ahırda ya da merada tamamlanabilir.
Türkiye'de öküz etine kasaplarda asla "öküz eti" denmez. Genç öküz ve inek etine "dana eti", yaşlı öküz ve inek etine "sığır eti" denir.
Kaynak: Büyük Larousse
Öküz Nedir?
