Kamulaştırma Nedir?

Kamulaştırma

Sponsorlu Bağlantılar

İsim
Kamulaştırma
Hukuk Terimi

Devletin ve tüzel kişiliklerin kamu yararı gerekçesi ile kişilerin arazi veya taşınmazlarını bedel ödeyerek almasına “kamulaştırma” denir.

Kamulaştırılan arazi veya taşınmazın bedeli ilgili devlet kurumu tarafından belirlenerek, mal sahibine teklif götürülür. Bedel üzerinde uzlaşmaya gidilmesi halinde yargı süreci başlar ve mahkeme tarafından tayin edilen uzman/uzmanlar tarafından yeni bir bedel belirlenir. Yine uzlaşmaya gidilememesi halinde, mülk sahibi tekrar dava açabilir.

KAMULAŞTIRMA a. ida. huk. Devlet ve öteki kamu tüzel kişilerinin, kamu yararının gerektirdiği durumlarda, karşılıklarını ödemek koşuluyla, özel mülkiyet konusu taşınmaz mallara elkoyması. (Eşanl. İSTİMLAK.) [Bk. ansikl. böl.]

—Bayınd. Kamulaştırma planı, bayındırlık hizmetlerinin yürütülebilmesi için kamulaştırılması gereken alanları gösteren plan.

—ANSİKL. Kamulaştırma, devlet ve öteki kamu tüzel kişilerine, kamu çıkarlannın korunması ve kamu hizmetlerinin görülmesi için tanınmış bir yetkidir. Bu yetki, özel kişilerin taşınmaz mallar üzerindeki mülkiyet ve öteki ayni haklarını kullanmalarına sınırlamalar getirdiği için sıkı kurallara bağlanmıştır, idare'nin kamulaştırma işlemini hukuka uygun duruma getiren amaç, kamu çıkarı ve kamu hizmetlerinin görülmesi konusundaki zorunluluktur. İdare'nin tüm işlem ve eylemleri gibi, kamulaştırma da hukuk kurallarına uygun bir biçimde yapılır. Kamulaştırma işlemi yargının denetimi altındadır, ilgili kişiler kamulaştırma işlemine karşı, tebliğ tarihinden başlayarak otuz gün içinde, iptal için idari yargı organlarına başvurabilirler. Kamulaştırılan yer için idare'nin biçtiği değere ve maddi hatalara karşı da adli yargı organlarında dava açılabilir, idare'nin kamulaştırma yetkisi, Anayasa'nın 46. maddesinde düzenlenmiştir Kamulaştırma işleminin nasıl yapılacağı ve öteki ayrıntılar da 4 kasım 1983 tarih ve 2942 sayılı Kamulaştırma kanunu'nda yer alır. Temelde idari bir işlem olan kamulaştırmanın adli yargıyla ilgili yönü de vardır (idare'nin biçtiği değere ilişkin uyuşmazlıklar, mülkiyetin Idare’ye geçmesi için tapuda yapılacak işlemler adli yargıyı ilgilendirir), idari işlem olarak kamulaştırma şu aşamalardan geçer: kamu yararı kararı, taşınmazın belirlenmesi, değer saptama, kamulaştırma kararı. Kamu yararı kararını ilgili idare makamları verir. Bu makamlar Kamulaştırma k.'nda belirtilmiştir (md. 5). Kamu yararı kararı yasada belirtilen makamlarca onaylanır. Bakanlar ya da Bakanlar kurulu tarafından verilen kamu yararı kararlarının, ayrıca onaylanmasına gerek yoktur (md. 6). Kamu yararı kararından sonra idare kamulaştrılacak taşınmazın sınırını, yüzölçümünü ve cinsini gösterir ölçekli bir planını yapar. Taşınmaz malın sahip ya da zilyetlerini saptar. Taşınmazın değerinin saptanması bu iş için oluşturulan bir komisyon aracılığıyla yapılır. Değer saptanmasında gözetilecek ilkeler yasada belirtilmiştir (md. 11). Kamulaştrılacak taşınmazın değeri saptandıktan sonra, ilgili idare organı kamulaştırma kararı alır. Bu karar ve kamulaştırma bedeli noter aracılığıyla ilgili kişilere tebliğ edilir, ayrıca ilan yoluyla duyurulur.
Kamulaştırma bedellerinin nakit ve peşin olarak ödenmesi genel kuraldır. Ancak tarım reformunun uygulanması, büyük enerji ve sulama projeleriyle iskân projelerinin gerçekleştirilmesi, yeni ormanların yetiştirilmesi, kıyıların korunması ve turizm amacıyla yapılan kamulaştırmalarda taksitle ödeme yapılabilir. Kamulaştırmayı yapacak idare, kamulaştırma işleminin her aşamasında taşınmazın sahibiyle anlaşarak mülkiyet irtifak ya da kaynak hakkını satın alabilir. Bu yolla yapılan satın alma, kamulaştırma yoluyla alınmış sayılır. Ancak bu durumda kamulaştırmaya ve bedeline itiraz davaları açılamaz (Kamulaştırma k. md. 8). idare, kamulaştırmanın her aşamasında, kamulaştırma kararı veren ve onaylayan yetkili organın kararıyla kamulaştırmadan cayabilir. Ancak dava sırasında kamulaştırmadan cayılması halinde, dava harç ve giderleri idare'ye yükletilir (md. 21). Kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi tarihinden başlayarak beş yıl içinde kamulaştırmayı yapan idare kamulaştırılan taşınmaz malı kamu yararına yönelik bir gereksinmede kullanmaz ve olduğu gibi bırakırsa, mal sahibi ya da mirasçıları, kamulaştırma bedelini faiziyle birlikte ödeyerek taşınmaz malı geri alabilir. Geri alma hakkı, doğmasından başlayarak bir yıl içinde kullanılmazsa, düşer.