UZAKLIK a.
1. Uzayda iki noktayı ayı ran aralık; bir yerden bir yere giderken alınması gereken uzunluk, mesafe: Yer' te Ay arasındaki uzaklık kaç kilometredir? işiyle evi arasındaki uzaklığı yürüyerek on dakikada alıyor (Bk. ansikl böl. Jeod.).
2. İki ya da daha çok kimse arasındaki ara; mesafe: İki yarışmacı arasındaki uzaktık giderek açılıyor.
3. Uzak olma durumu: Ev çok güzel ama uzaklığı beni düşündürüyor.
—Dilbil. Konuşucunun kendisi ve sözcesi arasında kurduğu bağıntı. (Bu uzaklık ne denli büyürse söylem de o denli öğretici bir nitelik kazanır.)
—Etol. Bireysel etkinlik uzaklığı, iki bireyin, etkinlikleri sırasında, aralarında kalmasına katlandıkları en fazla uzaklık. (Bu uzaklık türün toplumsal bağlılığının tır göstergesidir.) [Bk. ansikl. böl.)
—Genet Genetik uzaklık, bireyler ya da birey grupları arasındaki farklılıkların bir tek sayıyla belirtilen toplamı. (Bk. ansikl böl.)
—Aynı kromozom üzerindeki iki geni ayıran uzaklık. (Santimorganla ölçülür)
—Geom. || Bir A noktasının bir doğrudan, bir düzlemden, bir E afin aşırıdüzlemin- den uzaklığı, M noktası E ye ait olmak üzere AM nin en büyük alt sınırı. (Kimi kez
GEOMETRİK UZAKLIK deyimi kullanılır.) || Bir afin uzayın iki A ve B noktasının birbirinden uzaklığı, göz önüne alınan cebirsel ölçü (AB) doğrusu üzerinde tanımlı olmak üzere AB ile gösterilip lABl ye eşit olan gerçek sayı. || Bir M noktasının bir H aşırıdüzleminden, iki yarıuzaydan biri olan R ye göre uzaklığı,
MeR ise d'(M, H)=d(M, H) veM^R ise d'{M, H)= -d(M, H)
ile tanımlanan uzaklık, burada d geometrik uzaklığı göstermektedir. || iki A ve B noktasının Eukleıdes uzaklığı, IIÂBII gerçek sayısı, burada || ||, A ile B yi içeren afin uzaya eşlik eden Eukleides vektör uzayı üzerinde tanımlı Eukleıdes düzgüsünü göstermektedir || iki doğrunun en kısa uzaklığı, bunların ortak dikmesi üzerinde. bu iki doğru arasında kalan parçanın uzunluğu. || Küresel geometride iki A ve B noktasının birbirinden uzaklığı, A ile B den geçen büyük çember yayının ölçüsü.
—Geom ve Tek res Kotlu geometride, bir noktanın alın izdüşüm düzleminden uzaklığı.
—Opt. Optik uzaklık,optik yolun eşanlamlısı.
—Perspekt. Uzaklık noktaları, gözlemcinin gözünden (bakış noktası), resim düzlemiyle 45°'lik bir açı oluşturacak biçimde çıkan doğruların resmin ufuk çizgisi üzerinde belirlediği iki noktaya verilen ad (Bu noktalardan her birinin esas kaçış noktası na uzaklık noktaları uzaklığı, bu kaçış noktasının, gözlemcinin gözüne olan uzaklığına eşittir; yatay düzlemde, yer çizgisiyle 45°’lik açı yapan tüm eğik doğrular, bu noktalara yönelirler.
—ANSİKL. Etol. Bireysel etkinlik uzaklığı. Her türdeki bireyler, aralarında belirli bir etkinlik uzaklığına katlanırlar. Örneğin kırlangıçlar bir elektrik teline kondukları zaman, birbirinden ortalama 10 cm aralıkla, oysa güvercinler birbirinden 20 cm aralıkla dururlar. Bu aralığın saldırgan eylemlerin başlamasına olanak vermeyen bir eşiğe bağlı olduğu sanılır. Otlaktaki sığırlar, yanındaki hayvanın boynuz darbe sinin ulaşamayacağı kadar birbirinden uzakta dururlar. Bu uzaklık bireylerin a't oldukları türe, cinsiyetlerine (yemlikteki er kek ispinozlar arasındaki bireysel aralık 14 cm’yken, dişiler arasında 7 cm'dır) ve ani psikofizyolojik duruma göre değişir: bireysel etkinlik uzaklığı, çoğunlukla üreme döneminde, cinsel etkinliğin bulunmadığı döneme oranla daha büyük olur.
—Genet. Genetik uzaklık Birtakım parametrelerle belirtilen nesneler ele alalım. X karakteri için i nesnesinin ölçüsü (nicel karakterler sözkonusuysa) ya da kodu (nitel karakterler sözkonusuysa) m, olsun.
iki nesne (1 ve 2) arasındaki uzaklık çeşitli karakterler için farklılıkların (mlk - m3J toplamıyla ölçülür. Nesne Tin, nesne 2'ye mı, yoksa nesne 3'e mı daha yakın olduğu sorusunu cevaplamak için, bu farklılıklar toplamını, özellikleri topolojide tanımlanan ve uzaklık adı verilen bir tek sayıyla özetlemek gerekir.
Topluluk genetiğinde ele alınan öğeler ya bireyler ya da birey guruplarıdır; karakteristikler, bazı atollerin varlığı, frekansı, olasılığı ya da ortak ana babada var olan genlerin köken olasılıklarıdır.
—Jeod. Uzaklıkların ölçülmesi. Uzaklık ya doğrudan (etalonlu iple, zincirlemeyle ya da elektromanyetik bir aygıtla: jeodimet- re, elektronik takeometre vb.), ya dolaylı yolla (bir teodolit ve bir baz latasıyla paralaktık ölçüm ya da bir takeometre ve bir taksimatlı mirayla stadimetrik ölçüm) ya da açısal üçgenlemeyle ölçülür. Farklı yükseltilerdeki iki nokta arasında doğrudan ölçülen uzaklığı bir haritaya aktarmak için, bu uzaklığın yatay bir düzlem üzerindeki izdüşümünü hesaplamak gerekir, böyleyce, bu uzaklık yataya indirgenmiş olur.
Kaynak: Büyük Larousse
Uzaklık Nedir?
