Mehteran Nedir?

mehteran

çokluk, isim, tarih (mehtera:nı) Farsça mihter¥n

Mehterler.

MEHTERAN çoğl. a. (fars. mihter'm çoğl. mihteran'dan). Esk. Mehterler.

—Kur. tar. Mehteranı ahurı küçük, OsmanlIlarda has ahır halkından küçük imrahora bağlı bulunan, araba ve beygirlere bakmakla görevli seyislere verilen ad. || Mehteran-ı alem, OsmanlIlarda saltanat sancaklarını taşıyan görevliler. (Bunlara alemdar da denirdi. Emiri alem'in maiyetinde görev yaparlardı. Emiri alem, bu sancakların en önemlisi sayılan ak sancağı, altı alemdar ise ötekileri taşırlardı.) || Mehteranı haymei hassa ya da çadır mehterleri, OsmanlIlarda padişahların çadırını koruyup onaran, sefer ve göçlerde kurup kaldıran görevliler. (Bk. ansikl. böl.) || Mehteranı tabi üalem, padişah mehterhanesindeki müzikçiler ve alem mehterleri (Mehteranı alem). (Bk. ansikl. böl.]

—ANSİKL. Mehteranı haymei hassa, dört bölükten oluşurdu. Sefer zamanında ikiye ayrılarak bir kısmı asıl karargâhtan bir günlük uzaklığa gidip otağı hümayun ile öteki çadırları kurup hazırlardı. Mehteranı haymei hassa'nın merasim ve teşrifat görevleri de vardı. Çadır mehterlerinden bir grubu da cellatlık yapardı. Bunlardan dört ya da beşi her gün sarayın Orta kapı’sında, kapıcılar dairesinin yakınında, padişahın ya da sadrazamın buyruklarını yerine getirmek için nöbet tutarlardı. Çadır mehterlerinin amirlerine "hayme mehterbaşısı” denirdi; bunlardan sonra kethüda, ondan sonra da baş bölükbaşı ve öteki bölükbaşı far gelirdi. Yeniçeri ocağı'nın kaldırılmasından (1826) sonra Mehteranı haymei hassa’ya “Hayyamiye neferleri” adı verildi.

• Mehteranı tabi üalem. Bunlardan alemdaranı hassa denilen alem mehterleri, 30-40 kişilik bir bölük oluştururdu. Müzikçiler (mehteran-ı tabi) ise 6 bölüğe ayrılmıştı: biri serzurnazen ya da zurnacı başı olmak üzere 16 kişilik zurnacılar bölüğü, 8 kişilik nakkareciler bölüğü, 16 kişilik tabbal bölüğü, 7 kişilik zilciler bölüğü, 11 ya da 12 kişilik borucular bölüğü, 4 ya da beş kişilik kös bölüğü. Her iki sınfın toplam sayısı XVI. yy.’da yaklaşık 200 iken, XVII. yy.'da 250'ye kadar yükseldi.