Pekişmek Nedir?

pekişmek

(nsz)
1 . Sertleşmek, katılaşmak.
2 . Sıkışmak, tıkanmak.
3 . mecaz Güçlenmek, artmak, çoğalmak, kuvvetlenmek.

PEKİŞMEK gçz. f.
1. Bir şeyden söz ederken, sertleşmek, katılaşmak; sıkışmak, sağlamlaşmak.
2. Bir şeyden (soyut) söz ederken, güçlenmek, kesinleşmek.

—Yerbil. ve Bayınd. Pekişmiş arazi, hava ve suyunun büyük bölümü doğal pekişmeyle atılmış arazi.

♦ pekiştirmek g. f.
1. Bir şeyi pekiştirmek, katılaştırmak, sertleştirmek; sağlamlaştırmak.
2. Bir şeyi (soyut) pekiştirmek, onu daha kalıcı, sağlam, güçlü bir duruma getirmek: Parti son seçimden sonra iktidarını iyice pekiştirdi. Bu davranışı onun hakkındaki düşüncemi pekiştirmekten başka işe yaramadı. Verdiği kararı pekiştirmek.

♦ pekiştirilmek edilg. f. Güçlü bir duruma getirilmek; güçlendirilmek.

—Mad. oc. Pekiştirilmiş dolgu malzemesi, dayanımını artırmak amacıyla içine % 5 ile 20 oranında çimento ya da uçucu kül katılmış dolgu malzemesi.

—Polim. Pekiştirilmiş plastik, sağlam bir iskeleti olan ve amorf bir matris (ana evre) içine gömülen, genellikle lifsi yapıda malzeme (Bk. ansikl. böl.)

—ANSİKL. Polim. Pekiştirilmiş plastikler, yapraksı bir yapısı olan katmanlı plastikler ile kalıplanmış plastiklerden (bu malzemelerde pekiştirici, iyi bir karışım oluşturduğu reçine içinde dağılır) farklıdır. Matris olarak kullanılan makromoleküllü bileşikler arasında öncelikle doymamış poliyesterler ile epoksit reçinelerini saymak gerekir. Pekiştirme işleminde kullanılan malzemelerin lifsi bir yapıları vardır ve poliamit elyafı, pamuk elyafı, cam elyafı, karbon elyafı, bor elyafı gibi çok değişik türde olabilir. Cam elyafı, fitil ya da kardeşler lamının güçlendirilmesi. (Bk. ansikl. böl.)

—Dişç. oerr. Pekiştirme protezi, üstçene kemiğine ve buradaki dişlere yerleştirilen plastik ya da metal protez. (Ustçene kemiği kırığının yerine oturmasını ve oynamamasını sağlar. Ayrıca, diş-yüz ortopedisinde de pekiştirme protezleri kullanılmaktadır.)

—Ruhbil. Klasik koşullandırmada, bir uyarının koşullu tepki doğurmak konusunda edinmekte olduğu yatkınlığı daha da güçlendirme sonucu veren olay. (Bu bağlamda pekiştirme koşulsuz uyarının koşullanacak uyarıdan hemen sonra verilmesidir). || Araçsal koşullandırma kuramında, ortaya çıkışıyla, belirli bir davranışı daha güçlü ya da daha sık hale getiren olay. (Tipik bir örnek, Skinner kutusunda, farenin pedala her basışında bir parça yiyeceğin ortaya çıkmasıdır.)

—ANSİKL. Dilbilg. Pekiştirilecek sözcüğün ilk ünlüsüne kadar olan kısmı, pekiştirme ünsüzlerinden (m, p, r, s) hangisiyle uyuşuyorsa onunla kapatılarak elde edilen pekiştirme hecesi sözcüğün başına eklenir: bembeyaz (bem-beyaz), kıpkızıl (kıp-kı-zıl), tertemiz (ter-temiz), dosdoğru (dos-doğ- ru), çepeçevre (çep-e-çevre), tortop (tortop), bumbuz (bum-buz). Türkçede ünlü uyumlarında, ünsüz benzeşmelerinde, ikilemelerde görülen ses uygunluğu, ezgi ses benzeşmesi pekiştirmede de aranır. Bunun için pekiştirme olayı gerçekleştirilirken sözcüğün öncesi, ilk hecesi ye hece sayısı göz önünde bulundurulur, ilk hecesi ünlüyle başlayan, biten ya da sürekli ünsüzlerden biriyle kapanan sözcükler p ünsüzüyle pekiştirilir: apak (ap-ak), epeski (ep-eski), ıpıssız (ıp-ıssız), capcanlı (cap-canlı), sapsağlam (sap-sağlam). Tek heceli sözcüklerin büyük bir bölümü, m ünsüzüyle pekiştirilir: bomboş (bom-boş), dümdüz (düm-düz), vb. Tek heceli olmayan, ancak b ile başlayan kimi sözcüklerin de m’yle pekiştirildiği görülür: bam -başka (bam-başka), bumburuşuk (bum -buruşuk). S ünsüzüyle pekiştirilen sözcüklerse, ilk hecesi dudak ünsüzlerinden b, p, m, diş ünsüzlerinden c, d, t ve damak ünsüzlerinden k, y ile başlayanlardır: basbayağı (bas-bayağı), besbeter (bes -beter), besbedava (bes-bedava), pespembe (pes-pembe), cıscıvık (cıs-cıvık), kıskıvrak (kıs-kıvrak), vb. ilk hecesi ç ya da s ünsüzüyle başlayan sözcüklerse r'yle pekiştirilir: çarçabuk (çar-çabuk), çırçıplak (çır-çıplak), vb. Kimi sözcüklerde tek heceli pekiştirme yeterli görülmez. Bu durumda ünlü uyumuna göre kullanılan pekiştirme ünlüsü -a / -e’den biriyle ya da r, I ünsüzleriyle iki heceli pekiştirme oluşturulur: yapayalnız (yap-a-yalnız), düpedüz (düp-e-düz), çırılçıplak (çır-ıl-çıplak) gibi.