KABARA a.
1. Özellikle dağcı ayakka bılarını sağlamlaştırmak için tabanına Bkılan geniş ve yuvarlak başlı çivi.
2. Düzgün kabartı ya da oyuklardan oluşan, dikey ya da eğik olarak yerleştirilmiş, bakla ya da uzun yumurta biçimindeki süsleme. (Bk. ansikl. böl. Süslem. sant.)
3. Ahşap kapı ya da pencere kanatları, sandık, deri ya da kadife eşyada kullanılan iri başlı çivi. (Bk. ansikl. böl. Süslem. sant.)
—Ciltç. Cilt kabarası, eski ciltlerin kapakları üzerine genellikle dört köşeye ve ortaya tespit edilen metal çivi. (Cilt, bu çivilerin kabartmalı, kimi zaman da oymalı başları üzerinde durur, böylece cildin sürtünmeyle yıpranması önlenirdi. Cilt kapağının ortasına konulan kabaraya “göbek" denir.)
—El sant. Kabara tutmak, bakırcılıkta sahan ve tencere kapaklarının tepesini, tutacak yerini dövmek. || Kabara vurmak, bakır üzerine noktalar oluşturacak biçimde çekiç vurmak. (Nokta çekiç vurmak da denir.)
—Eşy. Sandık, bavul ya da valizlerin diplerini korumaya yarayan yuvarlak başlı iri çivi.
—Flayvc. Yörs. Atın ön bacaklarındaki şişkinlik.
—Koşumc. Atın başlığını ve öbür koşum parçalarını süslemek için çakılan büyük ve yuvarlak başlı çivi.
—Mim. Yapılarda iki kemer arasında kalan üçgenimsi yüzeylerin ortasında ya da taçkapı alınlıklarında kullanılan süs öğesi. (Daire biçiminde, duvarla aynı düzeyde olanlara kurs, gül biçiminde oymalılara da gülçe denir. OsmanlIlarda kabaralar, genellikle ikisi yanlarda, biri yukarda olmak üzere üçlü olarak kullanılır.)
—Müc. “Kabarcıklı" ya da "etek kabarcıklı" denen kaşık biçiminde kabartma görünümünde çarpma kuyumculuk işi.
—ANSİKL. Süslem. sant. Kabaralar özellikle tümü birbirine koşut olmak üzere sütun başlıklarının, bahçe vazolarının ve kuyumculuk parçalarının bezemesinde kullanılır. İslam dönemi maden sanatlarında da kabaralı örneklere çokça rastlanır (buhurdanlar, aynalar, havanlar, şamdanlar). Metropolitan müzesi'ndeki aslan biçiminde buhurdan'ın (XII. yy. Selçuklu eseri), boyun ve göğüs üzerindeki kabaralarında, kûfi yazıyla "barış, bereket, mutluluk" sözcükleri işlenmiştir. Gene Selçuklu dönemi havanları arasında çeşitli motiflerin yanı sıra badem biçimi iri kabaralarla bezeli örnekler bulunmaktadır (Türk ve İslam eserleri müzesi). Horasan işi (XII -XIII. yy.’lar) pirinci şamdanların bir bölümü iki- üç sıra altıgen biçiminde kabaralarla süslüdür.
•
Geçmişte çeyiz sandıkları, kadife kaplı kutular, el aynaları, nalınlar, vb. üzerine altın ya da gümüş kabaralar çakılırdı. Gelin odaları, varlıklı kişilerin salonları değerli kumaşlarla kaplanır, bunlar süslü kabaralarla duvarlara tutturulurdu. Büyük cami ve türbelerin kapı kanatlarında değişik biçimlerde kabaralar kullanılıyordu (Ankara Hacıbayram türbesi, Bursa Yeşil türbe, Edirne Bayezit külliyesi camisi, vd ).
Kaynak: Büyük Larousse
Kabara Nedir?
