RADYOGRAFİ a. (fr. radiographie'üen). Tıp.
1. X ışınlarına duyarlı özel bir maddeyle kaplanmış film üzerine bu ışınlardan yararlanarak resim çekme; X ışınlarına tutularak çekilen resim. (Eşanl. RÖNTGEN FİLMİ.) [Bk. ansikl. böl.]
2. Sayısal (ya da dijital) radyografi, bilgi toplamada dayanak olarak kristal detektörlerden yararlanan radyografi. (Bk. ansikl. böl.)
—Metalürj. Malzemeleri incelemede kullanılan tahrip edici olmayan yöntem; X ışınlarının organik ya da anorganik, kristalleşmiş ya da kristalleşmemiş bir yapının bileşenlerince diferansiyel olarak soğurulmasına dayanan bu yöntemde iletilen ışınlar, gerek bir fotoğraf filmiyle gerek taramalı elektronik bir algılayıcıyla algılanan bir görüntü verir. (Bk. ansikl. böl.)
—ANSİKL. Metalürj. Radyografi malzemelerin gerek kimyasal bileşim değişimlerini, gerek iç hatalarını algılamaya olanak verir. Bu yöntem özellikle boşlukları ya da düşük yoğunluklu bölgeleri saptamaya olanak sağlar. X ışınlarının daha zayıf biçimde soğurulduğu bu bölgeler duyarlı film üzerinde normal bölgelere göre daha koyu lekeler biçiminde görülür Aynı şekilde, parçanın metalinden farklı soğurma katsayılarına sahip katışıklıklar da az çok koyu bölgeler olarak görünür. Öte yandan bu yöntemle, kimi bileşenlerin ya da metallerin (yüksek bir soğurma gücü olan kurşun gibi), bakırlı alaşımlardaki yapısal ve kimyasal homojenliğini de doğrulamak mümkündür. X ışınları klasik vakum tüplerinde ya da hızlandırılmış elektronlarla (doğrusal ya da çembersel hızlandırıcılar [betatronlar]) üretilebilir.
Radyografi, kaynakların nitelik, kalıp parçalarının tıkızlık kontrolünde, döküm parçalarındaki hata ve katışıklıkları bulmada, montaj sonrası duyarlı birleştirmeleri doğrulamada vb. kullanılır. Kimi uygulamalarda (kalın, ağır, erişilmesi zor parçalar) X ışınlarıyla radyografi yerine gamagrafi kullanılır.
Restorasyon atölyelerinde ve müze laboratuvarlarında radyografi, sanat eşyalarının ve özellikle resim tablolarının gerek durumunu teşhis etmede, gerekse incelemede (eskilikleri, teknikleri, bileşimleri, düzeltmeleri vb.) kullanılır.
—Tip. Genellikle radyografi filmi, X ışınlarıyla fluoresan hale gelen iki ekran arasına yerleştirilir. Bu güçlendirici ekranlar ışın altında kalma süresini kısaltmaya yarar. Radyografik inceleme ışın soğurma ve kalınlık farklılıklarının değerlendirilmesine dayanır. Hazırlıksız olarak gerçekleştirilen bir radyografide, akciğer alveollerinde bulunan havanın sağladığı doğal kontrast sayesinde göğüs kafesinin ve kalbin iyi bir görüntüsü elde edilebilir. Kalsiyum bakımından zengin olan iskelet de radyografide çok iyi görünür. Taşlar ya da madensel yabancı cisimler de kolayca belirlenebilir. Eğer organın kendisi X ışınlarına geçirimsiz değilse, sindirim kanalı için baryum sülfat, idrar ve safra yolları ya da damarlar için iyotlu madde gibi yapay kontrast maddelerinden yararlanılır. Eklemlerde olduğu gibi incelenecek organa yapay yoldan hava da verilebilir.
Günümüzde alışılagelmiş film kullanan klasik radyografi'nin yanı sıra, bilgi toplayıcı sistemin değiştirilmesiyle elde edilen ve bilgi sayısının çok daha fazla olduğu sayısal radyografiden de yararlanılmaktadır: bu sistemde filmin yerini, görüntüyü oluşturan bir bilgisayarla bağlantılı algılayıcı kristaller almıştır. Böylece ışın soğurma farklılıkları daha iyi ortaya çıkarılabilmektedir.
Kaynak: Büyük Larousse
Radyografi Nedir?
