ŞEBEKE a. (ar. şebeke).
1. Bir ülkenin ya da coğrafi bir bölgenin her tarafına yayılmış olan bağlantılar bütünü; ağ (genellikle bir tamlayanla kullanılır): Demiryolu şebekesi. Bir kentin elektrik şebekesi
2. Üyeleri birbirlerine bağlı olarak çalışan, ortak bir eylemi sürdüren gizli, yasadışı örgüt ya da kişiler topluluğu: Casus şebeke si. Bir hırsız şebekesi ortaya çıkarıldı.
3. Yüksekokul öğrencilerine verilen kimlik kartı.
—Ask. Aralarında ulaşım ve iletişim kurabilen aynı tür ve nitelikteki hat ve yolların tümü. (Flava destek şebekeleri gibi, bazı şebekeler de belli alanlarda etkinlik gösterirler.) || Manevra şebekesi, bir ülke toprakları üzerinde ulaştırma manevralarına ola nak sağlayan ulaşım yollarının (ateş hattı içinde) tümü
—Elektrotekn. Elektriğin taşınmasını, bölüşümünü ve dağıtımını sağlayan, aralarında irbirine bağlı devreler kümesi. (Bk. ansikl. böl.) || Bölüşüm şebekesi, elektrik enerjisini aynı bölgenin çeşitli noktaları arasında bölüştürmeye yarayan şebeke. || Dağıtım şebekesi, elektrik enerjisini, bu enerjiyi kullanan sanayi donanımlarına dek iletmeye yarayan şebeke. || Radyal şebeke, her noktanın ancak tek bir hattan beslenebileceği biçimde oluşturulmuş şebeke. || Ring şebeke, her noktanın iki ayrı hattan beslenebileceği biçimde oluşturulmuş şebeke. || Taşıma şebekesi, bir elektrik santralını bir bölüşüm şebekesine bağlayan şebeke.
—inş. Tesisat şebekesi, tesisat borularının yapı içinde izlediği yol.
—Mim. OsmanlI yapılarında metal ya da mermerden yapılmış, kafes biçiminde, bezemeli korkuluk, parmaklık. || Taş şebeke, bir pencerede, vitrayların, bezeyici bir kafes oluşturan taş donatısı (özellikle gotik sanatta).
—Ormanc. Yol şebekesi, bir ormanda ağaç yetiştirmeyi ya da ormanın işletilmesini, bu amaçla, özellikle motorlu araçların dolaşmasını kolaylaştırmak için açılmış olan ulaşım yolları sistemi.
—Su işler. Dağıtım şebekesi, suyu üretim yerinden, abonenin özel hattına götürmeyi sağlayan boruhatlarının tamamı. |[ Yağmur suyu şebekesi, sel sularının boşaltım şebekesi. (Atık sular ve sul suları aynı boruhatlarına gidiyorsa, yerleşim yeri şebekesine "birleşik” denir; bunun tersi durumda şebeke "ayırıcı" adını alır.)
—Süslem. sant. KAFES' CYMA'nın eşanlamlısı.
—Tarım. Sulama şebekesi, sulama ya da akaçlama suyunun getirilmesini ve boşaltılmasını sağlayan kanal ve çukurların toplamı.
—Teknol. Belli sayıda aygıt ve bunları birleştiren devrelerden oluşmuş bütün.
—Topruhbıl. iletişimler şebekesi, bir grup içindeki iletişim araçlarının tümü (Bk. ansikl. böl.)
—ANSİKL. Elektrotekn. Elektrik enerjisi, öbür enerji biçimlerine (örneğin mekanik ve kimyasal) göre, çok iyi verim ve güvenirlik koşullarında, uzak mesafelere taşı- nabilme üstünlüğünü gösterir Bu olanağı 1882'de ilk kez, yüksek gerilimde çalışmanın yararını ortaya koyan Marcel Deprez deneysel olarak göstermiştir. Gaulard ve Gıbbs’ın 1884’te transformatörü bulmaları, G. Ferraris ve N. Tesla'nın 1885’te çok- fazlı sistemleri geliştirmeleri üçfazlı alterna- tör ve transformatörlerden ve kullanıcıları beslemek için gerekli şebekelerden oluşan elektrik santrallarının kuruluşunu hızlandırdı.
Günümüzde enterkonekte olan bu şebekelerin başlıca şu türleri vardır:
1. büyük santralların bağlı olduğu çok yüksek gerilimli (225kV - 735 kV) taşıma şebekeleri;
daha küçük santralların bağlı olduğu ve transformatörler aracılığıyla taşıma şebekeleri tarafından beslenen yütöek gerilimli (45-90 kV) bölüşüm şebekeleri;
3. yine transformatörler aracılığıyla, bölüşüm şebekeleri tarafından beslenen, orta gerilimli (3-30 kV) dağıtım şebekeleri;
4. elektrik enerjisini kullanıcılara götüren alçak gerilim şebekeleri (220/380 V).
Bu çeşitli şebekeler arasındaki bağlantı enterkoneksiyon ve dönüştürme postalarıyla sağlanır.
Uygulamada elektrik enerjisi depolana- madığından, şebekelerin yönetiminde oldukça büyük sorunlar ortaya çıkar; bunun için kullanıcıya hizmet sürekliliği ve dalgalanmaları yüzde birkaçı aşmayan bir gerilim ve frekans (Türkiye'de 50 Hz) değişmezliği de sağlayarak, üretimi her ân tüketime uyarlamak yoluna gidilir. Dolayısıyla, bölgesel olduğu kadar ulusal (ve ulusal şebekelerin birçoğu komşu ülkelerinkiyle enterkonekte olduğundan hatta uluslararası) planda, ilerideki gereksinimlere yönelik, olabildiğince kesin bir tahmin yapmak kaçınılmazdır. Bu tahmin yalnız karşılanması gereken enerji miktariannı (yıllık ya da günlük) değil, aynı zamanda talep edilen güçteki değişimleri de kapsamalıdır. Bu amaçla önce geçmişteki gözlem ve saptamalardan yararlanılır ve gerekirse, genel eğilim, penel siyasal ve iktisadi çevreye bağlı olarak yöniendiritir Öte yandan, bu hesaplamalar, tûkeRmin her sektörüne (konut, sınai, üçüncül) özgü tahmin modellerinden yararlanılarak geliştirilir Şebekeyi bu tahminlere göre işletmek ve hesapta olmayan tedirginliklere karşı koymak için, dispeçinglerden yararlanılır.
Bir dispeçing iki sayısal bilgisayarla donatılmıştır ve şu öğelerden oluşur:
1. şebekenin ve posta ve santral aygıtlarının topolojisini gösteren, posta çubuk- lannda gerilim olup olmadığını belirten ve ışıklı göstergeler aracılığıyla, transit olarak gönderilen güç akılarını bildiren bir özet şema;
2. önemli elektriksel büyüklüklerin evrimini, duyarlıkla izlemeye olanak veren kayıt aygıtları ve göstergeler;
3. eşik aşımlarını belirten ve bilgisayarlardan biriyle bağlantılı olarak çalışan katot ışınlı ekranlar;
4. tüketim ve üretim durumunu sürekli olarak görüntüleyen ve bunlarla tahminler arasındaki farkı gösteren bilgisayarın kumanda ettiği bir eğri çizicisi;
5. yine bilgisayarla kumanda edilen ve gerçekleştirilen manevraları belirten, işletimin ayırtedici nitelikteki büyüklüklerinin değerlerini kaydeden yazı makineleri.
—Topruhbil. iletişimler şebekesi. Bir şebekede, grubun bütün etkinliği, alınan ve gönderilen mesajlarda kendini gösterir ve her üyenin rolü, gönderdikleri ve aldıklarıyla ölçülür, A. Bavelas, iletişimler şebekesini, grubun davranışının değil, grup davranışını iletiş,mler şebekesinin belirlediğini ileri sürdü. C. Flament ise, bir grubun etkinlik yapısı ile iletişimler şebekesi arasındaki bağıntıyı deneysel olarak gösterdi (1958).
Kaynak: Büyük Larousse
Şebeke Nedir?
