PANZEHİR a (fars. pad, koruyucu ve zehr; pâd-zehr'den).
1. Herhangi bir cismin zehirli etkilerini önleyebilen, yani in vivo o cismi etkisiz duruma getirecek, fiziksel, kimyasal ya da fizyolojik bir tepkime yaratabilen madde (Eşanl. ANTİDOT) [Bk. ansikl. böl.]
2. Bir olumsuzluğu, bir kötülüğü önleyen şey; çare: iyi bir eğitim, kötülüğün en etkili panzehiridir.
—Miner. Panzehir taşı, OPAL’in eşanlamlısı.
—Ted. Yılan panzehiri, zehre karşı özgül bağışıklık sağlamak üzere ısı ve formolla zayıflatılan (toksini, anatoksine dönüştürmeye benzer yöntem) ve şırınga edilerek kullanılan yılan zehri.
—\fet. Panzehir taşı, otçulların mide ve bağırsağında oluşan madensel taşlaşma. Eskiden panzehir değeri olduğu teıbul edilirdi.
—ANSİKL. Fiziksel panzehir tepkimesi, madensel tuzlar ya da helmeli maddeler ağızdan alınıp zehirli cismin özümlenmesi geciktirilerek yahut zehri emen kömür yutularak elde edilir. Kimyasal panzehir tepkimesi, bir çökeltme ya da yansızlaştırmadır. Ya zehir henüz mide ya da bağırsakta iken (asitlerin bazlar tarafından yansızlaştırılması) ya da zehir organizmaya geçtikten sonra (kükürtlü panzehirlerin ağır madenlere etkisi) gerçekleştirilir Fizyolojik panzehir tepkimesi, zehri, ters etkisi olan bir madde ile yansızlaştırmaktır. Örneğin, pilokarpinle zehirlenmede etkiyi yok etmek için atropin kullanılır..
Kaynak: Büyük Larousse