Vezin Nedir?

VEZİN

-znl a. (ar. vezn). Esk.
1. Tartma; tartı.
2. Ağırlık.

—Ed. Dizeyi oluşturan sözcüklerdeki hecelerin nicelik (hece vezni) ya da nitelik (aruz vezni) bakımından denkliğine dayanan ahenk ölçüsü. || Vezn-i aher, türk halk edebiyatında aruzla söylenmiş şiir türlerinden biri.

—ANSİKL. Ed. Ahengi belirli bir vezinle sağlanmış şiirler (vezinli şiir) olduğu gibi vezni bulunmayan şiirler (vezinsiz şiir, serbest şiir) de vardır. Hece vezni, dizelerdeki toplam hecelerin sayıca eşitliği temeline dayanır. Bir dizedeki heceler genellikle belirli hece öbeklerine (durak) ayrılır.

Örneğin, 11 heceli kalıp 4+4+3, 6+5 gibi duraklara ayrılır. Aruz vezninde ise uzun (kapalı) ve kısa (açık) heceler belirli aruz kalıplarına göre art arda dizilir (örn. feilâtünfeilâtün feilâtün feilün).

Türk halk edebiyatında ve Milli edebiyat döneminde hece vezni, divan şiirinde aruz vezni kullanılmıştır. Günümüz şiirinde ise dizelerin uzunlukları, birbirlerine eşit olup olmayışlan vezin kalıplarına değil şairlerin kişisel ahenk duygularına, özgür seçimlerine bağlıdır.

Vezn-i aher

halk edebiyatında divan şiirinin etkisiyle oluşan türlerdendir Aruzun müstef'ilâtün müstef'ilâtün müstef’ilâtün müstef’ilâtün vezniyle ve dörtlüklerle söylenmiştir. Dizeler müstef’ilâtün kalıplarına uygun 4 eşit parçaya bölünebilecek sözcük öbeklerinden oluşur. Her dizedeki son 3 öbek, bir sonraki dizenin başında yinelenir; dizenin sonuna ise gene müstef’ilâtün kalıbına uyan yeni bir söz öbeği eklenir (örn.: "Üftaden oldum, gül gibi soldum, sor bana no’ldum, seninle canan. Gül gibi soldum, sor bana noldum, çevrinle canan, oldum perişan" vb. — Tokatlı Nuri).

VEZİNLİ

1. Belli bir vezni olan; ölçülü.
2. Vezinli şiir, aruz ya da hece vezniyle yazılmış, bu vezinlerin kalıplarına uyan şiir.

VEZİNSİZ

1. Belli bir vezni olmayan; ölçüsüz.
2. Vezinsiz şiir, aruz ya da hece vezni kalıplarına uyulmaksızır yazılmış şiir; serbest ya da özgür şiir.