Kadırga Nedir?

KADIRGA a. (katalanca galera; biz. yun. galea, tekne’den).
1. Savaş ya da ticaret gemisi olarak Antikçağ'dan XVIII. yy.'a kadar kullanılmış, yelkenli ve kürekli tekne. (Bk. ansikl. böl.)
2. Patrona kadırgası, normal kadırgalardan daha büyük olan ve kadırga donanmasının komutanını taşıyan gemi.

—ANSİKL. Esk. denize. Kadırga ilk latin teknesi olarak kabul edilir. Donanmalarda önemli bir yeri olan bu gemi, Ortaçağ’ da ve Rönesans döneminde çok kullanıldı. 1700'lerden sonra iyi silahlarla donatılmış daha büyük gemilerin yapımı önemini yitirmesine yol açtı. Kadırga donanması, bu çağda, ağır savaş gemisi filolarından ayrı tutuluyordu ve 1748'de ortadan kalktı. Antikçağ’da, kadırga bir direk ve bir kare yelkenle donatılan bir savaş gemisiydi; genellikle kürekle yürütülen bu geminin 50 ile 120 arasında değişen mü- rettabatı vardı. Yunanlılar, düşman gemilerini batırmayı sağlayan mahmuzu bularak deniz savaşları çağını açtılar. Bu dönemde kadırga önem kazandı, kürekleri gittikçe ağırlaştı ve mürettebat sayısı yükseldi. XV. yy.’ın ortasında toplarla donatılan kadırga, en parlak dönemini yaşadı.

Olağan bir kadırganın boyu 46,65 m, eni 5,83 m'ydi ve her bordasında, güverte düzeyinden yüksek kürek küpeştelerine takılan 26 kürek vardı. Kürekçi oturaklarının arasında, geminin orta bölümünde, baştan kıça kadar uzanan bir geçit bulunuyordu; bu geçidin ön tarafından 24 librelik bir baş topu, iki bordasında de 8 libre- lik birer top yer alıyordu. Kaptan kamarası kıçtaydı ve bu kamarayla kürekçi oturakları arasında, kürekçibaşının durduğu kare biçiminde bir seki ya da bir alan bulunuyordu; bu sekinin üzerinde yer alan merdiven kadırgaya girip çıkmaya yarıyordu. Başta, rambata denilen ve tayfaların dolaştığı bir platform vardı. Pruva yatay bir okla sona eriyor, tekne donanımı serenli iki kısa direkten oluşuyordu. Her direk, seren üzerine çekilen bir latin yelkeni taşımaktaydı. Durgun havalarda geniş yüzeyli çok büyük bir yelken kullanılmaktaydı. Kimi kez suçlulardan, kimi kez de, yeterli kürekçi bulunmadığında, zorla toplanan insanlardan oluşturulan mürettebat sürekli olarak değişmekteydi.