MÜNECCİM a. (ar müneccim).
1. Yıldızların durumu ve devinimlerinden çıkardığı anlamlara dayanarak fal bakan kimse; astrolog. (Bk. ansikl. böl. Folk.)
2. Esk. Astronomiyle uğraşan kimse; astronom.
—Din. Medler'de ve Pereler de astroloji bilgini ve zerdüşt dini rahibi. (Sasaniler döneminde bu görev, bölümlere aynldı: alelade müneccimin [İran dillerinde mog] yanı sıra "müneccim kişiler” [mogmard] ve bunlann üstünde de "baş müneccimler" [mubed] bulunuyordu.) || Müneccim krallar, bir yıldızın rehberliğinde Beytüllahim’e gelerek İsa'nın önünde secde eden doğulu bilgeler. (Bk. ansikl. böl.)
—ANSİKL. Din. Müneccim krallar. Müneccim krallar'ın ziyareti dayı yalnızca aziz Matta'nın incili'nde (II, 142) anlatını. İncil metninde, bu esrarlı kişilerim ne üç tanekral olduklarına ilişkin herhangi bir kayıt yoktur Ancak daha sonraki gelenek, muhtemelen getirdikleri armağanlann (altın, günlük ve mür) sayısına bakarak bunları Arabistan’dan gelen üç kral yapmıştır. Bunların adları (Gaspar, Melkon, Bal tazar) IX. yy.’da ortaya çıktı. XII. yy.'da, Müneccim krallar'ın kalıntıları, Doğu'dan Milano’ya, oradan da Köln’e taşındı. Burada hâlâ saygıyla muhafaza edilmektedir.
Tarihçiler, Incil'in yukarıda anılan bölümünü, Isa'nın mesihlik haklarının evren selliğini ("kavimlerin ışığı" [LUKA, IV, 30 -32]) kanıtlamak amacını taşıyan midraş tipi bir anlatı olarak görürler.
—Folk. Müneccimler, gökyüzünü gözlemleyerek yıldızların, Ay ve Güneş’in hareketlerini izler, bunlardan olabilecek doğa olaylarına ve insanların geleceğine ilişkin anlamlar çıkarırlardı. Eski İran, Mısır, Hindistan, Roma. Yunanistan, Fenike, Anadolu ve Babil'de müneccimlik çok yaygındı.Müneccimler doğa olaylarını gözlemleyen bir bilim adamı olma yanında doğaüstü güçleri olan, gaipten ve gelecekten haber veren birer falcı niteliği de kazanmışlardı. Bazı devletlerde müneccim, resmi görevi olan bir kişiydi. İslam ülkelerinin birçoğunda sarayda hem gözlemler yapan, hem de falcılıkla uğraşan müneccimler bulunurdu. Müneccimler devlet yönetiminde etkin bir role sahipti. Bazı önemli görüşmeler, anlaşmalar, atamalar, savaşlar onların uygun gördüğü zaman ve saatte yapılırdı
—İkonog. Müneccim krallar'ın sayısı Roma'da, San Pietro e Marcellino kilisesi’ nin mezarlığındaki freskte yalnızca iki iken, Santa Maria Maggiore'nin mozaiklerinde ve Ravenna’daki S. Apdlinare Nuovo kilisesi ' nde bunlar, phrygia külahı giymiş üç kişi olarak gösterildiler. XII. yy.'dan itibaren farklılaştıkları görüldü ve krallık alametleriyle donatıldılar. Gaspar delikanlı olarak canlandırılır, Melkon olgun yaşta, Baltazar yaşlı bir adamdır. XV. yy.'da Nuh' un oğullarının anısına Baltazar afrikalıya diğer ikisi de asyalı ve avrupalıya dönüştürüldü. Öykülerinin oluntuları şunlardır: mucizevi yıldızın muştulaması (Nötre -Dame de Paris’nin koroyerini çevreleyen heykeller, Ulm katedrali’nin taçkapısı), Müneccim krallar’ın karşılaşması (Berry dükü'nün Trâs Riches Heures adlı dua kitabı, Chantilly), atla yaptıkları yolculuk (Nohant-Vic ve Brinay’deki [Cher] resimler, Benevento ve Pisa'daki bronz kapılar, Gozzoli’nin Floransa’da Medici sarayındaki ünlü freski), Herodes’i ziyaret (Müneccim krallar temasını işleyen birçok taç- kapı arasında, Amiens katedrali’nin taç- kapılarından birini süsleyen alçakkabartmalar Chartres, Autun, Poitiere’de sütun başlıkları). Müneccimlerin tapınması, Melek tarafından uyandınlışları (Autun da sütun başlığı, Chartres'da vitray, Avila'da, aziz Vincentius’un mezarındaki alçakka- bartmalar, Pisa'da kürsü) ve Tarsus'ta da denize açılmaları (Soissons ve Toure'da vitraylar).
Kaynak: Büyük Larousse
Müneccim Nedir?
