N Nedir?
MsXLabs.org
Türk alfabesinin on yedinci, Arap alfabesine dayanan Osmanlı elifbasının yirmi sekizinci (nun) harfi. Göktürk alfabesinde ince ve kalın n ile geniz n’si için ayrı işaretler kullanılmıştır. Osmanlı Türkçesine (nun) harfi normal olarak n sesini, sağır kef (üzerine üç nokta konulan kef) harfi geniz n’sini (n) belirtmiştir. Buna sağır kef veya kaf-ı nuni denmiştir. Başka milletlerde bu ses bulunmadığı için "Kaf-ı Türki" şeklinde de adlandırılmıştır. Bu sesin günümüz alfabesinde yer almayışı dilimizin okunup yazılması için bir eksiklik gibi görülmektedir
Latin alfabesine dayanan yeni Türk yazı sisteminde yalnız, bir n harfi vardır. Anadolu ağızlarında halen kullanılan geniz n’si için yeni Türk alfabesinde özel bir işaret konulmamıştır. N, ses olarak patlamalı, titreşimli bir diş ve geniz sessizidir.
Türkçenin ana seslerinden olan n sesi, dahaçok kelime içinde sonunda kullanılır. Kelime başında bu sese ne>ne soru zamirinde ve bundan türeyen kelimelerde (ne, niçin, nasıl, nerede, neden) rastlanır. Bir de çocuk dilinden gelen ninni gibi kelimelerle tabiat taklidi sese yer veren sözlerde n sesi başta bulunabilir. Yabancı dillerden alınan, sonradan Türkçeleşmiş bazı kelimelerin başında n sesinin kullanıldığı görülür. Namlu, nehir, nişasta, not, nüans gibi.
İstanbul ve Telsiz ağzı dışında bütün Anadolu ağızlarında ve diğer Türk lehçelerinde kelime içinde "kaf-ı Türki" denen geniz n’si halen kullanılmaktadır. Sinir, dünür, deniz, gönül gibi. Bu harfi bugünkü transkripsiyon alfabemizde (n), üstü dalgalı bir n ile yazılmaktadır.
İmla: Eskiden Arapça ve Farsçadan dilimize geçmiş kelimelerdeki n sesi yazıda da n olarak belirtilirdi. Latin alfabesine dayanan bugünkü yazıda b ve p’den önceki n’ler, m’ye dönüşür. Anbar, çenber, tenbel, çarşanba gibi kelimelerin bugün ambar, çember, tembel, çarşamba, şeklinde yazılması kabul edilmiştir. Yalnız İstanbul kelimesinde bu kaideye uyulmaz.
Dilbilgisi: N, tekil ikinci şahıs iyelik (aitlik) eki: baba-n, kitab-ı-n... (Nazal nun, yani sağır keften gelir.) N, fiilden isim yapma eki: ek-i-n, tüt-ü-n, yığ-ı-n...
N, fiillerin dönüşlü şekillerini yapmada kullanılan yapım eki: gör-ü-n, dök-ü-n, taş-ı-n.
Ayrıca fiillerde şart, görülen geçmiş zaman ve emir çekimlerinde gel-se-n, gel-e-siniz, bak-tı-nız, sar-u-n, sar-u-nuz, bak-sa-nıza gibi örneklerde görüldüğü üzere "kaf-ı Türki" yani nazal nun sesi ile çekim yapılmaktadır.
N, Astronomi ve Coğrafya’da kuzeyi belirtir. Kimyada azotun sembolüdür.
N Nedir?
