TIRABZAN a.
1. Merdiven kolu boyunca yerleştirilen ve üzerinde küpeşte bulunan korkuluk: inerken tırabzanı bırakmak (Bk. ansikl. böl.)
2. Tırabzan babası, babalık görevlerini gereğince yerine getirmeyenler için kullanılır.
—El sant. Bazı oya ve dantellerin altına yapılan, merdiven tırabzanı görünümlü zincir işi. (Daha çok geometrik desenli işlere uygulanır.)
—İnş. Tırabzan ayağı, küpeşteyi taşıyan ve çeşitli formlarda gerçekleştirilmiş dikmelerin her biri. || Tırabzan babası, tırabzanın ilk basamağında ya da bitiminde yer alan, kalın ve çeşitli biçimlerde yapılmış dikme.
—ANSİKL. inş. Kovalı bir merdivende korkuluk yapılması zorunludur. Rönesans'tan önce yapılmış hiçbir merdivende korkuluk yoktur. Tornadan geçirilmiş ya da yontulmuş, ahşap ya da taş, ardından demir tırabzanlar Rönesans'la birlikte ortaya çıkmıştır. XVII. yy.'da, dövülmüş demirle çeşitli biçimler yaratılmış ve XVIII. yy.'ın ortalarına kadar birçok başyapıt üretilmiştir. Bu dönemde en yaygın uygulama yalın kemerlerdir. Bunlara koşut olarak, oymalı ahşap tırabzanlar da yapılmış, bunlar, XIX. yy.'ın dökme demir tırabzanlarına örnek olmuştur.
Osmanlı saray, köşk ve konaklarında da dönemin üslubunu ve beğenisini yansıtan ahşap, mermer ya da taş oymalı tırabzanlar kullanılmıştır (Dolmabahçe sarayı, Beylerbeyi sarayı vd.).
Kaynak: Büyük Larousse
Tırabzan Nedir?
