Yavaşlatıcı Nedir?
SMD MiSiM
YAVAŞLATICI a. Fişekç. Duyarlılığını azaltmak amacıyla itici barut taneciklerinin yüzey katmanlarına emdirilen sıvı. (Taneli barutlarda yavaşlatıcı olarak butil ftalat kullanılır.)
—Fizs kim. Kimyasal bir tepkimenin hızını yavaşlatan madde.
—Metalürj. Korozyon yavaşlatıcısı, korozyona yol açan bir çözeltiye, metal üzerindeki etkisini azaltmak ya da durdurmak amacıyla az miktarda katılan organik ya da anorganik kimyasal ürün. (Alkali kromatlar ile sodyum bikarbonat anorganik korozyon yavaşlatıcılarıdır; jelatin ile kıno- lein bileşikleri gibi kolloidal yapıdaki organik yavaşlatıcılar, daha çok etkime sınırlayıcıları olarak çeliklerin asitle yüzey temizleme banyolarında kullanılır.) || Tane büyüme yavaşlatıcısı, bir metal fazla bulunan taneciklerin normal büyümesini engelleyen ya da frenleyen ve bu faza yabancı olan madde. (Bunlar genellikle boyutları 1 mikrometrenin altında olan ve çok dağınık olarak bulunan parçacıklardır.)
—Nük. müh. Hafif atomlardan oluşan ve birçok nükleer reaktörde, parçalanma nötronlarının enerjisini, bu atomların çekirdekleriyle ardışık çarpışmalar yoluyla azaltmak için kullanılan madde. (Etkin bir yavaşlatıcı, nötronları hemen hiç yakalamaz ve enerjilerini, az sayıda çarpışmayla termik düzeye getirir. Ağır su, grafit ve normal su sanayide kullanılan başlıca yavaşlatıcılardır.) [Eşanl. MODERATÖR.] || Yavaşlatıcı kabı, ortasından borular geçen, özel tipte nükleer reaktör kabı (Yavaşlatıcı akışkan kap içinde yer alır ve soğutucu akışkan borularda dolaşır. Bu kap tipi. CANDU ailesinden reaktörlerde kullanılır.)
—Oto Yavaşlamalarda, motorlu bir taşıtın durdurma frenlerine yardımcı olan frenleme sistemi (Bk. ansikl. böl.)
—Polim. Polimerleşme ya da parçalanma sırasında, etkin merkezler üzerine etki ederek tepkimenin yayılmasını önleyen bileşik (Bk. ansikl. böl)
—Ted. iştah yavaşlatıcısı, şişmanlığın tedavisinde kullanılan iştah kesici madde.
—Uz. havc. Korumak ya da istenilen yanma biçimini sağlamak amacıyla bir barut blokunun yüzeyine ya da bir iticinin iç çeperine uygulanan kaplama.
♦ sıf. Fizyol. Bir organ ya da işlevin etkinliğini azaltan sinir ya da maddeye denir. (Eşanl. MODERATÖR.)
—ANSİKL. Oto. En çok kullanılan İki sistem. elektrikli (ya da elektrodinamik) yavaşlatıcı ile egzos klapeli yavaşlatıcıdır.
Elektrikli yavaşlatıcıda, transmisyon mili, sabit iki indükleyici arasına yerleştirilmiş manyetik bir disk taşır. Akümülatör akımı bu indükleyicilere gönderildiğinde, indük- leyicilerin manyetik alanı içinde dönen in- düvi diski Foucault akımları yaratır; bu akımlar, dönmeye karşı koyarak transmisyon milini yavaşlatır.
Egzos klapeli yavaşlatıcıda, motor freninin etkisi yükseltilir. Egzos borusunda, manifoldun arkasında yer alan klapeye sürücü tarafından kumanda edilir. Motorun içinde oluşan gazlar, supaplar yardımıyla, egzos manifolduna doğru püskürtülür ve buradan dışarı çıkamaz. Meydana gelen karşı basınç, egzos zamanında motor pistonlarını frenler; bu frenleme, vites kutusundaki hız ne kadar düşükse, o kadar yüksek olur.
—Polim. Çok çeşitli yavaşlatıcılar vardır; ancak bunların türü, yavaşlatılacak tepkimenin türüyle çok yakından ilgilidir. Örneğin köksel bir polimerleşme tepkimesinde etkin merkezler serbest kökler olduğundan, bu kökleri tersinmez bir biçimde parçalayan ya da etkisizieştirebilen her bileşik, bu tip bir polimerleşme tepkimesinde yavaşlatıcı olarak kullanılır. Köksel polimerleşme tepkimelerinin yavaşlatıcıları arasında kararlılaştırılmış kökler (örneğin difenilpikrilhidrazil) ya da başlangıçtaki serbest bir kökü çok az etkin ya da tamamen etkisiz bir köke dönüştürebilen bileşikler (kinon, kloranil) sayılabilir. Öte yandan her baz, asit nitelikli bileşiklerin kullanıldığı katyon polimerleşmesi, her arist, bazik nitelikte bileşiklerin kullanıldığı anyon polimerleşmesi için bir yavaşlatıcıdır Ancak tepkime hızında bir azalma söz konusuysa böyle bir bileşiğe geciktirici denir.
Sponsorlu Bağlantılar
—Metalürj. Korozyon yavaşlatıcısı, korozyona yol açan bir çözeltiye, metal üzerindeki etkisini azaltmak ya da durdurmak amacıyla az miktarda katılan organik ya da anorganik kimyasal ürün. (Alkali kromatlar ile sodyum bikarbonat anorganik korozyon yavaşlatıcılarıdır; jelatin ile kıno- lein bileşikleri gibi kolloidal yapıdaki organik yavaşlatıcılar, daha çok etkime sınırlayıcıları olarak çeliklerin asitle yüzey temizleme banyolarında kullanılır.) || Tane büyüme yavaşlatıcısı, bir metal fazla bulunan taneciklerin normal büyümesini engelleyen ya da frenleyen ve bu faza yabancı olan madde. (Bunlar genellikle boyutları 1 mikrometrenin altında olan ve çok dağınık olarak bulunan parçacıklardır.)
—Nük. müh. Hafif atomlardan oluşan ve birçok nükleer reaktörde, parçalanma nötronlarının enerjisini, bu atomların çekirdekleriyle ardışık çarpışmalar yoluyla azaltmak için kullanılan madde. (Etkin bir yavaşlatıcı, nötronları hemen hiç yakalamaz ve enerjilerini, az sayıda çarpışmayla termik düzeye getirir. Ağır su, grafit ve normal su sanayide kullanılan başlıca yavaşlatıcılardır.) [Eşanl. MODERATÖR.] || Yavaşlatıcı kabı, ortasından borular geçen, özel tipte nükleer reaktör kabı (Yavaşlatıcı akışkan kap içinde yer alır ve soğutucu akışkan borularda dolaşır. Bu kap tipi. CANDU ailesinden reaktörlerde kullanılır.)
—Oto Yavaşlamalarda, motorlu bir taşıtın durdurma frenlerine yardımcı olan frenleme sistemi (Bk. ansikl. böl.)
—Polim. Polimerleşme ya da parçalanma sırasında, etkin merkezler üzerine etki ederek tepkimenin yayılmasını önleyen bileşik (Bk. ansikl. böl)
—Ted. iştah yavaşlatıcısı, şişmanlığın tedavisinde kullanılan iştah kesici madde.
—Uz. havc. Korumak ya da istenilen yanma biçimini sağlamak amacıyla bir barut blokunun yüzeyine ya da bir iticinin iç çeperine uygulanan kaplama.
♦ sıf. Fizyol. Bir organ ya da işlevin etkinliğini azaltan sinir ya da maddeye denir. (Eşanl. MODERATÖR.)
—ANSİKL. Oto. En çok kullanılan İki sistem. elektrikli (ya da elektrodinamik) yavaşlatıcı ile egzos klapeli yavaşlatıcıdır.
Elektrikli yavaşlatıcıda, transmisyon mili, sabit iki indükleyici arasına yerleştirilmiş manyetik bir disk taşır. Akümülatör akımı bu indükleyicilere gönderildiğinde, indük- leyicilerin manyetik alanı içinde dönen in- düvi diski Foucault akımları yaratır; bu akımlar, dönmeye karşı koyarak transmisyon milini yavaşlatır.
Egzos klapeli yavaşlatıcıda, motor freninin etkisi yükseltilir. Egzos borusunda, manifoldun arkasında yer alan klapeye sürücü tarafından kumanda edilir. Motorun içinde oluşan gazlar, supaplar yardımıyla, egzos manifolduna doğru püskürtülür ve buradan dışarı çıkamaz. Meydana gelen karşı basınç, egzos zamanında motor pistonlarını frenler; bu frenleme, vites kutusundaki hız ne kadar düşükse, o kadar yüksek olur.
—Polim. Çok çeşitli yavaşlatıcılar vardır; ancak bunların türü, yavaşlatılacak tepkimenin türüyle çok yakından ilgilidir. Örneğin köksel bir polimerleşme tepkimesinde etkin merkezler serbest kökler olduğundan, bu kökleri tersinmez bir biçimde parçalayan ya da etkisizieştirebilen her bileşik, bu tip bir polimerleşme tepkimesinde yavaşlatıcı olarak kullanılır. Köksel polimerleşme tepkimelerinin yavaşlatıcıları arasında kararlılaştırılmış kökler (örneğin difenilpikrilhidrazil) ya da başlangıçtaki serbest bir kökü çok az etkin ya da tamamen etkisiz bir köke dönüştürebilen bileşikler (kinon, kloranil) sayılabilir. Öte yandan her baz, asit nitelikli bileşiklerin kullanıldığı katyon polimerleşmesi, her arist, bazik nitelikte bileşiklerin kullanıldığı anyon polimerleşmesi için bir yavaşlatıcıdır Ancak tepkime hızında bir azalma söz konusuysa böyle bir bileşiğe geciktirici denir.
Kaynak: Büyük Larousse
X-Sözlük Konusu: ne demek anlamı tanımı.
