Uyanıklık Nedir?

UYANIKLIK a
1. Uykuda olmayan bir kimsenin durumu: Uykuyla uyanıklık arasında.
2. Uyanık, açıkgöz, bilgili, sağduyulu olma durumu.
3. Tkz Aldatmaya yönelik kurnazlık.

—Nörobiyol. Gece-gündüz süreci içinde uyku arresinin dışında beyin kodeksinin çalışma durumu. (Bk. ansikl. böl.) || Uyanıklık tepkisi ya da kortikal uyanıklık, uykudan uyanıklığa geçiş sırasında elektroansefa- lografik eğride gözlemlenen değişiklik. (Bk ansikl. böl.) || Davranışsal uyanıklık, bir hayvanda bir iç uyartıya (kan şekeri düzeyi, ısı, cinsel hormonlann düzeyi vb) yanıt olarak gözlemlenebilen hareketsel etkinliklerin bütünü. (Bk. ansikl. böl.)

—Nörol. ve Psik. Uyanıklık bozuklukları, uyanıklıkta nicesel değişiklikler (koma, anlayamama, zihin bozukluğu, uyuşukluk, bayılma, sarhoşluk, zihin karışıklığı) yaratan bilinç bozukluklarının tümü.

—Ruhbil. Her şeyden önce uykunun tersi olarak tanımlanmakla birlikte, çeşitli derecelerden geçebilen bir organizma durumu.

—ANSİKL Nörobiyol. Beyin kodeksinin çalışması, duyum mesajlarının sürekli gelişiyle değil, beyin sapının etkinleştirici ağsı oluşumunun etkinliğiyle sağlanır. Gerçekten, hayvanlarda beyin sapının elektrikle uyarılması uyanıklığa; beynin ağsı oluşumdan ayrılması (yalın beyin) sonsuz bir uykuya neden olur, oysa soğaniliğin tabanının kesilmesi (yalın ansefal), duyum gelişi tümüyle odadan kaldırılsa bile, uyku ve uyanıkdöngüsünün korunmasına olanak verir. Bu uyanıklık durumu her halde locus coeruleus’tan çıkan noradrener- jik yolların indüklenmesi sayesinde meydana gelmektedir.

• Davranışsal uyanıklık. Kan şekeri düzeyinin düşmesi, hayvanda, yiyecek aramaya yönelen bir davranış doğurur. Aynı biçimde, yüksek cinsel hormon düzeyi de bir cinsel etkinliğe yol açar. Bu tip davranışların komuta merkezi hipotalamustur. Dış uyadılar da uykudaki bir hayvanda, benzer tepkiler doğurabilir. Bu durumda, hayvan ayağa kalkar ve gövdesinin durumu bir şey aradığını açıkça belli eder.

• Uyanıklık tepkisi. Uyanıklık tepkisi, hızlı, düşük genlikli ve desenkronize bir durum alan elektroansefalografik ritim değişikliğiyle kendini gösterir. Bu tepki, normal hayvandaki davranışsal uyanıklığa koşut olarak görülür. Bu tepki, izole ansefal pre- parasyonunun elektroansefalografik eğrisinde gözlemlenebilir.
Kortikal uyanıklık tepkisi iki evreye ayrılabilmiştir: önce, ani, kısa, hızlı, mezansefalon kökenli bir fazik uyanıklık tepkisi, daha sonra da geç, desteklenmiş ve pons kökenli bir tonik tepki.