Uyarlama Nedir?

UYARLAMA a.
1. Uyarlamak, birbirine uygun duruma getirmek eylemi'; intibak.
2. Bir yapıtı, bir metni başka bir izleyici ya da okuyucu topluluğu; başka bir sanatsal etkinlik alanı için uyarlamak eylemi; adaptasyon: Bir romanı sinemaya uyarlama.
3. Uyarlanan yapıtın kendisi: Bu yapıtı uyarlamasıyla karşılaştırmak çok ilginç oldu.

—Ed. Bir yapıtı, bir metni başka bir okuyucu (ya da seyirci, dinleyici) kitlesinin beğenisine, değişik bir sanat tekniğine uyarlamak eylemi; böyle uyarlanmış yapıt. || Yabancı dildeki bir yapıtın kişilerini, konusunu, olayın geçtiği yeri değiştirip yerlileştirerek özgürce çevirme; bu yolla meydana getirilen yapıt, (örn. Ahmet Vefik Paşa'nın Moliöre uyarlamaları.) || Bir edebiyat yapıtını sahneye, sinemaya, televizyona aktarma; bu yolla meydana getirilen yapıt. (Örn. Ömer Kavur'un Anayurt oteli romanına [Yusuf Atılgan] dayanarak ortaya koyduğu sinema yapıtı.)

—Elekt. ADAFTASYON'un eşanlamlısı.

—istat. Bir seride, gözlem yoluyla elde edilen veriler yerine kuramsal olarak sağlanan verileri koymaya ilişkin istatistik yöntemi. Böylece, incelenen olayı değişim yasasının, grafik ya da çözümleme yoluyla temsil edilmesi sağlanır. || Uyarlama testi, bir kütleden çekilen örnekle, o kütleyi temsil için seçilen kuramsal modeli karşılaştırmaya yarayan istatistik testi. (En çok kullanılanlardan biri ki-kare testidir.) || Eğri ya da yüzey uyarlama, bir düzlem ya da uzaydaki noktaların arasından en uygun eğri ya da yüzeyi geçirmeden oluşan işlem. ( EN KÜÇÜK KARE’LER YÖNTEMİ.) [Deneysel verilerin izlenmesinde ve sanayide karşılaşılan biçimlerin temsiline ilişkin sorunlarda, eğri ve yüzey uyarlama yöntemleri önemli bir rol oynar.] Toplamı en az olacak biçimde yazılarak belirlenir. Bu nedenledir ki, sözkonusu yönteme En küçük kareler yöntemi adı verilir.

—Müz. Bir yapıtı başka bir amaca uygun kılmak için değiştirme. || Daha önceden var olan müziksel yapıtların, dramatik, koregrafik vb. yapıtların yorumu için kullanımı.

♦ sıf. Uyarlanmış olan; adapte.

—ANSİKL. istat. Bir istatistik serisinin türlü gözlem İkililerinin işaretlendiği bir kartezyen koordinat sisteminde uyarlama, istatistik seriyi temsil eden noktaların bir doğru ya da eğri parçası çevresinde yer almışa benzeyip benzemediklerini araştırmak ve de tüm gözlemler göz önünde tutulduğunda, hangi doğru ya da eğrinin, temsili noktalar arasında varsayılan ilişkiyi en iyi ifade ettiğini belirlemektir. Uyarlama yöntemleri üç sınıfta toplanabilir: grafik, mekanik ve analitik. Grafik uyarlama, temsili noktaları bir grafik üstünde göstererek, bunların arasından iki yanda da yaklaşık aynı sayıda nokta bırakacak biçimde bir doğru ya da eğri (örneğin parabol, üstel gibi) geçirmektir.
Eğrinin üstünde kalan noktaların eğriden sapmalarının toplamı, yaklaşık altta kalanlarınkine eşit olacak biçimde hareket edilirse daha kesin bir sonuca ulaşılır. Mekanik uyarlamada seri, aynı sayıda öğeden oluşan gruplara ayrılır. Bu grupların her birine karşılık gelen değişken bileşimleri oluşturulur Bu bileşimlerin her biri aralığın ortasına karşılık getirilir ve bu yeni seri eskisinin yerini alır. Bileşimin seçimi, değerdeki değişimin biçimine ilişkin varsayıma bağlıdır. En sık kullanılan hareketli ortalamalarla düzleme yöntemidir. Analitik uyarlamada, özelliğin her değerine karşılık gelecek eleman sayısının anında hesaplanmasını sağlayacak bir fonksiyon belirlenmeye çalışılır. Genellikle, temsili noktaların tümünün en yakınından geçen doğruyu (ya da parabolü) bulmak için uğraşılır. Bu koşul, noktaların doğrudan sapmalarının karelerinin toplamı en az olacak biçimde yazılarak belirlenir. Bu nedenledir ki, sözkonusu yönteme "en küçük kareler yöntemi" adı verilir.