Uzama Nedir?

UZAMA a. Uzamak eylemi, uzunluğun ya da sürenin artması: Lastiğin uzaması Günlerin uzaması.

—Bot. Bazı genç bitkisel hücrelerin yan çeperlerinin boylamasına büyümesi. (Bu uzamayı oksınlerın varlığı belirler, oksının etkili dozu köklere göre saplar için daha yüksektir. Köklerde olduğu gibi saplarda da uzama bölgesi genellikle ucun bıtışı- ğindedir.)

—Fiz. Zamanın uzaması, Einstein göreliliğinde, hareket halindeki bir gözlemcinin, bir olayın süresim, bu olaya göre hareketsiz bir gözlemcinin ölçtüğü sureden daha uzunmuş gibi algılamasına neden olan etki. (Flareket hızı, sınır hıza [ışık hızı] ne kadar yakınsa, etki o kadar belirgindir.) [Bk. ansikl. böl ]

—Metalogr. Bir metalin gittikçe artan bir yük altında biçim değiştirmesi sırasında belli yerlerde aniden ortaya çıkan incelme (Uzama belli aralıklarla ortaya çıkar ve ince damarlar biçiminde yüzey özürlerine neden olur.)

—Metalürj Metal bir parçanın biçim değiştirebilme yeteneğinin ölçüsü. (Bk. ansikl. böl)

—Yerbil. Tektonik öncesi katmanların ya da nesnelerin boyunun tektonik gerilmelerin etkisiyle büyümesi.

—ANSİKL. Fiz. Zamanın uzaması, uzunlukların büzülmesi gibi, uzay-zaman içindeki normal uzayın paralaksına benzer bir perspektif etkisidir. Deneyle sayısız kez doğrulanmış bu etkilerde hiçbir paradoks yoktur; nitekim, kararsız parçacıkların, kozmik ışınlarda ya da hızlandırıcılarda yüksek hızla hareket ederken gözlemlenen yaşam süreleri, dingin haldeki yaşam sürelerinden çok daha uzundur.

—Metalürj. Metal bir parça gittikçe artan çekme kuvveti etkisi altında değişik tipte uzamalar gösterir:
1. esnek uzama da denen ve hemen hemen tersinir olan uzama,
2. gittikçe artan daha büyük kuvvet lerin etkisi altında düzgün kesitli bir parçanın tüm uzunluğuna yayılan tek yönlü kalıcı uzama;
3. kopmanın meydana geldiği incelmiş bölgede ortaya çıkan yerel uzama (büzülme).
Çekme deneyiyle ölçülen uzama miktarı, metal ve alaşımların sınıflandırılmasında yararlanılan bir veri oluşturur; metal ve alaşımlar gerek şekıllendırilmelerı (işleme, biçimlendirme), gerekse makine yapımında ya da metal yapılardaki (gemi inşası, inşaat) kullanımları bakımından bu veriye göre gruplandırılır. Uzama, sıcaklıkla orantılı olarak arttığı için sıcakta biçimlen dirme işlemini kolaylaştırır (haddeleme, dövme), ayrıca alaşımın bileşimine, daha önce uygulanan ısıl ve mekanik işlemlere ve parçanın kullanım koşullarına göre değişir.