Tahrir Nedir?

TAHRİR a (ar hûrrden tahrir). Esk.
1. Yazı yazma.
2. Bir eser meydana getirme
3. Kaydetme kayıt ya da tescil, deftere geçirme.
4. Ülkenin nüfusunu ya da yüzölçümünü kaydetme.
5. Köle ya da cariye azat etme.
6. Tahrir etmek, yazmak, kaleme almak; köle ya da cariye azat etmek; tapu, nüfus vb.’ye kaydetmek.
7. Tahrir heyeti, yazı işleri kurulu. || Tahriri emlak, emlak kaydı.

—Ed. KOMPOZİSYON'un eşanlamlısı.

—El sant. işlenmiş motifin etrafına, koyu renk ya da siyah iplikle çerçeveleyerek yapılan kenar çizgisi.

—Esk. ida. Osmanlılar'da nüfus ve toprak ile ilgili olarak tutulan kayıtlara verilen ad. (Bk. ansikl. böl.) || Tahriri nüfus, nüfus sayımı.

—İkt. tar. Tahrir defteri, OsmanlI döneminde, arazi kayıtlarının tutulduğu defterlere verilen ad. (Bu defterlerin biri arazinin alanı, sınırları, sahibinin adı vb. bilgilerin yer aldığı "mufassal defter", öteki de özet bilgileri kapsayan "mücvel defter" adı verilen iki çeşidi vardı.)

—isi. huk. Tahriri rakabe, köleyi ya da cariyeyi azat etme. (Özellikle Allah rızası için yapılan azatlarda kullanılır.)

—Seram. Çini ve seramikler üzerindeki motiflerin çevresine siyah seramik boyası ve fırça ile çekilen ince çizgi.

—Süslem. sant. Elyazmalarında, levhalarda yazıları çevreleyecek biçimde sayfa ve cetvellerin kenarlarına çekilen değişik renkte çizgi. (Boya ve altınla işlenen motiflerin çevrelerine daha koyu renkte ve çoğunlukla mürekkeple çizgi çekilir.) || Tahrir çekmek, yazıların, motiflerin ya da satır aralarına yapılan yaldızların çevresine mürekkep ve fırça ile çizgi çekmek.

—ANSİKL. Esk. ida. Osmanlılar'da ele geçirilen topraklar devletin atadığı görevliler tarafından bir kütüğe geçirilirdi. Bu işler, “tevkii" denilen nişancı nezaretinin gözetim ve denetiminde yapılır, arazi kayıtları olsun, emlak kayıtları olsun düzenli bir biçimde tutulur; kütüğe her köyün korusu, merası, ormanı, kışlağı, yetiştirilen ürünlerin yıllık tutarları ve bunlar için verilen vergiler işlenirdi. Tahrir, 80-100 yılda bir ya da daha kısa sürelerde yinelenirdi. Tahrir sonuçlarının geçirildiği deftere mufassal adı verilir, bu deftere göre hazırlanan ve köy adlarıyla idari teşkilatı ve yıllık geliri gösteren deftere ise icmal defteri denirdi. Has, tımar ve zeametlerin dağıtımlarının yazıldığı defterlere derdest ve ruznamçe (sonradan tahvil) defterleri adı verilirdi.