Tortulaşma Nedir?

TORTULAŞMA a. Tortulaşmak eylemi,

—Fizs. kim. Asıltı durumundaki parçacıkların yerçekimi etkisine (kimi zaman merkezkaç kuvvet) bağlı olarak dibe çökmesi olayı. (Bk. ansikl. böl.) || Tortulaşma gerilimi, koloidal parçacıkların yerçekimi etkisiyle çöktüğü bir sıvı içinde oluşan elektrik gerilimi. (Bu, elektroforez olayının ter sidir.) || Tortulaşma sınır hızı, parçacık ağırlığının, ağdalı sürtünmeden ileri gelen direnç kuvvetleriyle dengelendiği koşullarda, bir akışkan içinde serbestçe düşen katı bir parçacığın eriştiği sabit hız.

—Isıl mot. Kumandalı ateşlemeli bir ısıl motorda, buji elektrotlarının, bir yandan gazların yanmasından, diğer yandan da yağ ve yakıtın yüksek sıcaklıktaki kimyasal dönüşümünden kaynaklanan iletken katı maddelerin birikmesi sonucunda biçim değiştirmesi.

—Kim. müh. Tortulaşma deneyi, çok ince dağılmış asıltı halindeki bir maddenin ayrılması ve değerlendirilmesi amacıyla yapılan deney; çapı 0,6 um ya da daha küçük boyutlu taneciklerden oluşan bir asıltı, değişmez bir sıcaklıkta bir ölçü silindirinin içine bırakıldığında, tanecik büyüklüğüne bağlı olarak değişen, sabit hızla dibe çöker. Tanecikler, bu koşulda uygulanan Stokes yasasına göre değerlendirilir.

—Metalürj. Katılaşma sırasında genellikle sıvıdan daha yoğun dan kristallerin çökelmesi olayı; böylece küresel taneli bir bölge ortaya çıkar ve eksenel bir ayrışma görülür.

—ANSİKL. Fizs. kim. Tortulaşma süreci, küçük parçacıklarda son derece yavaştır. Ancak bu süreç, yerçekimi etkisi yerine daha büyük bir kuvvet özellikle de sıvının hızla döndürülmesiyle elde edilen mer kezkaç kuvvet uygulanarak hızlandırabilir: bir merkezkaçlayıcıyla yerçekimi etkisinden yüz bin kez daha büyük ivmeler elde edilebilir.
Tortulaşma hem bir koloidi tanımlamakta (tane boyunun ölçümü), hem de tortulaşma hızlarının farklılığından yararlanarak değişik bileşenleri ayırmakta kullanılır.
Parçacıklar ortamdan daha hafif olduğunda dibe çökme yerine yüzeye çıkarlar; bu durumda bir yüzme sözkonusudur.