Şato Nedir?
SMD MiSiM
ŞATO a. (fr. château. lat. castellum, ka- le'den).
1. Batı ülkelerinde, senyörlük ya da krallık konutu. (Bu anlamda daha çok SARAY denir.)
2. Kent dışında büyük ve güzel sayfiye evi.
3. Eskiden, hendek, sur ve kulelerle korunan müstahkem derebeylik konutu. (Bk. ansikl. böl.)
4. Şato gibi, çok büyük, görkemli ve gösterişli yapılar için kullanılır: Kentin girişine şato gibi bir ev yaptırmıştı.
—ANSİKL. Roma imparatorluğu'nun son dönemlerinde merkezi gücün zayıflaması, kişi malı geniş toprakların önemini artırmış, ekonomik ve hukuksal açıdan bağımsız, başlı başına bir birim olan tıpkı eski dönemlerin oppidum'u gibi istihkâm edilen villa, bir sığınma yeri durumuna gelmişti. Üstünlüklerini yitiren kentler, castellum ya da şatoyla güçlendirilmiş, sur duvarları içine çekilmişti. Bu şato, halkın son sığınma yeri ya da kimi durumlarda kendisini tehdit eden bir mevkiydi. Merovenjler ile birlikte bölük pörçük olan iktidar, mal varlığını artırarak gücünü korumaya çalıştı. Karolenjler'in yeniden bir yönetim kurma çabaları sonuç vermedi: nor- man istilalarıyla tüm toplumsal katmanların servet ve koşulları eşitlendi. X. yy.'da Galya, villayı andıran, müstahkem ahşap bir konuta yaslanmış tek tek hücrelerden oluşan bir mozaik görünümünü aldı. Bu konut, bir tepe üzerine kurulmuş anaku- leydi. Anakulelerin birleşerek federasyon oluşturmalarıyla yavaş yavaş yeni bir derebeylik hiyerarşisi kuruldu.
Senyörün ve tebaasının oturduğu, hâzinenin saklandığı ve adaletin sağlandığı yer olan şato, anakuleden başka, çeşitli yapılar içeriyordu. XI. yy.'da, yapıları yangına karşı koruyabilmek için kâgir duvarlar örülmeye başladı. Şato, Templier ya da toton şövalyeleri için bir tür askeri manastıra dönüştü. XIV. yy.’da topçuluğun gelişmesiyle, şatolar savunma işlevlerini yerine getirmekte güçsüz kaldı. Böylece kale daha geniş bir alana yayılarak, Rönesans ile birlikte, bahçelere açılan bir sayfiye ve eğlence şatosuna dönüştü. Kentlerdeki şatolar da benzer bir evrim gösterdi; av eğlenceleri için kullanılan zengin sayfiye evleriyle bütünleşerek bir saray görünümünü aldı.
Önceleri kuşatma tekniklerine bağlı kalan şato düzenlemesi, daha sonra bir saygınlığı yansıtmak ve törensel bir hava taşımak zorunda kaldı. Fransız devrimi sırasında, soylulara özgü bir ayrıcalık sayılan şatoların çoğu yıkıldı. Bu arada, XIX. yy.'ın sanayicileri için inşa edilmiş görkemli konutlar da, yanlış bir kararla şato sayıldı.
1. Batı ülkelerinde, senyörlük ya da krallık konutu. (Bu anlamda daha çok SARAY denir.)
Sponsorlu Bağlantılar
3. Eskiden, hendek, sur ve kulelerle korunan müstahkem derebeylik konutu. (Bk. ansikl. böl.)
4. Şato gibi, çok büyük, görkemli ve gösterişli yapılar için kullanılır: Kentin girişine şato gibi bir ev yaptırmıştı.
—ANSİKL. Roma imparatorluğu'nun son dönemlerinde merkezi gücün zayıflaması, kişi malı geniş toprakların önemini artırmış, ekonomik ve hukuksal açıdan bağımsız, başlı başına bir birim olan tıpkı eski dönemlerin oppidum'u gibi istihkâm edilen villa, bir sığınma yeri durumuna gelmişti. Üstünlüklerini yitiren kentler, castellum ya da şatoyla güçlendirilmiş, sur duvarları içine çekilmişti. Bu şato, halkın son sığınma yeri ya da kimi durumlarda kendisini tehdit eden bir mevkiydi. Merovenjler ile birlikte bölük pörçük olan iktidar, mal varlığını artırarak gücünü korumaya çalıştı. Karolenjler'in yeniden bir yönetim kurma çabaları sonuç vermedi: nor- man istilalarıyla tüm toplumsal katmanların servet ve koşulları eşitlendi. X. yy.'da Galya, villayı andıran, müstahkem ahşap bir konuta yaslanmış tek tek hücrelerden oluşan bir mozaik görünümünü aldı. Bu konut, bir tepe üzerine kurulmuş anaku- leydi. Anakulelerin birleşerek federasyon oluşturmalarıyla yavaş yavaş yeni bir derebeylik hiyerarşisi kuruldu.
Senyörün ve tebaasının oturduğu, hâzinenin saklandığı ve adaletin sağlandığı yer olan şato, anakuleden başka, çeşitli yapılar içeriyordu. XI. yy.'da, yapıları yangına karşı koruyabilmek için kâgir duvarlar örülmeye başladı. Şato, Templier ya da toton şövalyeleri için bir tür askeri manastıra dönüştü. XIV. yy.’da topçuluğun gelişmesiyle, şatolar savunma işlevlerini yerine getirmekte güçsüz kaldı. Böylece kale daha geniş bir alana yayılarak, Rönesans ile birlikte, bahçelere açılan bir sayfiye ve eğlence şatosuna dönüştü. Kentlerdeki şatolar da benzer bir evrim gösterdi; av eğlenceleri için kullanılan zengin sayfiye evleriyle bütünleşerek bir saray görünümünü aldı.
Önceleri kuşatma tekniklerine bağlı kalan şato düzenlemesi, daha sonra bir saygınlığı yansıtmak ve törensel bir hava taşımak zorunda kaldı. Fransız devrimi sırasında, soylulara özgü bir ayrıcalık sayılan şatoların çoğu yıkıldı. Bu arada, XIX. yy.'ın sanayicileri için inşa edilmiş görkemli konutlar da, yanlış bir kararla şato sayıldı.
Kaynak: Büyük Larousse
X-Sözlük Konusu: ne demek anlamı tanımı.
