Şemalaştırma Nedir?

ŞEMALAŞTIRMA a. Fels. insanın, duyarlık aracılığıyla ve deneysel sezgiden hareket ederek gerçekliğin öğelerini soyutlamasını ve yeniden kurmasını sağlayan süreç.

—ANSİKL. Şemalaştırma, duyusaldan kavranabilire, duyusal verilerden kavramlara geçişle ilgili bir algı ve bilgi sorunudur. Kant, bu sorunu, transsendental imgelemin, yani şemanın üretimini ileri sürerek çözer. Ona göre, şema, anlığın katışıksız (salt) kategorilerini, deneysel sezginin görüngülerine (fenomenlerine) uygular. Bu çözüm, kategorilerin var olması koşuluna dayanır. Ama biçim kuramcıları, salt algısal düzeyde ve sanatsal yaratışa ilişkin olarak, örneğin gözün yaratıcı olduğunu gösterdiler. Yani gözün, yalın imge ile kavram arasında yer alan bir modele, bir örüntüye (pattern) göre gördüğünü saptadılar. Ama bu modelin bir şema mı yoksa bir simge mi olduğu sorulabilir. Bu soruya verilecek cevap, anglosakson mantıkçılarının çözümleyici bakış açısından dil ile eylem arasındaki bağıntılar sorununa verilen cevaba bağlıdır.