Prizma Nedir?

PRİZMA a. (fr. prisme; lat. prisma; yun. pndzein, biçmek'ten).
1. Geom. İkincisi birincinin A,A; = ... = vektör ötelemesinde görüntüsü olan iki A,A2...A„ ve AJAj ... A' dışbükey çokgeni (tabanlan) ile, birleşimi yan yüzü oluşturan bütün AA+ıA'+A' ('=n. '+1=1 ise) koşutyüzlü- lerden oluşan çokyüzlü; bu çokyüzlünün içi. (Bk. ansikl. böl.)
2. Opt. Işık ışınlarını saptıran ve ayrıştıran, saydam maddeden yapılmış üçgen prizma. (Bk. ansikl. böl.)

—Denizbil. Büyüme prizması, taşküre levhaları arasındaki bir sıkıştırma sınırı boyunca istiflenen ve bir okyanus çukurunun iç kenarıyla inici okyanus kabuğunun üstü karşısında yavaş yavaş yükselen pulsu kabuklar bütünü. (Ana yapıyı oluşturan araziler bir ölçüde başkalaşmıştır. Prizmanın bir bölümü, Endonezya'da olduğu gibi, yüzeye çıkabilir. Prizmanın birbiri üstüne binen yapısı, dalma-batma olayının sonucudur. Bazı bilim adamlarına göre büyüme prizması düşüncesi tahminden ileri gitmemektedir.) || Kıyı prizması, kıyı ve denizaltı kumsallarını. oluşturan kıyı bölgesi tortul merceği.

—Fota Refleks bir fotoğraf makinesi vizörünün, buzlu cam üstüne yansıyan görüntüyü doğrultmayı sağlayan bölümü; böylece görüntünün sol ve sağ tarafları yer değiştirmez.

—Geom. Düzgün phzma, tabanları düzgün çokgenler olan prizma.

—Oftalmol. Yapışkan prizma, prizma etkisi yaratmak için düzeltici gözlük camına yapış- tınlan esnek plastik maddeden saydam pul. —Opt. Prizma renkleri, bir prizmadan geçen beyaz ışığın dağılması sonucu görülen renkler.

—Yerbil. Bazalt prizmaları, BAZALT SÜTUN’LARI'nın eşanlamlısı. || Lav prizmaları, bir yanardağın yüzeyine dik bir lav akışının (çoğunlukla bazaltlı) soğuması sırasında oluşan, 30 ile 45 m yüksekliğe erişebilen, çok düzgün prizmalar.

—ANSİKL. Geom. Her [A, A/] doğru parçasına prizmanın yan ayrıtı denir. Prizmanın n+2 yüzü, 3n ayrıtı ve 2n köşesi vardır. Genellikle tabanların biçimi belirtilir: örneğin üçgen (ya da üçgen tabanlı) prizma. Koşutyüzlü özel bir prizmadır Ayrıtların taşıyıcıları taban düzlemlerine dikse prizma diktir. Böyle değilse eğiktir.

—Opt. Bir ikidüzlemlinin iki yüzü ile sınırlanan her kırıcı ortam bir prizma oluşturur, ikidüzlemlinin yüzlerine prizmanın yüzleri, ayrıtına kırma ayrıtı, yüzleri arasındaki açıya ise kırma açısı adı verilir. Asal kesit, ayrıta dik bir düzlem tarafından belirlenen açıdır.
Deneylerin ve hesaplamaların verdikleri sonuçlara göre sapma, kırılma indisleri aynı olan, aynı malzemeden yapılmış prizmalarda kırma açısıyla doğru orantılı olarak artar; prizmanın kırılma indisinin 1 'den büyük olması durumunda kırılma indisi büyüdükçe artan sapma, kırılma indisinin ve kırma açısının aynı kalması durumunda ışının gelme açısına bağlı olarak değişir ve olduğunda minimal Dm değerini alır. En küçük sapma değerinden hareket' dilerek, yukarıdaki denklemlerden, kınıma indislerini ölçmede kullanılan
bağıntısı elde edilir. D sapması, n kırılma indisi ile birlikte ışımanın dalga boyuna bağlıdır Böylece bir prizma karmaşık bir ışığın bileşenlerini farklı açılarla saptınr yani ışığı dağıtır. Prizmanın içindeki bir ışık ışını prizmanın yüzlerinden birine sınır açıdan daha büyük bir gelme açısıyla gelirse tam yansımaya uğrar. Prizma bir ışık demetini saptırmaya, dağıtmaya (tayfgözlem), yansıtmaya (optik gönye tetadiyoptr; dürbün vb.) ya da polarmaya yarar (Nicol prizması).