Memuriyet Nedir?

MEMURİYET, -ti a. (ar. me’mur ve -iyyet'ten me'muriyyet).
1. Memur olma durumu; memurun işi, görevi; memurluk. Memuriyet sınavı. Yirmi beş yıllık memuriyetten sonra emekli oldu.
2. Bir kimsenin çalıştığı görev, iş: Bu beyefendinin memuriyeti nedir, bilginiz var mı?

—ida. huk. Memuriyetten çıkarma, memurun bir daha devlet memurluğuna atanmamak üzere memuriyetten çıkarılması. (Bu ceza, amirin isteği üzerine memurun bağlı bulunduğu kurumun yüksek disiplin kurulu kararıyla verilir. Memuriyetten çıkarılmayı gerektiren başlıca suçlar: ideolojik ya da siyasal amaçlarla kuruluların çalışma düzenini bozmak; boykot, grev, engelleme gibi eylemlere katılmak, siyasi partilere girmek.)

—ANSİKL. ida. huk. Memuriyet görevi çelişkili düşüncelerden esinlenen bir dizi ge nel ilkeye dayanır. Bunlardan ilki, hiyerarşi ilkesidir. Cumhuriyet yönetimlerinde meşru iktidar, halkın temsilcilerinin iktidarı olduğuna göre memurların siyasal iktidar karşısında bağımsız olmamaları gerekir. Böyle bir bağın bulunmaması halinde memurlar genel oyun belirlediği politikadan başka bir politika geliştirebilirler. Öte yandan, Parlamento'ya ve halka karşı memurların tüm eylem ve işlemlerinden sorumlu olan hükümetin, siyasal sorumluluğu, görüşlerinin hiçbir aksaklık olmadan en alt düzeydeki memurlara kadar aktarılmasını gerektirir. Böylece yürütme kuvveti (hükümet) hiyerarşi yoluyla kendine bağlı tüm görevlilerin çalışmalarını denetleyebilir. Bu şekilde ele alınan hiyerarşi ilkesi, kamu hizmetlerinin yerine getirilişinde olduğu kadar onun örgütlenmesinde de kendini gösterir. Örgütlenme açısından memurluk görevi bakan tarafından yönetilir. Bakana bağlı olan memur grupları, derecelere ayrılır. Memuriyete bir kadro ile giren memur, hiyerarşi basamakları içinde yükselir, işleyiş açısından hiyerarşi ilkesi, memurun amirine bağlı olmasında ortaya çıkar. Çok sıkı olan bu bağlılık, aynı zamanda idare'nin hareketini sağlayan bir motordur. Amir emirler verir, astına kendi kararlarını kabul ettirir, hiyerarşik yetkisinin doğal sonucu olan disiplin yetkisiyle emirlere uymayan memuru cezalandırır. Memuriyet görevinin dayandığı ikinci ilke, eşitlik ve ayırım gözetmeme ilkesidir. Tüm yurttaşlar eşit olduğundan, ustalık ve becerileri dışında hiçbir ayırım gözetilmeden, yeteneklerine uygun tüm mevkilere, işlere, görevlere eşit olarak kabul edilebilirler.
Memuriyete sınavla girilir. Memurlar yasa, tüzük ve yönetmelikle belirlenen bir statüye sahiptirler. Ayırım gözetmeme ilkesi devlet memurlarını tek bir yasa etrafında toplamaya yol açtı. Bununla birlikte her memuriyet grubu için ayrı statüler de vardır Bunlar genellikle ortak statünün kurallarına bağlı olsalar da, kimi noktalarda ondan ayrıdırlar. Kimi memuriyetler ise daha özel kurallara bağlıdır (adliye görevlileri, askerler vb.). Memuriyetin dayandığı son ilke, tarafsızlık'tır. Hiyerarşik bağımlılık siyasal değil, görevle ilgili bir bağımlılıktır. Memurlar görevleri çerçevesinde ve görevlerinin gerektiği ölçüde amirlerine bağlıdırlar. Bu nedenle memurlar, öteki yurttaşlarla aynı derecede kamu özgürlüklerine sahiptirler. Bununla birlikte ihtiyatlı ve ağzı sıkı olmak durumundadırlar. Tarafsızlık ilkesi, memurların öteki yurttaşlar gibi kamu özgürlüklerinden yararlanacakları anlamına gelse de, bu özgürlüklerin kullanılmasına kimi sınırlamalar getirilmiştir (grev yasağı vb.).