Mühürcü Nedir?

MÜHÜRCÜ a. Mühür kazıyan usta.

—ANSİKL. Tar. Çok eski çağlardan beri kullanılan mührü, OsmanlIlar döneminde yetişen mühürcüler, yaptıkları birbirinden dikkat çekici mühürlerle güzel sanat yapıtlarına dönüştürdüler Rıka, sülüs, talik, divani vb. çeşitlerin resim görünümünde sergilendiği bu küçücük mühürlerde, yazı güzelliği ön planda gelirdi. Küçük bir alana beş ya da daha çok sözcüğün en alımlı bir biçimde sığdırılması, usta mühürcülerin başlıca hünerlerinden biriydi. İstanbul'da mühürcüler üç bölüme ayrılırdı: esnafı hakkâkan (kazıyıcılar esnafı), esnafı mühürkünan (mühür yapanlar esnafı) ve esnafı mühür- künanı sim heykel (gümüşten heykel biçiminde mühür kazıyan esnaf). Birinciler, 35 dükkânda çalışan 105 kişiden oluşurdu. Pirleri, mezarı Yemen'in Nefir kentinde bulunan hakkâk Abdullah Yümni idi. Bunlar, dükkânlarında Seylan akiki ve firuze taşı üzerine mühür kazırlardı. Pirleri halife Osman olan İkinciler, 35 dükkânda çalışan 80 kişiydiler. Murat IV döneminde (1623-1640) Mahmut, Rıza, Ferit çelebiler en ünlü ustalarıydı. Bir mühür için 100 ile 500 kuruş arasında ücret alırlar, vüzera mühürlerini de bunlar kazırlardı. Üçüncüler yalnız gümüş mühür ve çeşitli tılsımlar kazırlar Yemen aki- kini kazıyamazlardı. Pirleri, mühi Nebevi’yi (Hz. Muhammet'in iki omuz başı arasındaki et beni) görüp öpmüş olduğuna inanılan Ükkaşe (Ökkeş) idi. Mühürcü olmak için mühürcüler kethüdası aracılığıyla sadrazama başvurmak, onun onayından geçtikten sonra da padişahtan ferman almak gerekirdi. Geleneklere çok bağlı olan bu sanat erbabı, kazıdıkları mühürlere ekledikleri imzaları birbirinden devirle ya da yanında yetiştikleri ustalarından alırlardı.

MÜHÜRCÜ- HAKKÂK: Hakkeden. Mühür vesair kazıyan.