Kanbağı Nedir?

KANBAĞI a
1 . Ataları ortak olan kişiler (baba, anne, büyükbaba, büyükanne) arasındaki kan hısımlığı. (Kanbağı, evlilik bağının karşıtıdır.)
2. Baba tarafından akrabalık.

—Genet. ve Zootekn. Nispeten yakın kuşaktan ve birbiriyle akraba bireyler arasında meydana gelen bir ya da bir dizi çaprazlama sonucunda doğan iki ya da daha çok birey arasındaki durum. (Bk. ansikl. böl.) || Kanbağı katsayısı, bireyin aynı yere (lokus) aldığı iki genin, anne ve babanın ortak atalarından birine ait bir genin kopyası olma olasılığı.

—ANSİKL. Genet. Kanbağı, kan hısımlarının evlenmesinden doğan kişilerin, rast- gele evlenmelerden (panmiksis) doğan kişilere göre daha çok sayıda gen için ho- mozigot alması olasılığını artırır Genel olarak kanbağı, toplumda dağınık olarak bulunan zararlı aletlerin aynı bireylerde toplanmasına yol açar, insan patolojisinde bu durum çok belirgindir. Kanbağı özellikle otozömol çekinik yolla geçen hastalıkların ortaya çıkma tehlikesini artırır. Gerçekten de, çekinik bir gen için heterozigot olan bir birey, kendi akrabasıyla evlenirse, rastgele biriyle evlendiğinde karşılaşacağından daha büyük bir olasılıkla aynı heterozigot genle karşılaşacaktır. Batılı ülkelerde genel nüfus içinde kanbağı olanların oranı % 1 dolayındadır. Buna karşılık, çok ender görülen ve çekinik olarak geçen hastalıklar için bu oran % 40’a varır. Yani, hastaların % 40’ı aralarında kanbağı bulunan kişilerin birleşmesinden doğmuştur Kanbağı, başat kromozomlarda ya da eşeye bağlı hastalıklarda önemli bir rol oynamaz.
Kan hısımları arasındaki her evlilik tipi için bir kanbağı katsayısı hesaplanabilir. Örneğin, birinci derecede yeğenler için bu katsayı 1/8'dir. Diyelim ki A ve B kardeş çocuklarıdır ve A’da anormal bir alel vardır. Bu alelin C’den gelme (ya da C'nin eşinden gelmeme) olasılığı 1/2'dir; 1/2 olasılıkla C bu geni E’den almıştır, E bunu 1/2 olasılıkla D'ye, o da 1/2 olasılıkla B’ye aktarmıştır. A ve B'nih aynı aleli taşımalan olasılığı 1/2 x 1/2 x 1/2 x 1/2 = 1/16’dır. Aynı akrabalık zinciri F ata yoluyla da kurulabilir. Öyleyse genel olasılık, bu birinci dereceden yeğenlerin kanbağı katsayısı olan 1/16 x 2=1/8'dir.
Bu katsayının kardeşler için 1/2, amca ya da dayı/yeğen (kız) ya da teyze ya da hala/yeğen (erkek) için 1/3 olduğu anlaşılır.

—Zootekn. Kanbağı, homozigotluğu artırarak hep bir biçimde olan hayvan üretimine olanak sağlar, ama o zamana kadar heterozigot kalmış anomalilerin ortaya çıkmasına da neden olur Aynı zamanda üremenin özellikler üzerine ve daha geniş anlamda aslında zayıf olasılıkla kalıtsal olan karakterler üzerine de etki eder. Bu durum, hayvan yetiştiricilerinin artık neden kanbağı yoluyla hayvan üretmediğini açıklar, yalnız laboratuvarda genetik olarak birbirinin aynı olan hayvanlar üretmek için hâlâ bu yöntemden yararlanılmaktadır. Yine de hayvan topluluklarının boyunun sınırlı kalmasına, üremeye yardımcı olanların, özellikle erkeklerin sayısının her kuşakta biraz daha azalmasına rağmen, pratikte her zaman bir kanbağı olduğu gözlenir.