REKLAM a. (fr. râclame).
1. Bir markayı tanıtmaya, halkı bir ürünü satın almaya, bir hizmeti kullanmaya, vb. yöneltmeyi amaçlayan etkinlik: Reklam ajansı. Reklam piyasası. Reklam kampanyası. (Bk. ansikl. böl. Reklamc.)
2. Bir ürünü, bir hizmeti, vb. tanıtmak ve övmek için tasarlanmış duyuru, ilan, film, vb.; bunların içeriği: Radyo, gazete, televizyon reklamları
3. Bir kimsenin, bir şeyin reklamını yapmak, onun, halk tarafından tanınması yolunda çaba göstermek; dikkatleri onun üzerine çekmek.
—Postc. Reklam damgası, posta gönderileri üzerinde reklamla ilgili bilgiler bulunan damga. || Reklam klişesi, ücret ödeme makineleriyle yapılan reklamlarda kişi ya da kuruluşların posta gönderileri üzerinde tatbikini istedikleri klişe.
—Reklamc. Reklam haber, reklam amacıyla yayımlanmamış olmakla birlikte reklam niteliği taşıyan haber. || Açık hava reklamı, kapalı olmayan duvar, stadyum, pano vb. yerlerde yazı, resim, simge vb. ile yapılan reklam. || Basılı malzeme reklamı, broşür, mektup, çıkartma vb. aracılığı ile yapılan reklam. || Basın reklamı, her türlü yazılı ve sözlü basın yayın organında pazarlama, özendirme, tanıtım amaçlarıyla yapılan reklam. || Doğrudan reklam, reklam mesajlarının hedef kitleye posta ya da öteki dağıtım araçları ve reklam yöntemleriyle doğrudan aktarmayı amaçlayan reklam. || Dolaylı reklam, TV, sinema, radyo ve basın organlarında çeşitli etkinliklerle bir marka, kurum ya da ürün için da laylı yolla yapılan reklam. (Stadyumlara reklam panoları konulması; reklamı yapılacak bir kurumun TV, radyo ya da basın organında herhangi bir spor, kültür ve öteki konularda yayım ürünü hazırlaması vb.) || Haber reklam (ilan), bir yayın organında haber, makale vb. biçimde yer alan reklam. (Reklam metninin uygun bir yerine "Bu bir reklamdır [ilandır]" notu düşülerek, yayın organındaki öteki metinlerle karıştırılmaması sağlanır.) || Kıyaslamak reklam, bir ürün ya da markanın üreticisi tarafından tüketiciye, adı verilerek belirtilen öteki bir ürün ya da marka yerine kendisininkini almanın yararını göstermeyi amaçlayan reklam. (Bu tür reklamlar ABD, Japonya gibi bazı ülkelerde serbestken, Türkiye ve Fransa gibi bazı ülkelerde yasa ile yasaklanmıştır.) || Marka reklamı, bir kuruluşun ürünlerinin markasını tanıtarak o kuruluşun belli bir imgesini tüketiciye benimsetmek amacını güden reklam. || Müzikli (Jingle) reklam, belli bir melodiyle söylenen sözlerle bir ürün ya da markanın adının tüketicinin belleğinde kalmasını sağlama yöntemiyle yapılan reklam. || Satış yerinde reklam, bir ürünün satış noktasında vitrin, afiş, pankart, sesli yayın (hoparlör ya da çığırtkan) ile yapılan reklam. || Toplumsal etkinlikler yoluyla reklam, spor yarışmaları, konserler, fuarlar dolayısıyla yapılan reklam. (Bir kuruluşun adına futbol, basketbol vb. spor takımının etkinlik göstermesi gibi.) || Ünlü kişiler aracılığıyla yapılan reklam, özellikle sanat, spor vb. alanlarda ün yapmış kişiler aracılığıyla yapılan her tür reklam. || Urun reklamı, marka adı verilmeden belirli bir ürünün piyasada satışını özendirmeyi amaçlayan reklam.
—ANSİKL. Önde gelen reklamcılık yöntemleri tabela, sözlü tanıtım ve genel olarak ürün ve hizmetlere albeni kazandırma yollarıdır (ambalaj, sergileme, çığırtkanlık). Çağdaş reklamcılığa tüm iktisadı anlamını kazandıran, sanayi devrimidir. Ticari reklamcılık örneğin Fransada ancak XIX. yy.'da ortaya çıktı; o dönemde, çarpıcı görüntüye ve slogana dayanan reklamcılığın belli başlı aracı ucuz basındı. Teknik ilerleme ve üretimi asgari maliyete göre örgütlendirme kaygısı, giderek, yerini üretimden çok satışla ilgilenen bir dağıtım kapitalizmine bıraktı.
Reklamcılık işlevinin kendine özgü yanı, bir dizi tamamlayıcı etkinliğin tek bir reklam şirketinde toplanıp eşgüdümlenmesidir Böylece aynı bir kuruluşta, birçok servis yan yana çalışır: herhangi bir işe girişilmeden önce, üretilecek malı ve halkın motivasyonlarını tahlil etmekle (nicel inceleme) ya da bir kampanyanın, bir ürünün etki gücünü ya da ününü ölçmek amacıyla nitel incelemeler yapmakla görevli ön araştırma servisi; kampanyanın yürütülmesinden sorumlu ticari işler servisi (stratejik önerilerde bulunur, reklamcıya ihtiyaçlarını belirtmekte yardımcı olur); media (kitle iletişim araçları) servisi, reklam araçlarını seçer. Reklamlara ayrılacak yerleri (sayfa, sütun, ilan) kararlaştırır.
Bununla birlikte birçok reklam ajansı, araştırma, inceleme ve kreasyonlarını ikinci elden kişilere yaptırır.
Reklam tüketicide belli bir ürüne karşı ihtiyaç uyandırmaya çalışır. Bu nedenle, gerçek anlamda bilgilendirici bir nitelik taşımaz, çünkü bir ürünün yalnızca ve öncelikle değerli yanları üstünde durur. Uluslararası ticaret odası bir “reklamcılık alanında yasal uygulamalar yönetmeliği" hazırlamıştır.
• Türkiye'de basında reklam ve ilanlara XIX. yy.’ın ortalarında rastlanır 1831’de yayım hayatına giren Takvimi vekayi ve 1840'ta yayım hayatına giren Ceride-i ha
vadis gazetelerinde görülen ilk reklam niteliğindeki ilanlar satılık ev, arsa ve çok az olarak da kitaplarla ilgili ilanlar ve birkaç resmi ilan oldu. Türkiye'de ilk ticari ilan Tercûmanı ahval'de yayımlandı (1864). Bu, Yenicami avlusunda çanak tabak satan bir mağazanın, ramazan dolayısıyla yeni çeşitler ithal ettiğini duyuruyordu, ilk resimli reklam da, aynı dönemde Loton Ciznel adlı ticari bir kuruluşun yayımladığı demir eşya ile ilgili reklamdı. 1865-1875 arası gazete sayısı ve tirajı artınca reklamların sayısı da çoğaldı. Abdülhamit II döneminde basın üzerindeki kısıtlamalarla birlikte ilan ve reklamlar da hemen hemen yok oldu. Bu dönemde ilanlar o denli azaldı ki, basın yayın organları satırı on para olan ilan ve reklam tarifesini bir kenara bırakarak pazarlıkla ilan alma yolunu tuttular. ikinci meşrutiyet'i (1908) izleyen yıllarda Türkiye'de reklamcılık alanında bir kımıldama görüldü. 1909’da etkinliğini günümüzde de (1989) sürdüren, Türkiye’deki ilk reklam ajansı ilancılık kolektil şirketi kuruldu. Ancak, çok geçmeden çıkan Balkan savaşları ve Birinci Dünya savaşı, bu sektörün gelişmesini olumsuz yönde etkiledi. Cumhuriyet’in ilanına kadar da bu durumda herhangi bir değişiklik olmadı.
Türkiye'de gazetecilik ile birlikte ilan ve reklamcılık sektörü de 1924'ten sonra hızlı bir gelişme süreci içine girdi. Sunda Ford ve Bayer firmalarının giriştikleri sürekli ve programlı reklam hamleleri etkin rol oynadı; yerli firmalar da basına reklam vermeye başladılar. 1928’de harf devrimi sırasında reklamcılık yeniden, kısa bir süre için bir duraklama dönemine girdiyse de bu uzun sürmedi ve 1930'lu yıllarda gazete tirajlarında ve aldıkları reklamlarda hızlı bir artış oldu. 1938'de aylık ortalama tirajları 30 000 olan gazeteler ayda 3 000 liralık reklam geliri sağlamaya başladılar; aynı yıl resmi ilan harcamaları 200 000, ticari ilan ve reklam harcamaları 300 000 lirayı buldu, ikinci Dünya savaşı'nın ilk yıllarında bu rakamlarda yarı yarıya düşüş meydana geldiyse de 1942’den sonra resmi ve özel ilan ve reklamlarda bir kez daha, hızlı bir artış gözlendi (1943: 500 000 TL, 1946: 800 000 TL, 1948; 1 500 000 TL, 1951:3 000 000 TL, 1953: 5 000 000 TL, 1955: 8 500 000 TL ticari ilan). Bu rakam 1957'de 10,1959'da 18,1967'de 200 milyon TL’ye yükseldi. Bu yükselişte basının yanı sıra 1951 'de çıkarılan bir kararnameyle devlet radyolarının da reklam almaya başlamaları etkin rol oynadı. Basın dışında sinemalarda gösterilen film reklamlarında da 1950'den sonra önemli gelişme ve artışlar meydana geldi, ilki 1944'te kuruLn reklam ajanslarının sayıları arttığı gibi, bu kuruluşlar çok hızlı bir gelişme gösterdiler. 1993 başı itibariyle yüzlerce irili ufaklı reklam ajansının yanı sıra 40'ın üzerinde büyük reklam ajansı etkinlik göstermektedir.
2 mart 1972'den sonra Türkiye Radyo televizyon kurumu'nun (TRT) televizyonda da reklama açılması reklamcılığın boyutlarını daha da geliştirdi. 1974'te Türkiye genelinde reklam harcamaları yaklaşık 740 milyon TL iken, bu rakam 1981de 10 milyar TL'ye, 1988'de ise 60 milyar TL'ye ulaştı, 1992'de 510 milyar TL sınırını zorlamaya başladı.
—Huk. 11 kasım 1983 tarih ve 2954 sayılı Türkiye Radyo ve televizyon k.’na göre reklam yayınlarında halkı aldatıcı, yanıltıcı, haksız rekabete ya da karşılıklı cevaplaşmaya yol açıcı, öteki ürünleri kötüleyici, ülke ekonomisine zarar verici hususlara yer verilemez, siyasal propaganda yapılamaz (md. 26).
Kaynak: Büyük Larousse
Reklam Nedir?
avid Ogilvy , Jacques Seguela Türkler arasında ise Eli Acıman , Ferit Edgü , Hulki Aktunç, Ali Taran
