Defne Yetiştiriciliği

Akdeniz Bölgesi ülkelerinde ve Kanarya Adaları’nda doğal olarak yetişmektedir. 10 metre kadar boylanabilmektedir.
Ağaç, ağaççık formda ve her dem yeşil bitkilerdir. Yaprakları tam yaprak durumunda, kısa saplı, parlak, derimsi ve kalıncadır. Sürgünlere sarmal olarak dizilmiştir.
Çiçekler yeşilimsi beyaz renkte, kısa salkım şeklindedir. Hafif kokuludur. Üzümsü meyveleri vardır. Siyah renktedir.

Üretimi
Üretimi çelikle yapılmaktadır. Çelikler ekim ayında 12,5 – 15 cm uzunluğunda hazırlanır. Hormon uygulaması yapılmalıdır. Soğuk yastıklara veya ılıman iklimli yerlerde araziye dikilir. Çeliklerin dip kısımlarının yaralanmasına gerek yoktur. Ekim ayında alınan çelikler mayıs- haziran aylarında şaşırtılmalıdır.


Ekolojik İstekleri
Sıcak ve kurak alanlarda yetişebilir. Taze topraklardan hoşlanır. Kireçli, humuslu serin toprakları sever. Gölgeye dayanıklıdır. Kış donlarına duyarlıdır.

Peyzajda Kullanımı
Budamaya yatkın olduğu için yeşil çit veya perde tesisinde kullanılır. Tek olarak da kullanılabilir.

Önemli Türleri

Akdeniz Defnesi
Balkanlar’da ve Anadolu’da yetişmektedir. Ege ve Marmara çevresinde, Karadeniz kıyılarında yayılış gösterir. 1200 metreye kadar olan kısımlarda yayılış göstermektedir. Yavaş büyümektedir. 10 metre boylanabilmektedir. Yuvarlak veya dikine büyürler. Her dem yeşildirler. Sık dallı, gövde kabuğu gri- siyah renkli ve düzgündür. Genç sürgünler yeşilkırmızı, siyah tüylüdür. Yaprakları eliptik, derimsi, sivri uçlu, tam kenarlı ve hafif kıvrımlıdır. 5- 10 cm uzunluğunda, üst yaprak koyu yeşil, alt yüzü mat ve kısa saplıdır.
Çiçekleri demetçik halinde, ilkbaharda yaprakların koltuğundan çıkar. Kokuludur.

Meyveleri oval biçimli, 1–2 cm uzunluğunda etli, önceleri yeşil sonradan siyah renkli bir yapıdadır. Meyve içinde 3 – 5 mm büyüklüğünde bir adet sert tohum bulunur. Meyve kasım aralık gibi olgunlaşır. İyi sürgün verir. Budamaya yatkındır. Yayvan kök sistemine sahiptir. Yarı gölge ağacıdır. Üretimi tohum ekimi ile ocak – şubat aylarında ya da ilkbaharda yumuşak çelikle serada ve yaz aylarında yarı olgun çeliklerle yapılır. Ayrıca daldırma ile de üretilir. Yeşil çit ve perde tesisinde, düzenlemelerde tek ya da grup hâlinde kullanılır. Tıbbi değeri yüksek bir bitkidir. Kentlerin kirli havasına dayanıklıdır. Mitolojik dönemlerde barışın ve zaferin simgesi olarak kabul edilmiştir.

Sponsorlu Bağlantılar

Defne 8-10 m. boylanabilen her dem yeşil bir ağaçtır. Akdeniz bitkilerinden olup, Akdeniz iklimine özgü maki denilen bitki örtüsünün karakteristik bir türüdür. Defne genel olarak Akdeniz iklim bölgesinde; Portekiz, İspanya, İtalya, Yugoslavya, Yunanistan, Türkiye ve Afrika'nın güney sahil bölgelerinde bulunur. Türkiye'de 600-800 m. yüksekliklere değin, Hatay'dan başlayarak Kuzeydoğu Karadeniz'e kadar bütün kıyılarda, diğer türler içerisinde küme ve gruplar halinde yayılış gösterir (ACAR, 1987).

Defnenin yapraklarından ve meyvesinden yararlanılır. Defne yaprakları kuru meyvelerin ambalajlanmasında, balık ve konservede, kuru halde et yemeklerinde ve toz halde baharat olarak kullanılmaktadır. Defnenin parfümeri, sabun, gıda, ilaç ve cila ile kimya sanayiinde geniş bir kullanımı bulunmaktadır. Toplam defne üretiminin %20'si sabun sanayiinde kullanılmaktadır (KONUKÇU, 2001). Defnenin en önemli ürünü, yağı ve esansıdır. Defne yağı defne meyvelerinden; defne esansı ise, defne yaprağı ve meyvesinden çıkartılan yağdan elde edilir. Meyveler yapraklardan daha fazla yağ içerir. Defne yaprağında % 0.5-% 4.69 arasında eterik yağ bulunmaktadır (BOZKURT ve ark., 1982; ANŞİN ve ÖZKAN, 1997).

Türkiye'de defnelikler devlete ait ormanlar içinde yer aldığı gibi, özel mülkiyet arazilerinde de bulunmaktadır. Özel mülkiyette, defne meyve ve yapraklarının toplanması herhangi bir hukuki problem yaratmamaktadır. Ancak, orman alanlarında bulunan defneliklerin yaprak ve meyvelerinin toplanmasında Çevre ve Orman Bakanlığı'ndan izin almak gerekmektedir. OGM'nin 25 Haziran 1964 tarih ve 156 sayılı tebliği gereğince, makilik alanlarda doğal olarak yetişen, orman rejimi içinde kalan defne ağacı topluluklarından üretimi yapılan defne yaprağı ve defne meyvesi ODOÜ arasında gösterilmiş ve bu tebliğ gereğince üretim esasları belirtilmiştir (YAZICI, 2002).

Defne yaprağının toplama mevsimi bitkinin vejetatif büyümesinin durduğu Temmuz-Ekim ayı arasındadır. Defne meyveleri Eylül-Ekim aylarında olgunlaşanların toplanması ile elde edilir (OGM, 1995). Toplanan meyvelerin küflenmeden işlenmesi veya uygun bir biçimde depolanması gerekmektedir. 2 kg yaş defne yaprağından 1 kg kuru

yaprak; 10 kg meyveden 1 kg yağ elde edilmektedir. Herhangi bir nedenle ıslanan yaprağın tekrar kuruma esnasında renk lekeleri oluşturması standardı düşürmektedir (GÖKER ve ACAR, 1983).

Kesilen veya dallardan sıyrılan yapraklar yabancı maddelerden ayrıldıktan sonra rutubetsiz ve gölge yerlerde en fazla 10-15 cm kalınlığında, 10-15 gün süreyle kurutulur. Kurutulan yapraklar selektörlerden geçirilerek 2-10-50 kg.lık paket yapılarak sınıflandırılır. Türkiye'de defne yaprağının üretim ve sınıflandırılması TSE tarafından hazırlanan Defne Yaprağının Standardizasyonu'na göre yapılır (OGM, 1987).

Defne yaprakları Ekstra, Birinci, Sıra Malı, Kalburaltı olarak dört sınıfa ayrılmaktadır. Ekstra sınıfta yaprak boyu en az 25 mm. en çok 100 mm., yaprak eni en az 20 mm. en çok 45 mm.dir (TSE, 1985). Defnenin meyvesi ve yaprağının işlenmesi sonunda elde edilecek defne yağı ve defne esansının Türkiye'de standardı bulunmamaktadır. İlaç ve gıda sektöründe baharat olarak kullanılacak defne yapraklarının % 99-99.5 saflıkta olması arzulanmaktadır (YAZICI, 2002). Defne paketlerinin içinde bulunacak yabancı maddelerin miktarları yönetmeliklerle belirlense de, paketlerin içinde hayvan pisliği, böcek, kurt, küf, taş parçaları, çamur, tel ve ip parçaları, zehirsiz bile olsa, yabancı tohum, meyve ve bitki parçaları bulunmamalıdır.

Defne yaprağının kalite özelliklerini çeşitli faktörler etkilemektedir. Bunlar (GÖKER ve ACAR, 1983).


? Bitki türü veya çeşidi (Türk defnesi, Fas defnesi vb.),


? Yetişme muhiti şartları (Karaburun, Bodrum vb),


? Kültürel uygulamalar (gübre, ilaç vb. işlemleri ile doğal veya kültür ürünü olması),


? Kurutma yöntemleri (kapalı alanda, gölgede veya yapay kurutma),


? Depolama ve ambalajlama,


? Temizlik, lezzet, koku (aromatik madde miktarı)


? Renk (doğal koyu renk tercih edilmekte olup, renk açıldıkça eterik yağ miktarı azalmaktadır).


İhracatçı birlikleri, özellikle İzmir- Karaburun yarımadasında yayılış gösteren defneleri, yaprak formu ve aromatik özellikler bakımdan tercih

etmekte ve daha iyi fiyat vermektedir. 15-20 sene önce Karaburun yarımadasından yıllık 300 ton yaş defne yaprağı üretildiği, son yıllarda ise aynı yarımadadan birkaç ton yaş yaprak alınabildiği belirtilmektedir (PARLAK, 2003).