Balıklarda Bulunan Parazitler

Tatlı su ve deniz balıklarında görülen parazitler, balık eti tüketimi ile insanlara geçerek çeşitli sağlık sorunlarına sebeb olurlar. Bu gibi durumlara sebeb olmamak için parazit türlerini biraz tanıyalım.

Sponsorlu Bağlantılar

1. Pistorchis felineus
8 ila 11 mm uzunluğunda 1.5 -2 mm genişliğinde trematoddur. Vücudunun ön kısmı sivri ve kırmızıya yakın bir renktedir. Yumurtaları oval kapaklı ve açık kahve rengidir. Boyları 25-30 mikron genişlikleri 11 ila 15 mikrondur.

2. Ynia leachi
Derilerinin üzeri mukoza ile kaplı tatlı su balıklarının derilerinden girerek kaslara yerleşir ve orada kistleşirler.
Tatlı su balıklarında en çok rastlanan sazan, kızılkanat ve çitaridir.
Kistleşmiş larvalar balık etinde normal ısı derecesinde üç gün canlı kalır. Tuzlanmış balıklarda 10 güne kadar canlı kaldıkları bilinmektedir.
Balıkların az pişirilmiş olarak ve çiğ olarak tüketimlerinde 2 ün içerisinde olgun formlar gelişir ve bu formlar karaciğere de tehlikeli tahribata yol açar. Bu gibi balıklar tüketilmemeli ve derhal imha edilmelidir.

3. Diphyllobotrium latum
İnsan tenyası Diphyllobotrium latum, gelişmesini birçok balık türünde tamamlar. Şerit 9 metreyi aşan uzunlukta ve yaklaşık 2cm genişliğindedir. Badem şeklindeki scolexi 2-3 mm uzunlukta olup boyun kısmı kısadır. Sayıları 3000 ile 4000 arasında değişen halkalardan oluşur. İnsanların bağırsaklarında olduğu zaman iştahsızlık başlar. Çıkardığı toksinler insanlara zarar verir. İnsan vücudunda fazla kaldıkları zaman anemiye sebeb olur.
Turna ve sazan gibi balıklar parazit içeren maddeleri yerler ve balıklarda bu parazit oluşarak bağırsak duvarından karna ve kaslara geçerler.

4. Ligula simplicissima
Su kuşlarında yaşayan tenyanın rengi beyazdır, 10 ila 40 cm uzunluğundadır, 1 metre olanları da vardır.
Su kuşlarının dışkısı ile balıklara geçerler. Bunlara meraklı olan sazan kara balık parazitleri büyük miktarda alır. Bunun gibi balıkların karın boşluğunda gelişmelerini tamamlar ve 35-50 cm uzunluğa erişirler ve aşırı derece büyüyen karın duvarı herhangi yerinden yırtılarak balık ölür.

5. Askaritler
Bir çok balık türünde kaslarda rastlanır. Özellikle morina, ringa, turna, som, tatlı su levreği (testere balığı olarakta bilinir) sık bulunurlar. Balıklarda yerleştikleri bölge karın boşluğu ve karın sırt kaslarıdır. Kaslarda genelde kıvrılmış olarak bulunurlar. Bunlar pişirme sırasında ölürler.

6. Holostomum perlatum ciurea
Sazanların pullarının dökülmüş olduğu noktalarda ve kaslarda toplu iğne başı kadar modüller oluştururlar.

7. İscicola geometra
Balıkların deri üstünde pek çok sayıda bulunan 4 cm uzunluğunda gri ve yeşil renkte üzerinde kahve rengi noktaların olduğu bir solucandır.

Balık kenesi

Özellikleri
Arguluslar aslında bir su kabuklusudur. Crustacea sınıfı Branchiura alt sınıfına ait Argulidae familyasından bir cinstir. Balık biti ya da balık kenesi olarak bilinen canlı yassı yapısı ile kalkana benzer. Yaklaşık 100 farklı türü vardır. En sık rastlanan türleri Argulus foliaceus, Argulus japonicus, Argulus coregoni ve Argulus coregoni thorell’dir. Vücut yapıları birbirine benzese de uzuvlarda farklılık olabilir, ayak sayısı, anten şekli, renk gibi... Yeşil, kahverengi ve sarının tonlarında olabileceği gibi, şeffaf olabilir.

Tür ve su sıcaklığına bağlı olarak tüm yaşam döngüsü en fazla 100 gündür. Ergin bireyler su içerisinde serbest olarak veya balık üzerinde çiftleşebilir. 20-250 Arası yumurtayı taşlar ve bitkiler üzerine bırakır, 6 safha geçiren larva 4-6 hafta içerisinde erginliğe ulaşır.

Herhangi bir konak balık veya canlı bulamasa bile 3 hafta su içinde yaşayabilir. Su dışında yaşama şansı yoktur. Karasal ortamda 3-5 dakika içerisinde vücut sıvısını kaybederek ölür. Bu nedenle insanlara bulaşma riski bulunmamaktadır.
Balıklara nasıl zarar verir?
Gözler arasında çene bölgesindeki anten şeklindeki organı vasıtasıyla, canlının deri tabakasını delerek zehir salgılar. Aynı kanaldan canlının kan ve vücut sıvısını emerek beslenir. Vücutta yaralar açar. Balığın büyüklüğüne, direncine bağlı olarak, bir veya bir kaç tanesi öncelikle balığı yıpratır, sonrasında ölümüne neden olur.

Nasıl teşhis edilir?
Türüne göre büyüklüğü 5 mm ile 13 mm arasında değişir. Gözle görülecek büyüklükte olması tesbiti konusunda büyük kolaylıktır. Ancak balıkla aynı renge sahip bir argulus özellikle eklem bölgesinde ise farkedilmeyebilir. Bu nedenle dikkatli gözlem yapmakta fayda vardır. Yüzgeç dipleri, kuyruk ve solungaçlar tercih ettikleri alanlardır. Ancak balığın bütün vücudunda görülebilir. Balık taş ve objelere sürtünür. Balıkta uzun vadede belirtileri ise zayıflama, iştahsızlık, dibe çökme ve kondisyon kaybı olarak kendini gösterir.
Dikkat edilmesi gereken hususlar ve tedavi
Argulusların balıklarımıza musallat olması için ortam şartları ve balığın durumunun bir önemi yoktur. Mantar, beyaz benek ve kuyruk enfeksiyonu gibi bilinen parazit ve hastalık yapıcılar, uygun ortam ve koşullar oluşmadan üreyemez. Yine balıklar direnç olarak düşük durumda olmadığı, mukoza tabakası zayıflamadığı zaman bu hastalıklara kolay kolay yakalanmaz. Ancak bu parazitte böyle bir durum sözkonusu değildir. Sağlıklı bir balık, arguluslar karşısında savunmasızdır.

Daha çok sazansı türlerde ve akvaryumlarda japon balıklarında görülür. Uygun olmayan koşullarda havuzlardan veya doğal alanlardan akvaryumlara dahil olabilir. Açık alanlarda bahar ve yaz aylarında, akvaryumlarda her mevsim rastlamak mümkündür. Gambusya ve melek balıkları yem olarak argulusları tüketir.
Arguluslar balıklarla birlikte akvaryuma gelebileceği gibi, yumurtalarıylada ortama dahil olabilir. Bu aşamada karantina tankı ve doğru balık transferinin önemi bir kez daha ortaya çıkmaktadır. Bütün önlemlere rağmen balıklarda parazite rastlandıysa;

1- Balık kepçe yardımı ile su dışına alınır. Eğer büyük bir balıksa ıslak havluya sarılır. Cımbız veya pens yartımı ile bit balıktan ayrılır. Yaralı bölge pamuğa sürülen saf metilen ile pansuman edilir. Bitlerden arınmış balıkta pansuman işlemi 2-3 gün boyunca devam eder. Bunun nedeni açık yara mantar gibi ikincil hastalıklara açık hale gelmiştir ve önlem amaçlıdır. Bitleri temizleme aşamasında balık en fazla 1 dakika kadar su dışında tutulmalıdır. Sayı fazla ise temizlik sırasında su içerisinde dinlendirilerek, kademe kademe işleme devam edilmelidir.

2- Üretim havuzlarında parazitten kurtulmak için ilaç kullanımı şarttır. Bu amaçla trichlorfon, pyrethrum, masoten, atebrine gibi kimyasallar kullanılır.
Akvaryum vakalarında bitleri ayırmak kolay olmuyorsa; En ideal madde potasyum permanganattır. Litre başına 10 mg, 30 dakika boyunca uygulanır. Ya da litre başına 20 gr tuz atılır, tuz banyosu yaptırılır. Uyglamalar sonrası, bitler ya balıktan ayrılacak ya da daha kolay temizlenmesini sağlayacaktır.

3- Argulusların akvaryuma balıkla birlikte yeni girdiği düşünülüyorsa, ana tankta herhangi bir işlem yapmaya gerek yoktur. 1. ve gerekiyorsa 2. maddedeki işlemlerle birlikte olası başka parazitler için gözlem yapmak yeterlidir. Ancak bu gözlemi, bırakmış olabileceği yumurtalar için, en az bir ay boyunca devam ettirmek gerekir.

4- Akvaryumda ve balıklarda ansınız ortaya çıkmışsa, geçmiş dönemde ortama dahil olan parazit tek olmayacak ve üremiştir. Kurtulmak oldukça zordur. 1. maddedeki işlemler uygulanarak balıklar karantina tankına alınmalıdır. Ana tank tüm ekipmanları ve dekoruyla birlikte dezenfekte edilerek kurutulmalıdır.

Kaynak