Deniz Şakayıkları (Actiniaria)

Eski Grekçe'de rüzgar anlamına gelen "Anemon" (Şakayık) ilk kez 1551'de bir çiçeğe ad olarak verilmişti.Başlangıçta çeçeklere benzeyen deniz hayvanlarından bitki hayvanlar diye söz ediliyordu.Deniz anemon'u (Deniz Şakayığı) sözcüğü ancak 1773'de kullanılmaya başlandı.Bugün deniz zooloji uzmanları bu hayvanlardan hemen hemen her zaman sadece şakayıklar diye söz ediyorlar.Bunların gerçek bir hayvan olduklarından kimsenin kuşkusu yoktur ama, deniz şakayıklarını kapsayan bölüm günümüzde bile hala bitki hayvanlar diye tanımlanıyor.Hayvanlarla bitkiler arasındaki temel farklar: 1- Bir bitki besinini, fotosentez yoluyla, kendisi üretir.Bu işlem için yapraklarındaki yeşil klorofili kullanır.Bir hayvan tam besin alır. 2- Bir bitki hareket edemez.Bir hayvan yanda yörede istediği gibi dolaşır. 3- Bir bitkinin belirli bir duyarlığı yoktur.Bir hayvanda ise, genellikle farkedilebilecek duygu organları vardır.Bu üç prensibin istisnaları olabilir.Özellikle ilkel hayvanlarla ilkel bitkilerde söz konusudur.Ancak bu prensibler yine de işe yarayan rehberlerdir.Bir deniz şakayığının basit duyu organları vardır, tam besin alır ve işin en garip tarafı, etrafta da dolaşabilir.
Deniz şakayıklarının en ilginç özellikleri renklerinin çeşitliliği ve birçok türde bu renklerin yarattıkları güzel şekillerdir.Daha yüksek hayvanlarda renkler ve şekillerin kamuflaj, uyarı renkleri, tanıma işaretleri oluşturmak için görevleri olduğu ve bunların yine bu tür başka işlere yaradığı bilinmektedir.Oysa deniz şakayıklarının böyle şeylere gereksinimleri yoktur.Bunlardan yararlanmaları da olanaksızdır.Bu yüzden renkleri ve şekilleri salt sanat görüntüsü sayılıyor.


Şakayıklar sadece denizde yaşarlar.Ama bu hayvanlara dünyanın her bölgesinde, denizin kabarıp çekildiği sığ yerlerden okyanusların derinliklerine kadar her kesimde rastlanılabilir.Deniz Şakayıkları en çok sıcak denizlerde görülür ve bu kesimlerde genişlikleri 90 santime kadar erişebilir.En küçükleri ancak bir toplu iğne başı kadardır.Ama bu durumun açıklanması da gerekir.Pek obur olan şakayıklar yakalayıp yutabilecekleri her canlının etini yerler.Bunlar kendi gövdelerine oranla daha büyük avları bile yutabilirler.Bir şakayığın bir diğerini yutması da görülmemiş şey değildir.Bu hayvanların birbirlerinin zehirine karşı bağışıklıkları da yoktur.Ama diğer taraftan şakayıklar uzun bir süre besin almadan yaşayabilirler.O zaman yavaş yavaş küçülürler ve sonunda iyice ufalırlar.Belki de şakayıkların uzun ömürlü olmalarının sırrı budur.Akvaryumlarda 100 yıl yaşayan şakayıklar görülmüştür.
Deniz şakayıkları bir noktaya kök salmış da değillerdir.Hatta denizin dibinde toprağı kazıp içine girenleri bile vardır.Genellikle bir kayaya yapışık halde görülenler, kaidelerinin üzerinde kayarak ilerlerler.Bazıları ise takla atarlar.Eğilerek dokunaçlarıyla alt tabakayı yakalarlar.Sonra kaidelerini serbest bırakırlar ve daha ileriye tutunmak için bunun üzerinde kayarlar.Birkaç tür kayarak yol almak için yan yatar ya da şişinir ve ayaklarını yerden keserek suda sürüklenirler.

Kaynak: discoveranimal.com