Jeofizik (Yer Fiziği)

Jeofizik (Yer Fiziği)
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Jeofizik, yerfiziği olarak da bilinir, fiziğin temel ilkelerinden yararlanılarak, suküre ve atmosferi de içerecek biçimde Yer'in araştırılmasını konu edinen bilim dalı. Jeofizik Tarihi insanoğlunun bilimsel merakını giderme ile ilişkili kuramsal problemlerle ve Yerküre doğal kaynaklarınından yarar sağlama ile Yerküre kaynaklı afetlerle ilişkili pratik poblemlerle ilişkili olarak gelişmiştir.

Jeofizik Sözcüğünün Doğuşu
Jeofizik anlamına gelen Almanca "Geophysik" sözcüğü, bilindiği kadarıyla, ilk olarak 1844'de J. Fröbel tarafından kullanılmıştır.
Jeofizik sözcüğü 1834 ile 1880 yılları arasında dönemin çeşitli yazılı eserlerinde görünür. Fröber tarafından yazıldığı sanılan fakat Meyers Grosses Conversationslexikon adlı eserde anonim bir “Geophysik” maddesi vardır. 1863'de Adolph Muhry (1810-1888) sözcüğü meteoroloji ve klimatoloji ile ilişkili olarak kullanır. 1870'lerde, Georg von Neumayer (1826-1909) sözcüğü okyanusları içerecek şekilde ve Ferdinand von Richthofen (1833-1905) katı Yerküre'yi içerecek şekilde kullanır. İngilizcede, İtalyanca'da ve büyük olasılıkla dieğr dillerde ilişkili terimler vardır. Herschel "terrestrial physics" sözcüğünü kullanılır.(Herschel, 1840). Angelo Secchi (1818-1878), Ernesto Sergent, ve Francesco Denza (1834-1894), ve diğer italyanlar "fisica terrestre" terimini tercih ederler. Secchi (1879) ve Sergent (1868) öğrencileri için "physical terrestrial" konuları sunarlar. Denza (1882)özel olarak meteorlojiyi yer fiziğinin (terrestrial physics) bir bölümü olarak tartışır. Türkçe'de "Arzi Fiziki" sözcüğü jeofizik sözcüğünün karşılığı olarak ilk olarak "Arzi Fiziki Kandilli Rasathanesi" olarak 1920'lerde görünür.

Jeofizik Dalları

Sismoloji (Depremler ve elastik dalgalar)
Gravite ve jeodezi (Yer'in gravite alanı ve Yer'in biçimi ve boyutu)
Atmosfer bilimleri (Atmosfer Elektriği ve Yer Manyetik Alanı (İyonosfer, Van Allen Kuşağı, Tellürik Akımlar vb. içerecek biçimde), Meteoroloji ve Klimatoloji, Aeronomi, Atmosferin fiziksel ve kimyasal yapısı)
Jeotermik (Yer ısısı, Isı akısı, Volkanoloji, ve sıcak noktalar)
Hidroloji (Yeraltı ve yüzey suyu, bazen glasiyoloji de kapsar.)
Fiziksel oşinografi
Tektonofizik (Yerküredeki jeolojik süreçler)
Jeodinamik (Yer içinin dinamik incelenmesi)
Arama ve Mühendislik Jeofiziği
Jeofizik Mühendisliği
Glasioloji / Buzulbilim
Petrofizik / Kaya fiziği
Uygulamalı Jeofizik
Mineral Fiziği

Uygulama Alanları

Levha tektoniği ve deprem araştırmaları
Sismik yöntemlerle karada ve denizde jeolojik yapıların araştırılması
Jeolojik zamanlardaki yer manyetik alanının belirlenmesi
Yeraltı kaynaklarının araştırılması
Çevre jeofiziği
Arkeolojik araştırmalar
Atmosfer ve uzay araştırmaları
Termal alan araştırmaları
Geoteknik / Zemin araştırmaları

Kullanılan Başlıca Yöntemler
Gravite - Yeraltı yapılarının yerçekimi özelliğini inceler.
Manyetik - Yeraltı yapılarının manyetik özelliklerini inceler.
Sismoloji - Depremlerin özelliklerini ve yerin derinliklerini inceler.
Sismik - Yeraltı yapılarının sismik hız değişimlerini inceler.
Yer Radarı (Ground Penetrating Radar - GPR) - Özellikle yeryüzeyine yakın derinliklerde bulunan, ortamın geneline göre farklı fiziksel özellikler gösteren alanların belirlenmesinde kullanılır. Temelde kullanılan cihaz, bir verici (Transmitter) ve bir alıcı (Receiver) antenle kayıtçıdan oluşur. Yer içine gönderilen yüksek frekanslı dalgaların yansıma ve kırılmalara uğrayarak yer içinden geri dönüşleri kaydedilir. Son olarak elde edilen veriler sismik veri işleme tekniklerine benzer bir teknikle işlenerek yeraltının yapısı ortaya çıkarılır.Ülkemizde kullanımı son yıllarda oldukça yaygınlaşan bu yöntemin en önemli avantajı son derece ayrıntılı bilgilere ulaşılabilmesidir. Ancak bir dezavantaj olarak, sadece sığ aramalarda kullanılabilir; çünkü yüksek frekanslar, yer içindeki iletken ortamlarda kolayca atenüasyona uğrayarak derinlere ulaşamazlar.
Elektrik - Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik özelliklerini inceler.
Elektromanyetik - Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler.
Jeomanyetizma - Uzaydaki ve Yeryüzündeki manyetik alanın özelliklerini inceler.
Paleomanyetizma - Geçmiş dönemlerdeki yer manyetik alanının değişimlerini inceler.
Radyometrik ve jeotermik - Yeraltının radyoaktif ve sıcaklık özelliklerini inceler.
Kuyu logları - Sondaj kuyularında yapılan gravite, manyetik, radyometri, elektrik vb. jeofizik yöntemlerdir.
Yüzey Nükleer Manyetik Rezonans (SNMR) - Atom çekirdeğinin (temel olarak çekirdekte bulunan protonun) manyetik özelliklerinden yararlanarak, yeraltının su içeriğini ve hidrolik geçirgenliğini derinliğin fonksiyonu olarak verebilen yeni bir yöntemdir.

MsXLabs Üye Girişi