Balkan Savaşları

Balkan Savaşları Osmanlı Devletinin Balkanlar’daki 4 devlete karşı 1912-1913'de yaptığı savaşlardır (8 Ekim 1912 - 29 Eylül1913). Çatışmaların temel nedeni Bulgaristan ile Sırbistan'ın Balkanlarda hızlanan faaliyetleridir.

Balkan Savaşların Nedenleri

• Rusya’nın Balkanlarda takip ettiği Panislavist politika
• Balkanlardaki gelişmelerin, Osmanlı tarafından, takip edilememesi
• Fransız ihtilalinin etkisi – milliyetçilik ve bağımsızlık
• Türklerin Balkanlar’dan tamamen atılmak istenmesi (din farkı)
• Trablusgarp Savaşı esnasında, Osmanlı Devleti’nin güçsüz olduğunun anlaşılıp bundan yararlanılmak istenmesi
• Kiliseler sorununun Balkan devletlerinin lehine sonuçlanması
• Balkan devletlerinin Osmanlı’ya karşı din bazlı ittifak kurmaları
• İngiltere’nin, 1908’de Estonya’da yapılan görüşmeler sonucunda, Rusya’yı Balkan politikasında serbest bırakması

I. Balkan Savaşı

1878 Berlin Antlaşması'nda umduğunu bulamayan Bulgaristan bağımsızlığını kazandıktan sonra Balkanlar'da etkin bir politika izlemeye başlamıştı. Bosna-Hersek'in ilhakı ise Sırbistan'ı aynı yönde bir politika izlemeye itti.
1912 yılında bu iki devletin faaliyetlerinin çatışmaması için Rusya, Bulgaristan ve Sırbistan arasında arabuluculuk ve düzenleyicilik yapmaya başladı. Bunun sonucu olarak Osmanlı Devleti'ne karşı yapılan ittifaka Yunanistan ve Karadağ da katıldı.

Yine 1912 yılında İngiltere, Rusya ile Tallin'de gizli bir anlaşma yaparak, Rusya'yı İstanbul ve Boğazlar üzerinde serbest bıraktı. Osmanlı Devleti'nin BalkanlardakiYunanistan, Bulgaristan, Sırbistan ve Karadağ, Rusya'nın aracılığıyla aralarında anlaşarak, Türkleri Balkanlardan atmak istediler. Trablusgarp Savaşı da onları cesaretlendirdi. Balkan Ulusları, Osmanlı Devleti'nden, Makedonya'da ıslahat yapmasını istediler. Bu istekleri reddedilince KaradağOsmanlı'ya savaş ilan etti ve ittifak üyesi devletlerin savaş ilanları birbirini takip etti. varlığına son vermek isteyen Deneyimli subay ve askerlerin terhis edilmesi, parti çekişmeleri nedeniyle komutanlar arasındaki anlaşmazlıklar, silah, yiyecek, araç-gereç gibi konularda eksikliklerin olması, Osmanlı Ordusu'nun cephelerde yenilmesine neden oldu.

Bulgarlar, Çatalca'ya kadar gelerek, İstanbul'u tehdit etmeye başladılar. Sırp, KaradağYunanlılar, Makedonya'yı tamamen işgal ettiler. Durumdan yararlanan Arnavutluk, bağımsızlığını ilan etti. Yunanlılar, İmroz (Gökçeada) ve Bozcaada ve dışındaki adaları işgal etti.
Taraflar arasında savaşı bitiren anlaşma 1913 yılı Mayıs ayında Londra'da imzalandı. Londra Antlaşması'na göre:

• Arnavutluk bağımsızlığını kazandı.
• Girit Adası Yunanistan'a verildi.
• Osmanlı Devleti'nin Trakya sınırı Edirne'yi dışarıda bırakacak şekilde Midye-Enez hattı oldu.

II. Balkan Savaşı 1913

Bulgaristan'ın daha fazla toprak almasını kabul etmeyen Yunanistan, Karadağ, Sırbistan ve I. Balkan Savaşı'na katılmayan Romanya birleşerek, Bulgaristan'a karşı savaş açtılar. Bulgarların üst üste yenilerek Doğu Trakya'daki birliklerini batıya kaydırmasından faydalanan Osmanlı Ordusu, Midye-Enez çizgisini aşarak, Edirne ve Kırklareli'ni geri aldı.
II. Balkan Savaşı Ağustos 1913 tarihli Bükreş Antlaşması ile bitti. Bu antlaşma ile Bulgaristan Dobruca'yı Romanya'ya, Kavala'yı Yunanistan'a veriyor Makedonya'dan ufak bir toprak parçası alıyordu.

II. Balkan Savaşı ve Osmanlının Yaptığı Anlaşmalar

Bu antlaşmayı takiben Osmanlı Devleti yine 1913 yılında İstanbul Antlaşması'nı yaptı. Kırklareli ve Dimetoka, Osmanlı Devleti'ne geri verildi. Batı Trakya ve Dedeağaç, Bulgaristan'da kaldı.
Osmanlı Devleti bu savaşın sonunda Yunanistan'la Atina Antlaşması'nı yaptı. Girit ve Ege Adaları, Yunanistan'a verildi. Yunanistan'da kalan Türklerin durumu da düzenlendi. Sırbistan ve Karadağ'ın, Osmanlı Devleti'yle sınırı kalmadığı için antlaşma imzalanmamıştır.
Osmanlı Devleti Sırbistan ile de Bulgaristan'la yaptığından farklı bir İstanbul Antlaşması imzalamıştır.
Her 3 anlaşmada da Balkan devletlerinin sınırları içinde kalan Türk topluluğunun durumuna ilişkin hükümler bulunmakta, Balkanlardaki Türk halkının din ve mezhep özgürlüğü, Türkçe öğretim yapan ilk ve orta okulların açılması gibi hususlara yer verilmektedir.

Elçiler Konferansı

İtalya ve Yunanistan'ın işgaline uğramış ve hukuken Osmanlı toprağı olan Ege Adaları konusunda bu anlaşmalarda herhangi bir hüküm yoktur. Bu konu ile Londra'da toplanmış bulunan "Elçiler Konferansı" uğraşıyordu. Konferans 1914 Şubat ayında Meis adası dışında İtalya'nın işgal ettiği adalar İtalya'ya, İmroz ve Bozcaada dışında Yunanistan'ın işgal ettiği adalar ise Yunanistan'a bırakılması kararını aldı. Ancak, yine Konferansa göre bu kararın hukuki değer kazanabilmesi için İtalya ve Yunanistan'ın Osmanlı ile ayrı ayrı birer antlaşma yapması gerekiyordu. Bu antlaşmalar imzalanamadan I. Dünya Savaşı Patlak vermiştir.

Sonuçlar

• Batı Trakya, tüm Makedonya, Arnavutluk, Ege Adaları kaybedilmiş, Osmanlı Devleti'nin Avrupa'daki varlığı, Doğu Trakya ile sınırlandırılmıştır.
• 19. yüzyılda başlayan Osmanlı Devleti'nin parçalanma sürecinin doruk noktasına vardığı açıkça ortaya çıkmıştır.
• Balkanlardaki dinmeyen huzursuzluk I. Dünya Savaşı'nın nedenleri arasında yer almıştır

Balkan Savaşların Kronolojisi

I. Balkan Savaşı:

• 23 Temmuz 1908: II. Meşrutiyet’in ilanı. “Bulgaristan bağımsızlığını ilan etti. Avusturya- Macaristan Bosna- Hersek’i işgal etti. Girit, Yunanistan’a katılma kararı aldı.
• 13 Nisan 1909 (31 Mart Vakası): İstanbul’daki Avcı Taburları ayaklandı. Hareket Ordusu Selanik’ten geldi. 27 Nisan’da II. Abdülhamid haledildi. V. Mehmet Reşad padişah…
• 3 Temmuz 1910: “Kiliseler Kanunu” kabul edildi. Balkanlar’daki tartışmalı kilise ve mektepler, nüfus hesabına göre aidiyet kazanacak. Yasa Balkan İttifakı’nın yolunu açtı.
• Eylül 1911: İtalya, Trablusgarp ve Bingazi’yi işgal etti.
• 13 Mart 1912: Bulgaristan- Sırbistan ittifak antlaşması. 29 Mayıs’ta Bulgar-Yunan, Ağustos’ta sözlü Karadağ- Bulgaristan ve 6 Ekim’de Karadağ- Sırbistan anlaşması yapıldı.
• 21 Eylül 1912: Sultanahmed Meydanı’nda İttihat ve Terakkicilerin de iştirakiyle miting. Kalabalık “Harp isteriz!”, “Yaşasın harp, kahrolsun hainler!” sloganları attı.
• 22 Eylül 1912: Ahmet Muhtar Paşa hükümeti Rumeli’de kısmî seferberlik ilan etti. Ardından Bulgar ve Yunan orduları…
• 8 Ekim 1912: Karadağ Osmanlı’ya savaş ilan edip İşkodra’ya ilerledi.
• 16 Ekim 1912: Bulgaristan ve Sırbistan’a harp ilanı. 18 Ekim’de de Yunanistan’a.
• 18 Ekim 1912: İtalya ile Trablusgarp Harbi’ni bitiren Uşi Antlaşması. Aynı gün Bulgarlar 1’inci, 2’nci ve 3’üncü orduları ile taarruza geçti.
• 21 Ekim 1912: Osmanlı Doğu Ordusu, Bulgarlara karşı, Kırklareli-Edirne-Yenice hattını savunacak. Başkomutan Vekili Nâzım Paşa itiraz edip hücum istiyor. Bir gün sonra, Süloğlu ve Yoğuntaş bölgesinde savaş. 23 Ekim öğleye kadar sürdü. Bulgarlar çekilmeye hazırlanırken, Kırklareli-Edirne-Yenice hattına çekilme kararı alındı. Olmayınca, Pınarhisar-Lüleburgaz’a çekilindi. Kırklareli Bulgarlara bırakıldı.
• 22 Ekim 1912: Sırp ordusu Kosova’da. Bulgar ordusu, Edirne’yi muhasaraya aldı.
• 23- 24 Ekim 1912: Sırplar Kumanova’da Osmanlı ordusunu yendi.
• 27 Ekim 1912: Üsküp ahalisi teslim… Bitkin Garp Ordusu’nun merkezle bağı koptu.
• 9 Kasım 1912: 400 küsur yıllık Osmanlı şehri Selanik Yunanların elinde…
• 29 Kasım 1912: Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti.
• 16 Aralık 1912: Londra Barış Konferansı. Teklifler sınır Midye- Enez hattı. Ege adalarının akıbeti büyük devletlerin elinde…
• 23 Ocak 1913: İttihatçılar Bâb-ı Âlî’yi bastı. Harbiye Nazırı Nazım Paşa öldürüldü. Sadrazam Kamil Paşa istifa ettirildi. Mahmut Şevket Paşa sadrazam. Barış şartları reddedildi.
• 3 Şubat 1913: Bulgarlar tekrar muharebede… İki Sırp tümeni ile güçlenen ordu Edirne kalesine hücum etti.
• 8 Şubat 1913: Çatalca’da savunmadaki Bulgarları imha ve Edirne yönünde ilerleme amacıyla Bolayır’dan taarruza geçildi. Şarköy kıyılarına kolordu çıkarıldı ama başarı yok.
• 6 Mart 1913: Yanya uzun süre direndi, sonunda Yunanlara teslim oldu.
• 26 Mart 1913: Edirne Müdafii Şükrü Paşa, 155 günlük direnişine ve bir huruç harekatıyla düşmana ağır kayıp verdirmesine rağmen, merkezden destek alamadı. Şehir teslim…
• 30 Mayıs 1913: M. Şevket Paşa hükümeti, Londra Konferansı kararlarını kabul etti.

II. Balkan Savaşı:

• 29 Haziran 1913: Harpte kazandığı yerleri barış masasında kaybeden Bulgaristan eski müttefiki Sırp ve Yunanlara karşı taarruza geçti.
• 5 Temmuz 1913: Yunan ordusu Bulgarlara savaş açtı, Bulgar ilerleyişini durdurdu.
• 10 Temmuz 1913: Romanya, Bulgar Dobruca’sı yüzünden Bulgaristan’a saldırdı. Sofya’ya ilerliyor. Bulgarlar savunma için Çatalca’daki birliklerin büyük kısmını çekti.
• 12 Temmuz 1913: Osmanlı ordusu fırsattan istifade harekete geçti. Osmanlı, Yunan, Sırp ve Rumen hücumuna direnemeyen Bulgaristan barış istedi ama reddedildi.
• 21 Temmuz 1913: Kırklareli geri alındı. Bir gün sonra da Edirne…
• 10 Ağustos 1913: Bükreş Antlaşması ile savaş sona erdi.
• 29 Eylül 1913: İstanbul Antlaşması. Kırklareli, Edirne ve Dimetoka Osmanlı’da. Meriç Nehri Türk- Bulgar sınırı…
• 14 Kasım 1913: Atina Antlaşması. Girit ve Meriç’in batısı Yunanlarda. Ege adalarının akıbeti büyük devletlerin inisiyatifinde…