Demans Nedir? Demans Hakkında

Demansın Doğası

Demanslı kişi ne şekilde değişecek? Ne kadar kısa sürede? Gelecekte nasıl davranışlarla karşılaşacağız? Altına kaçıracak mı? Kendimiz mi onu besleyeceğiz? Ailesini ve arkadaşlarını tanımayacak mı?

Demanslı kişilerin yaşadıkları problemler ve kötüleşme süreleri birbirinden farklıdır. Bu durum sadece demansların farklı olmasından değil aynı zamanda demanslı her kişinin birbirinden farklı kişilikleri olmasından kaynaklanmaktadır. En azından bazı problemler kişinin düşünme ve hatırlama becerilerinin çökmesiyle başa çıkmaya çalışmasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca, kişilerin fiziksel kondisyonları da değişimin ne kadar kısa sürede ve ne şekilde yaşanacağını belirler.

Sonuç olarak, vakalar arasında büyük ölçüde değişkenlik görülmektedir. Gelecekte yaşanacaklar konusunda kesin bir cevap vermek mümkün değildir. Kişinin becerileri, yorgunluğu, kaygıyı ya da daha önce ayakta geçirecekleri hastalıkları atlatacak yeterli güçleri olmadığından günden güne ve hatta aynı gün içinde değişebilir. Kesin olan şudur ki, kişi gittikçe kötüleşecektir. Bu kötüleşmenin hızı herkeste farklıdır. Kimilerinde birkaç ay içinde ciddi bir yıkım görülür kimilerinde de bu yıkım birkaç yıl alabilir.

Kötüleşme ve farklılık gösterme hastalığın kesin olan yönleridir. Aşağıda farklı seviyelerde demansa sahip olan kişilerin sahip oldukları özelliklerin bir listesini bulacaksınız. Bu özellikler demans hastası olan herkeste görülmeyeceği gibi her demans hastası bu aşamalardan geçmez hatta bazı hastalarda burada belirtilmeyen sorunlar ortaya çıkar. Burada belirtilen en ağır problemler mutlaka yaşanacak değildir ancak hastalığın ne kadar kötüleşebileceği hakkında bilgi vererek kendilerini en kötüsüne hazırlamayı seçenlerin işine yarayabilirler.

Hafif Evre Demans
Bu aşama ancak geri dönülüp bakıldığında göze çarpar. Bu belirtiler gözden kaçırılmış ya da yaşlılığa, çok çalışmaya ya da tembelliğe bağlanmış olabilir. Alzheimer hastalığı yavaş yavaş başlar ve kesin olarak ne zaman başladığını belirlemek mümkün değildir. Kişi şu tip davranışlar sergileyebilir:

İlgisiz görünebilir.
Uğraş ya da işlerine daha az ilgi gösterebilir.
Yeni şeyler deneme konusunda isteksiz olabilir.
Değişikliklere uyum sağlamakta zorlanabilir.
Karar verme ve plan yapma konusunda sorunlar yaşayabilir.
Karmaşık fikirleri anlama konusunda yavaşlayabilir.
Diğerlerini kayıp eşyalarını çaldıklarını söyleyerek suçlayabilir.
Bencilleşebilir ve başkalarının düşünceleri ya da duygularıyla ilgilenmeyebilir.
Yakın tarihte yaşanmış olayların detaylarını unutabilir.
Söylediklerini tekrar edebilir ve unutabilirler.
Bir konuda başarısız olduklarında sinirli ve üzgün olabilirler.

Orta Evre Demans
Bu aşamada sorunlar daha görünür hale gelir ve kişiyi daha da yetersizleştirebilir. Kişi şu tip davranışlar sergileyebilir:

Kişi yakın tarihte yaşanan olayları daha fazla unutur. Uzak geçmişteki olayları daha iyi hatırlar ama bazı ayrıntıları unutabilir ve karıştırabilir.
Zamanı ve yerleri karıştırabilir. Gece yarısı alışverişe çıkmaya karar verebilir.
Son derece bağımlı hale gelebilir.
Bildiği yerlerde kaybolabilir.
Aile üyelerinin ve arkadaşlarının isimlerini unutabilir ya da bir akrabasını diğeriyle karıştırabilir.
Yemekleri ya da çaydanlığı ateşte unutabilir ya da ocağı söndürmeyi unutabilir.
Bazen geceleri sokakta amaçsızca dolaşmaya çıkabilir, hatta tamamen kaybolabilir.
Garip davranışlar sergileyebilir. Örneğin pijamalarıyla dışarı çıkabilir.
Olmayan şeyleri duyabilir ya da görebilir.
Daha tekrarcı olabilir.
Hijyen ya da yemek yeme konusunda daha ihmalkar davranabilir. Örneğin yapmamış olduğu halde banyo yaptığını ya da yemediği halde yemek yediğini söyleyebilir.
Çok çabuk kızabilir, üzülebilir ya da huzursuz olabilir.

Geç Evre Demans
Bu aşamada kişi son derece yetersizleşir ve büyük ölçüde yardıma ihtiyaç duyar. Kişi şu tip davranışlar sergileyebilir:

Yolunu bulamayabilir.
Birkaç dakika içinde yemek yediğini unutabilir.
Bazı sesleri ya da cümleleri sürekli tekrarlayabilir.
Altına kaçırabilir.
Arkadaşlarını ve akrabalarını tanımayabilir.
Giyinme, yemek yeme, duş yapma, yıkanma ve tuvalete gitme konularında yardıma ya da gözetime ihtiyaç duyabilir.
Yanlış zamanda ya da topluluk içinde soyunabilir.
Günlük eşyaları tanımayabilir.
Söyleneni anlamakta güçlük çekebilir. Konuşmalar anlamsız gelebilir.
Geceleri uyuyamayabilir.
Huzursuz olabilir, uzun zaman önce vefat etmiş bir akrabasını ya da artık büyümüş bir çocuğu arayabilir.
Özellikle korktuğunda ya da kapalı kaldığında saldırgan davranabilir.
İstemsiz hareketler yapabilir.
Sonunda tekerlekli iskemleye bağlı kalabilecek şekilde yürüme zorluğu yaşayabilir.

Demanslı kişilerin bu problemlerin hepsini yaşamayabileceğini tekrar vurgulamalıyız. Bu liste, bakıcıların ileride karşılaşabilecekleri problemlere örnekler vermektedir.

Demansın kişilik üzerindeki etkileri kişiden kişiye değişir. Bazıları daha önceki kişiliklerini biraz abartılı bir şekilde bile olsa korurlar. Daha önceleri sinirli , inatçı ve huysuz kişiler yine böyle kalabilirler. Cana yakın, şefkatli ve herkes hakkında en iyisini düşünen kişiler de yine sevecen ve nazik olmaya devam edebilirler. Çok azı ise karakterine tamamen zıt davranışlar göstererek her yönüyle değişebilirler. Örneğin sessiz ve sakin bir eş saldırgan davranmaya ve hakaret etmeye başlayabilir ya da hoşsohbet bir hanım küfür etmeye başlayabilir.

Bu değişimlerin ve problemlerin büyük bir bölümü demans sırasında gerçekleşir. Görüldüğü gibi, demanslı kişileri en yaygın şekilde etkileyen temel problem zeka ve hafızanın giderek kaybıdır. Diğer problemlerin çoğu doğrudan ya da dolaylı olarak bu kayıplar yüzünden ortaya çıkar. Bu sorunların etkileri ise kişiden kişiye değişir.

Kaynak :http://www.alz.org.tr/biyard%C4%B1mklavuzu.aspx?biyId=3

MsXLabs Üye Girişi