ALEKSANDR III (Petersburg 1845 - Livadia 1894), Rusya imparatoru (1881- 1894). Ağabeyinin ölümünden sonra (1865)veliaht olan Aleksandr III,danışmanı Pobedonostsev’in öğrettiklerinden yalnızca birtakım üstünkörü görüşleri benimsedi ve tahta geçer geçmez "mutlakiyeti güçlendirmek" niyetinde olduğunu açıkladı. Loris-Melikov'un istifasından sonra maliye bakanı olan N. K Bunge, 1861 reformunu tamamlayan 1881 yasasını kabul ettirdi; bu yasa kırsal komünlere hibe edilen toprakların satın alınmasını zorunlu kıldı ve köylülerin ödeyecekleri yıllık taksitlerin sayısını azalttı. Gerici hareket ancak, mayıs 1882'de N. P. ignatiyev'in yerine D. A Tolstoy içişleri bakanlığına getirilince güçlendi. Aleksandr III, Pobedonostsev’in etkiskisiyle eski rejimi diriltmek istedi. Aleksandr ll'nin reformlarının tam tersini yapmaya koyuldu, ancak bunları tamamen yok edemedi. Kırsal topluluklar üzerinde tam bir idari ve hukuki vasilik kuran yeni devlet memurlarının ("yerel önderler" ya da zemskye naçalnikı) içişleri bakanlığı tarafından atanması (1889) ve "zemstvos" reformu (1890), yerel özerklikleri yeniden tehlikeye düşürdü. Kamu eğitim bakanı i. D. Deliyanov, ortaöğretim kurumlarındaki öğrencilerin ve 1884'te özerkliği kaldırılan üniversite öğrencilerinin sayısını azaltmaya çalıştı. Öte yandan, Aleksandr III, soyluluğun toplum içinde yeniden üstün duruma gelmesini istiyordu; bu amaçla soyluların iktisadi güçlüklerini yenmelerine yardım amacıyla 1885'te soylular bankası kuruldu. Polisin güçlendirilmesi ve 1883’ten başlayarak Ohranka'nın desteğiyle bütün imparatorlukta düzen sağlanmış oldu. 1881 ve 1883’te kurulan özel ve farklı rejimler, 1894’te hâlâ altı eyalette yürürlükteydi. Bir önceki saltanat zamanında başlatılan rus- laştırma ve ortodokslaştırma politikasına, Ukrayna’da ve Polonya'da hız verildi ve bu siyaset baltık eyaletlerine, Volga yörelerine (müslümanlara, Tatarlar'a ya da Çuvaşlar'a), Sibirya'ya ve Orta Asya'ya yaygınlaştırıldı.1882'de yayımlanan bir tüzükle, ülkenin batı kesiminde oturmaya zorlanan yahudilere karşı alınan ayırımcı önlemler daha da artırıldı.
Yönetici çevrelerin ve kamuoyunun milliyetçiliği, Rusya'nın dış politikasına yön veriyordu. De Giers, Rusya’nın Orta Asya’daki yayılmasından endişe duyan Londra ile bir anlaşma yapmayı (1885) ve Bismarck Almanyası’yla ittifakı korumayı başardı. 1881 'de imzalanan "Üç imparatorun antlaşması", Avusturya'nın Balkanlarda ve özellikle Bulgaristan’da izlediği politikaya rağmen, 1884’te yenilendi. Almanya ile ilişkiler, özellikle 1887’den sonra gittikçe azalmaya başladı. 1891'de başlayan Fransa’ya yaklaşma siyaseti, fransız-rus ittifakıyla noktalandı. Bu politikanın temelinde iktisadi öncelikler yatıyordu: bunalım içinde bulunan milli sanayinin korunması, alman para piyasasının Ruslar'ın borç isteklerini kaldıramaması ve Paris’te ilk rus borç isteğinin karşılanması (1887) gibi. Sanayide atılım, ancak 1880’li yılların sonunda yeniden başlayabildi. Dünya tahıl fiyatlarındaki büyük düş- me'ye bağlı olarak kırsal bölgeler hızla yoksullaştı. 1891 -92'deki görülmemiş kuraklık sonucunda ortaya çıkan kıtlık köylülerin yaşam koşullarının ne kadar güvensiz olduğunu ortaya koydu.
Bu durumda, aydınlar birdenbire bilinçlendiler Plehanov'un rus gerçeklerine uygulamaya giriştiği marxçı fikirlerin 90'lı yıllarda yaygınlaştığı görüldü. Liberal akım, zemstvosların içinde de gelişmeye başladı; bunlar, Aleksandr III döneminin idari baskısına zorlukla katlanıyorlardı ve bütün umutlarını yeni çar Nikolay ll’nin tahta geçmesine bağladılar.
Kaynak: MsXLabs & Büyük L.
